Winnaar Nederlandse verkiezingen Thierry Baudet stelt hoge eisen voor samenwerking

Forum voor Democratie behaalt in de Eerste Kamer vanuit het niets dertien zetels, één meer dan de VVD van premier Mark Rutte die er één verliest. De coalitie is door het verlies van de regeringspartijen haar meerderheid kwijt in de senaat. Samen komen de liberale VVD, het christendemocratische CDA, het linksliberale D66 en de conservatieve ChristenUnie nog maar aan 31 op de 75 zetels. De vier partijen zullen dus andere partners moeten zoeken om wetsvoorstellen goedgekeurd te krijgen.

De linkse oppositiepartijen lijken, ondanks de winst van rechts, het meest uitzicht te hebben op de macht. Oppositiepartijen GroenLinks en de Partij van de Arbeid hebben elk genoeg zetels om de regering uit de brand te helpen. En beide hebben ze samenwerking niet bij voorbaat uitgesloten. Maar ze willen hun huid duur verkopen.

Toch is samenwerking met het FVD niet uitgesloten. De partij gaat zich nu wel eerst richten op de provincies, zegt Baudet. "We gaan proberen tot stabiele besturen in de provincies te komen." Volgens Baudet heeft zijn partij voldoende mensen om alle zetels in de Provinciale Staten te vullen. Ook als het FVD gaat besturen heeft het genoeg kandidaten. "We hebben veel mensen achter de hand. We zijn nu echt klaar voor een besturende rol."

Baudet laat zich niet uit het veld slaan door regeringspartij D66, die stelt dat FVD zich met zijn eisen bij voorbaat onmogelijk maakt als partner van het kabinet. Hij denkt dat coalitiepartners VVD en CDA “enorm zijn geschrokken” van het verkiezingssucces van FVD. Ze zullen mogelijk gaan nadenken over hun koers, aldus Baudet, en “zich achter de oren gaan krabben” over bijvoorbeeld de klimaatwet. Misschien dat ze “concluderen dat dat niet zo’n verstandig idee was en kunnen we die wet blokkeren”, denkt de FVD-voorman. “De komende tijd zal moeten blijken of niet eigenlijk Jetten zichzelf buitenspel heeft gezet”, aldus Baudet.

FVD zette de afgelopen maanden hoog in. De partij eist dat de klimaatwet van tafel gaat en dat meerdere ministers aftreden. Daar houdt Baudet naar eigen zeggen aan vast, maar tegelijkertijd “is hij bereid met iedereen te praten” in de Eerste Kamer. “Wij zitten hier zakelijk in.”

Het liefst zou de partij echter zien dat er nieuwe verkiezingen voor de Tweede Kamer worden uitgeschreven. “Uit de verkiezingsuitslag blijkt dat het kabinet is uitgeregeerd, aan het eind van zijn levenscyclus is”, zei lijsttrekker voor de Eerste Kamer Henk Otten. 

De Nederlandse regering zal ook kijken of FVD wil samenwerken met het kabinet in de Eerste Kamer. Er zal volgens premier Rutte per onderwerp worden gekeken naar meerderheden. “Ik zou er ook op rekenen dat de partij die de grootste is geworden daartoe bereid is”, zei Rutte in de marge van de EU-top over de brexit in Brussel.

Rutte zei dat hij uitkijkt naar het contact met Baudet en zijn partij “om te kijken hoe wij tot verstandige meerderheden kunnen komen”. Hij hoopt dat Forum bereid is “de basis onder het bestuur van Nederland te versterken”.

De Nederlandse premier heeft nog geen contact gehad met Baudet sinds de uitslag van de verkiezingen bekend werd. In zijn toespraak, gisterenavond laat, had Baudet Rutte nog omschreven als een “onbenul”.

Volgens D66-voorman Rob Jetten heeft Forum voor Democratie met zijn eisen zichzelf wel al uitgesloten van samenwerking met de regering in de Eerste Kamer. 

“Er is natuurlijk wel een partij die tegen het klimaatbeleid is, die grenzen wil sluiten, die wil dat bewindspersonen aftreden en Nederland uit de Europese Unie gaat. Dus die partij heeft zichzelf al uitgesloten van samenwerking met de coalitie. Maar we gaan kijken of dat ze dat enorme zetelaantal ook gaan omzetten in verantwoordelijkheid.”

De regerende coalitie gaat in de senaat samenwerking zoeken van links tot rechts, zei hij. Dat worden “geen formele gesprekken”, laat staan een heuse formatie, maar samenwerking per onderwerp. Met wisselende partners en meerderheden.

Twee onderwerpen zijn voor D66 de komende tijd heilig, waarschuwt Jetten. Mochten coalitiepartners VVD en CDA toch naar rechts willen kijken, laat dan “één ding duidelijk zijn: D66 gaat niet meewerken als we het klimaatbeleid naar beneden gaan bijstellen of een minder pro-Europese houding gaan inzetten”.

Het verlies van zijn eigen partij en de winst van FVD zijn voor Jetten “een wake-upcall”. Hij richt het vizier op de Europese verkiezingen van mei.

FVD heeft in 91 gemeenten de meeste stemmen gekregen. De liberale VVD werd het vaakst de grootste partij, in 97 gemeenten. Het CDA won 94 gemeenten, GroenLinks en SGP (Staatkundig Gereformeerde Partij) pakten allebei in 21 gemeenten de meeste stemmen. Dat blijkt uit gegevens van het Nederlandse persbureau ANP.

Vier jaar geleden kreeg de VVD in 146 plaatsen de meeste stemmen en was het CDA het meest geliefd in 135 gemeenten. De Socialistische Partij (SP) won in 2015 in 32 gemeenten, maar gisteren kwam de partij in slechts 4 gemeenten als grootste uit de bus.

De sociaal-liberale D66 kreeg nergens de meeste stemmen, terwijl de partij vier jaar geleden in dertien gemeenten won. Elf van die dertien gemeenten gingen nu naar GroenLinks.

Het FVD kreeg onder meer veel stemmen in Rotterdam en omgeving. Vier jaar geleden stemden de kiezers in die regio vooral voor de extreemrechtse PVV van Geert Wilders. In Edam-Volendam boekte de partij van Thierry Baudet haar grootste zege met 40,7 procent van de stemmen. Van de 91 gemeenten waar het FVD won, stemden 44 vier jaar geleden vooral op de VVD. Het CDA moest de koppositie zeventien keer afstaan aan het Forum en PVV vijftien keer.

In drie provincies werd het FVD de grootste partij: Zuid-Holland, Noord-Holland en Flevoland. Het CDA won in Overijssel, Friesland, Zeeland en Limburg. De VVD kreeg de meeste stemmen in Gelderland en Noord-Brabant. De sociaaldemocratische PvdA zegevierde in Groningen en Drenthe en GroenLinks in Utrecht. Vier jaar geleden won de VVD in zeven provincies, het CDA in vier en de SP in één.