De letterzetter, met Latijnse naam ‘Ips Typographus’, is een kever uit de familie van de schorskevers. De diertjes zijn donkerbruin, worden ongeveer een halve centimeter groot en komen vooral voor op de fijnspar. Hoewel ze er in Wallonië al langer beducht voor zijn, is het insect dit jaar ook erg nadrukkelijk aanwezig in Vlaanderen, vooral in de bosrijke gebieden in Limburg en Vlaams-Brabant, maar ook elders.

Kalligrafie

‘De letterzetters zijn hier niet plots opgedoken, ze zijn hier vermoedelijk al even lang als er fijnsparren (een uitheemse naaldboom, red.) in ons land zijn. Dat de dieren nu aan zo’n forse opmars bezig zijn, heeft vermoedelijk te maken met de droogte van vorige zomer’, zegt Bart Meuleman van het Agentschap Natuur en Bos. ‘De kever viseert vooral verzwakte fijnsparren. De mannetjes vreten zich een weg door de schors en bouwen een broedkamertje waarin ze paren met één of meerdere vrouwtjes. Die graven op hun beurt verticale gangen onder de schors, waarin ze hun eitjes leggen. Als je de schors weghaalt, merk je een heel mooi patroon, bijna een kalligrafisch geschrift. Vandaar de naam.’

Probleem is dat die laag vlak onder de schors net het deel van de fijnspar is langs waar sappen naar de kruin gevoerd worden. Kortom: de boom krijgt geen voedsel meer en sterft af.

Door de droogte van vorig jaar zijn nu veel meer fijnsparren een makkelijke prooi geworden, waardoor de letterzetter in aantal kan exploderen. ‘Belangrijk is dat aangetaste bomen gekapt worden’, aldus Meuleman. ‘Veel kan je er niet tegen doen en zo vermijd je tenminste dat ze aan een tweede cyclus kunnen beginnen, zich opnieuw voortplanten en nog meer bomen aantasten. In Vlaanderen geldt de richtlijn dat aangetaste bomen voor 1 mei geveld moeten worden. In Wallonië, waar het probleem nog veel groter is, is dat een maand vroeger.’

Eens de beestjes in de boom geraakt zijn, is er nog weinig aan te doen. ‘Wij zijn wel al jaren bezig met onze bossen zo veerkrachtig mogelijk te maken, zodat ze bedreigingen beter kunnen weerstaan. Hoe meer soorten in een bos en hoe inheemser, hoe gezonder ze zijn. Soms roept dat beleid wat weerstand op. Waarom moet die mooie Amerikaanse eik weg, vragen mensen zich dan af. Maar daar zit dus wel degelijk een reden achter. Daarom ook dat de gekapte fijnsparren vervangen zullen worden door inheemse boomsoorten.’

Vraag advies

Wie zelf een of meerdere fijnsparren heeft staan en vreest dat ze aangetast zijn, vraagt toch beter advies van een kenner alvorens de boom te kappen. ‘Je ziet het overal in Vlaanderen: toppen van naaldbomen die ros staan te blinken in de zon. Voor een fijnspar kan dat duiden op aantasting, terwijl dat voor een lork net een teken van een goede gezondheid is. Verwarrend, dus best even dubbelchecken.’