In Beveren, Leuze-en-Hainaut en Marche staan de nieuwste gevangenissen, samen goed voor een kleine 1.000 plaatsen. De regering-Leterme koos er in 2008 voor om daarvoor samen te werken met de privé. Het consortium Interbuild-BAM ontwierp en bouwde ze niet alleen, maar baat ze ook uit. De overheid betaalt er elk jaar voor – in 2017 was dat 39 miljoen euro – en na 25 jaar worden ze eigendom van de staat. Dat zou goedkoper zijn, de bouw zou sneller verlopen en de kwaliteit zou beter zijn.

Sneller stonden de gevangenissen er wel. Toch acht maanden sneller dan die van Hasselt, de laatste die door de overheid werd gebouwd. Maar goedkoper? Per vierkante meter kost Beveren 40 procent meer dan Hasselt. En wanneer je de prijs per gedetineerde bekijkt, blijkt dat die meer dan dubbel zo hoog ligt. Volgens het Rekenhof heeft dat onder meer met de financiering te maken. De privé haalt via aandeelhouders kapitaal op, maar die verwachten ook winst. Ook het onderhoud is duurder. Ligt het basisbedrag in Hasselt op 19 euro, dan is dat voor Beveren bijna 40 euro. Voor Marche zelfs 47 euro.

Weinig controle

Het Rekenhof wijst er wel op dat de recentste gevangenissen beter gebouwd zijn, meer ruimte bieden en ook een betere dienstverlening hebben. Dat zegt ook minister van Justitie Koen Geens (CD&V). Toch is het Rekenhof kritisch omdat de regering nooit echt had berekend hoeveel alles zou kosten en omdat de controle op hoe de private partner de gevangenissen uitbaat ontoereikend is.

Groen is vernietigend. Volgens Kamerlid Stefaan Van Hecke moet alles weer in handen van de overheid komen. “Men wou meer kwaliteit voor minder geld, maar in de praktijk draait het uit op het omgekeerde. Alleen voor de privépartners is de meerwaarde duidelijk: een gegarandeerde winst, 25 jaar lang”, zegt Van Hecke.