Wat zijn de politieke kansen van de nieuwe antibrexitpartij?
‘Breaking Point’ was de tekst op de immigratieposter die mede tot de brexit heeft geleid. Na de afscheidingen bij de Labour-partij en de Tory’s op 18 februari rijst nu de vraag: zijn we hier getuige van een breekpunt in de Britse politiek? Het politieke ‘elftal’ van The Independent Group denkt alvast van wel.
Het Britse Hogerhuis heeft een voordeel ten opzichte van het Lagerhuis: er zijn aparte banken voor Lords en Ladies die zich niet verwant voelen met een van de gevestigde partijen. Op de zogeheten crossbenches, die haaks staan op de gewone banken, zitten de peers die verheven zijn boven de partijpolitiek, zoals de oud-directeuren van de BBC en de Britse geheime dienst, alsmede de voormalige bazen van de rijksambtenarij, Scotland Yard en de oud-aartsbisschop van de Anglicaanse Kerk.
De Onafhankelijken
Zo’n ‘tribune’ zou ook niet misstaan in het House of Commons, nu elf Lagerhuisleden The Independent Group zijn gaan vormen: acht sociaal-democraten en drie conservatieven. De Bende van Elf, van wie zeven vrouwen, heeft genoeg van de stammenstrijd die de Britse politiek meer dan ooit kenmerkt. Dat de brexit de katalysator is gebleken bij deze doorbraakpoging berust niet op toeval omdat ‘Europa’, anders dan de economische rechts-linksdiscussie, om identiteit gaat en de partijen al decennia splijt.
Wat de elf bindt, is het verzet tegen een harde brexit. Zij willen de stem zijn van de 48 procent van de kiezers die voor remain heeft gekozen. Die kan de tegenhanger worden van de Brexit Party die oerbrexiteer Nigel Farage heeft opgericht voor het geval de brexit niet doorgaat, bijvoorbeeld na een nieuw referendum. Hoe betekenisvol de nieuwe partij is, die in zetels al gelijkstaat met de liberaal-democratische fractie, moet de nabije toekomst uitwijzen, zegt Tim Bale, auteur van een boek over de geschiedenis van de Conservatieven.
“De elf kunnen eindigen als een voetnoot in de toekomstige politieke geschiedenisboeken, of ze kunnen de dambreuk zijn. Het is duidelijk dat de kans daarop bestaat, omdat geen van de grote partijen geliefd is op dit moment.”
‘De elf kunnen eindigen als een voetnoot in de toekomstige politieke geschiedenisboeken, of ze kunnen de dambreuk zijn’
Ongewis avontuur
Volgens Vernon Bogdanor, emeritus hoogleraar moderne geschiedenis en voormalig docent van de Conservatieve oud-premier David Cameron in Oxford, is het een ongewis avontuur. “Een kleine partij heeft het altijd moeilijk in ons tweepartijensysteem, dat merkte de SDP begin jaren 80 al. Deze afsplitsing van Labour en de Conservatieven, waarbij grotere namen betrokken waren dan nu, haalde bij de verkiezingen 25 procent van de stemmen, wat zich vertaalde in slechts 23 zetels. Om te beginnen is een pact met de LibDems nodig. De vraag is ook hoe de partij aan middelen zal komen.”
Allereerst moeten de elf van The Independent Group oud-collega’s overhalen hun voorbeeld te volgen. Bij Labour zouden nog eens zes parlementsleden op het punt staan de overstap te maken. De oppositiepartij maakte het zich niet gemakkelijk door dinsdag Derek Hatton toe te laten, de trotskistische leider van het stadsbestuur van Liverpool. Hij was in 1985 uit de partij gezet door hervormer Neil Kinnock. Geschrokken van de interne protesten heeft de partij de terugkeer van Hatton, rijk geworden in het vastgoed, opgeschort.
Bogdanor denkt dat veel afhangt van het verdere verloop van de brexit. Als May het laat aankomen op een ‘no deal’, dan voorziet hij een ware ‘brexodus’. Die kans is niet groot: Mays toponderhandelaar heeft gezegd dat er uitstel komt als het parlement het brexitakkoord blijft wegstemmen. Oud-minister Anna Soubry, de meest prominente van de drie Conservatieve overstappers, benadrukte dat Mays ‘probleem met immigratie’ de bron is van de moeilijkheden, omdat het alle zachte brexitvarianten uitsluit.
Laat de vijanden vechten
Conservatieve kopstukken, onder wie Cameron, dringen er bij de Europa-gezinden op aan het hoofd koel te houden. De partij kan dankzij een breuk bij Labour langer doorregeren. Grijp nooit in wanneer je vijanden aan het vechten zijn, luidt hier het credo. Er worden vraagtekens gezet bij het verwijt van het trio dat de Conservatieven naar rechts zijn afgedreven, gezien de plannen om het aantal sociale huurwoningen uit te breiden, statiegeld in te voeren en meer mensen recht te geven op een staatspensioen. De brexit, echter, werpt een schaduw over alles.
Volgens Bale is het voor de nieuwe groep in het parlement essentieel om de juiste balans te vinden bij het opstellen van een verkiezingsmanifest. “Het gat in de markt is een partij die net links van het centrum zit als het gaat om economie en openbare dienstverlening, maar die tegelijkertijd niet te progressief is als het gaat om misdaad en immigratie.” Het zal niet makkelijk zijn omdat iemand als Soubry met overgave heeft meegewerkt aan de bezuinigingen onder Cameron, iets waar Labour-collega’s moeite mee hebben.
Crossbencher Lord Owen, destijds het gezicht van de SDP, wil nog geen commentaar geven op de levensvatbaarheid van de nieuwe onafhankelijken. “Ik wil het niet laten regenen op hun parade.”