Catalonië zegt Spanje resoluut de wacht aan
De regionale verkiezingen in Catalonië leverden gisteravond in de peilingen bij het sluiten van de stembussen een absolute zetelmeerderheid op voor de partijen die eenzijdig een eigen staat willen uitroepen los van Spanje.
Bij enquêtes gehouden bij de stembussen behaalde het nationalistische afscheidingsplatform Junts pel Sí ('Samen voor Ja') van regiopresident Artur Mas weliswaar geen absolute zetelmeerderheid. Maar deze meerderheid voor het uitroepen van een afscheiding werd in de peilingen wel ruim behaald met de steun van de kleinere radicale nationalistische CUP-partij.
De eerste reacties op de gepeilde uitslag waren van alle kanten zeer voorzichtig. De CUP, die eenwording van Catalonië, Valencia en de Balearen in een nieuwe staat nastreeft, heeft in de campagne laten weten de nationalistische coalitie alleen te steunen bij het vertrek van Artur Mas. Dit vanwege de reeks van corruptieschandalen waar diens partij in betrokken is. Bovendien zal de CUP alleen voor de afscheiding stemmen als, behalve het aantal zetels in het regioparlement, ook een meerderheid van de Catalaanse stemgerechtigden zelf voor de afscheiding is. Dat laatste was volgens de peilingen niet het geval.
De regionale verkiezingen braken gisteren een nieuw record in de opkomst. Van de 5,5 miljoen kiesgerechtigden had al aan het begin van de avond 63 procent gestemd - 7 procent meer dan bij de laatste regionale verkiezingen in 2012, en dat was toen al een record. De toenmalige nationalistische partij van regiopresident Artur Mas werd toen door de kiezers stevig afgestraft met een verlies van 62 tot 50 zetels in het regioparlement.
Het nieuwe nationalistische coalitieplatform Junts pel Sí werd speciaal voor deze verkiezingen opgericht. Naast kandidaten uit de regerende conservatieve partij van Mas combineert deze lijst kandidaten van de belangrijkste links-nationalistische oppositiepartij en van twee nationalistische burgerplatforms die de afgelopen jaren de protestmarsen voor de afscheiding van een Catalaanse staat organiseerden. Hoewel Mas pas op de vierde plaats van de lijst staat, is hij de kandidaat voor het voorzitterschap van de regionale regering.
Junts pel Sí kondigde tijdens de campagne aan dat het eenzijdig de afscheiding van de Catalaanse staat zal aankondigen als de nationalistische partijen meer dan de helft plus een van de zetels in het regioparlement behalen. Daarbij werd gesuggereerd dat het platform een periode van anderhalf jaar zou afkondigen voor de formele voorbereidingen van de oprichting van een eigen staat. Een eenzijdige afscheiding is strijdig met de Spaanse grondwet. Dergelijke bevoegdheden zijn immers niet toebedeeld aan het regionale bestuur.
Zowel de conservatieve Spaanse regering van premier Mariano Rajoy als de socialistische oppositie hebben iedere medewerking aan dergelijke plannen afgewezen. Een afscheiding van Catalonië betekent het einde van de eenheid van de Spaanse staat zoals die nu bekend is. Dit vergroot eveneens de kans dat andere regio's van Spanje met sterke nationalistische bewegingen, zoals het Baskenland, vergelijkbare stappen kunnen nemen.
Geëmotioneerd
Vorig jaar in november organiseerde het nationalistische blok een 'referendum', nadat het Spaanse parlement had geweigerd aan een dergelijke volkspeiling mee te werken. Doordat gemeenschappelijke middelen werden ingezet en het regiobestuur van Mas actief aan de peiling meewerkte, werd deze stemming bij justitie aangekaart. De mogelijkheid bestaat dat de regiopresident hiervoor alsnog vervolgd wordt. Het nationalistische referendum bracht grofweg en derde van de potentiële kiezers op de been, voornamelijk uit het nationalistische kamp. Daarvan stemde 81 procent voor de afscheiding van een eigen Catalaanse staat.
De toevloed van stemgerechtigden veroorzaakte vandaag rijen en opstoppingen bij de stembureaus. Terwijl de stemgerechtigden scherp verdeeld zijn over een mogelijke afscheiding, verliep de dag zonder incidenten. Kiezers uit het nationalistische kamp bleken desgevraagd vaak geëmotioneerd over de 'historische stemming'. Tegenstanders van de afscheiding toonden zich echter zeer bezorgd over de afscheidingsplannen. Uitstoting uit de Europese Unie, het verlies van de euro, maar ook het gevaar voor de pensioenvoorzieningen werden daarbij genoemd als reden.