Veelbelovende 'nanorobot' bestrijdt kankercellen
Amerikaanse wetenschappers hebben een nanorobot gebouwd die kankercellen aanspoort om zichzelf te vernietigen. 'Dit kan op termijn de schadelijke chemotherapie vervangen.'
Een doorbraak, zo prijzen de onderzoekers van Harvard University hun nanorobot. En ze zouden weleens gelijk kunnen krijgen, vindt het vakblad Science. Het team ontwikkelde een ingenieus omhulsel uit DNA, waarin antistoffen tegen leukemie en lymfomen opgesloten zaten. Deze stoffen gaven de kankercellen de opdracht zichzelf te vernietigen.
De techniek is gebaseerd op wat ons lichaam wel vaker doet. Witte bloedcellen sporen zieke cellen op, hechten zich eraan vast en geven ze het bevel zichzelf op te blazen. Maar omdat kankercellen er een andere 'taal' op nahouden, kan ons immuunsysteem niet met hen afrekenen. De Amerikaanse wetenschappers hebben die code nu gekraakt: hun uitvinding spreekt die 'taal' wel.
Lange tijd was het onduidelijk hoe zo'n nanorobot eruit moest zien, en hoe hij zijn pakketje kon afleveren. Die hindernissen zijn nu genomen. Maar wat moeten we ons daar precies bij voorstellen, bij een nanorobot? "Zie het als een DNA-doosje", vertelt Jeroen Lammertyn, expert in bionanotechnologie aan de KU Leuven. "De verpakking lijkt op een breiwerk van DNA. In dat omhulsel kun je antistoffen opbergen. Rond het doosje zitten twee sloten, twee DNA-strengels. Het vernuftige is: het doosje gaat enkel naar de cellen die je bevecht. Het gaat pas open als het een kankercel te pakken krijgt."
De sleutel op het slot blijkt een proteïne te zijn. Lammertyn: "Het is zo dat alle cellen een proteïne hebben in hun membraan. Bij kankercellen is dat een bepaald type eiwit. Voor de nanorobot is die proteïne een soort herkenningssysteem aan de buitenkant van de cel. Het DNA-pakketje weet: hier moet ik zijn. Het opent zich, de antistoffen binden zich aan de cel en geven die de taak zichzelf kapot te maken."
Volgens professor Lammertyn is deze nanorobot een uitstekend middel om op een gecontroleerde manier kanker aan te pakken. "De antistoffen komen alleen in de zorgwekkende cellen terecht. De DNA-doosjes laten de gezonde cellen ongemoeid, zodat die ook niet aangetast worden. Dat kan op termijn een groot voordeel zijn tegenover chemotherapie. Want die methode is voor alle cellen schadelijk, ook voor de goeie." Het DNA-pakje is zo'n 40 à 50 nanometer groot, vreselijk klein dus. "Bij kankerpatiënten zouden gigantische aantallen ingespoten moeten worden", vertelt Lammertyn.
Risico op afstoting is er volgens hem niet. "Dat is nog zo'n voordeel van deze methode: het omhulsel bestaat uit DNA. Het immuunsysteem zal het niet afbreken. Zo heeft de nanorobot meteen een grotere kans om tot bij de juiste cellen te geraken."
De onderzoekers willen hun vinding op termijn niet alleen tegen kanker inzetten. Hun robot moet op de meest uiteenlopende ziektes kunnen reageren, beloven ze in het vakblad Science. Toekomstmuziek, maar professor Lammertyn spreekt nu al van een "zeer beloftevolle techniek". "Dit in de praktijk brengen zal inderdaad nog wat jaren vergen. Maar toch, het is iets wat zeker aanspreekt."