Hoe reageert politiek op 'Occupy Wetstraat’?

De klimaatprotesten in Brussel blijven vandaag doorgaan nadat een groep organisaties en demonstranten gisteren de Wetstraat innam. Ze sloegen er hun tenten op en een honderdtal activisten bracht er de nacht door, maar vanmorgen verhuisden ze naar het nabijgelegen Troonplein. “Van de politie mocht er niemand meer bij in die zone, maar voor ons is het belangrijk dat we een open burgerplatform zijn. Daarom hebben we een nieuwe locatie gezocht”, zegt Sarah Jacobs van Greenpeace. Vanmiddag plannen de demonstranten een lunch waarop iedereen welkom is, en rond 18 uur is er een concert waarop mogelijk ook Nic Balthazar acte de présence geeft.

Nog tot morgen willen ze actievoeren: dan komt in de Kamer de Commissie voor de Herziening van de Grondwet samen. De activisten vragen dat die zich buigt over een aanpassing van grondwetsartikel 7bis. Daarin staat nu dat het federale niveau, de deelstaten en de gewesten een ‘duurzame ontwikkeling’ nastreven. De uitbreiding van dat artikel, door vast te leggen dat afspraken over het klimaat tussen de beleidsniveaus bindend zijn, moet een eerste opstapje vormen naar een klimaatwet.

Het voorstel voor een klimaatwet kwam er van een groep onderzoekers van verschillende disciplines en universiteiten, en werd door zeven partijen (MR, PS, SP.A, Groen, Ecolo, cdH en DéFI) ingediend. De Raad van State had felle kritiek, omdat het om een federale wet ging die zich ten dele op het terrein van de deelstaten waagde. Een van de oplossingen van de Raad van State was precies om artikel 7bis van de grondwet bij te spijkeren. Maar voor onder meer Open Vld en N-VA was het kritische advies een duidelijke reden om de klimaatwet tegen te houden.

Doos van Pandora

Ondanks het protest van Occupy For Climate en de klimaatbetogingen van de afgelopen weken lijkt er weinig beweging te komen. Premier Charles Michel vreest de doos van Pandora te openen met een aanpassing van de grondwet, omdat dat een communautair debat op gang zou trekken. Peter De Roover, fractievoorzitter van N-VA in de Kamer, sprak op Radio 1 van ‘een ongedekte cheque’. “Je loopt het risico dat het klimaatbeleid een zaak wordt van rechters en niet langer van verkozenen des volks. En we weten niet wat het prijskaartje is dat daaraan vasthangt. Die weg moeten we absoluut niet opgaan.” Ook bij Open Vld is er weinig appetijt voor een uitbreiding van artikel 7bis, noch voor een bindende klimaatwet.

Zo lijkt de actie van Occupy For Climate op de klippen te zullen lopen. Zonder de steun van N-VA, Open Vld en MR is het onmogelijk om aan de benodigde tweederdemeerderheid te raken. Al staat de deur bij MR nog op een kier. “We zijn bereid om vooruit te gaan wat betreft het klimaat”, zei Charles Michel, die ook “duidelijkheid verwacht van de andere politieke partijen”.

Onbegrijpelijk, noemt Greenpeace de tegenstand tegen de grondwetsherziening. Enigszins toevallig staat artikel 7bis op dit moment open voor herziening. Raakt het parlement het niet eens over een aanpassing, dan gaat het weer op slot tot minstens 2024. “Het gaat om één zinnetje. Op basis daarvan kunnen we dan beginnen aan de klimaatwet en de doelstellingen. Als dit al te moeilijk is, bekennen die partijen kleur dat ze geen enkele klimaatambitie aan de dag leggen en niet naar de mensen luisteren die op straat komen.”

“We kennen onze doelstellingen al”, reageert Open Vld-woordvoerder Thomas Vanwing. “Dat zijn de akkoorden die we hebben gesloten, zoals het klimaatakkoord van Parijs en de Europese doelstellingen. Ons vastrijden in een symboolwet lost niet veel op. We weten waar de lat ligt, we hebben nu concrete maatregelen nodig om erover te raken. Die zullen hoog op de agenda staan bij de besprekingen voor een nieuw regeerakkoord.”

Volgens klimaathistoricus Pieter Boussemaere, docent aan hogeschool Vives, biedt de klimaatwet wel een stok achter de deur. “Voor een complex land als het onze is het ook een goed middel om de neuzen in de verschillende landsdelen in dezelfde richting te zetten. Een aanpassing van de grondwet liet daar een opening voor – waarom zou je dat niet toelaten? Uiteindelijk is dit de enige manier om een coherent beleid over de legislaturen en over de partijgrenzen heen uit te stippelen.”