Met Bpost gaat het geweldig, maar wat met de post?
Niets dan lof deze week voor Johnny Thijs, de CEO van Bpost. Hij maakte in goed tien jaar tijd van een wankelend ministerie een beursgenoteerd bedrijf. Terwijl we nu toch ook niet echt massaal meer brieven gingen sturen naar elkaar. Elf jaar Johnny Thijs: wat veranderde er?
Toen Johnny Thijs in 2002 werd weggeplukt bij vleeswarenbedrijf Ter Beke was De Post nog voor de volle 100 procent in handen van de Belgische staat. Het sloot het eerste boekjaar onder de nieuwe CEO af met een verlies van 47 miljoen euro. Nu is Bpost een florerend bedrijf. Volgens De Tijd brachten de herstructureringen van Thijs en de uiteindelijke beursgang de overheid 800 miljoen euro op.
Maar dat had een prijs.
In 2002 haalde De Post nog voor 1,3 miljard euro inkomsten uit de traditionele briefpost. Vandaag is dat 982 miljoen euro. Maar brieven versturen en een postzegel op de enveloppe plakken, dat doen alleen nog romantici en/of gedetineerden. Johnny Thijs was de eerste die zijn personeel meteen zei waar het op stond: afgelopen verhaal. "Het overgrote deel van wat we nog beschouwen als briefpost, bestaat uit facturen", zegt algemeen secretaris Michel Meyer bij de socialistische overheidsbond ACOD. "Ook daar is de digitalisering onafwendbaar. We moeten er van uitgaan dat informatie in de toekomst niet langer op papier wordt verstuurd. Er lopen nu twee proefprojecten om postbodes ook boodschappen te laten verdelen. Of dat realistisch is moet nog blijken. Colruyt, Delhaize en Carrefour hebben hun eigen distributiesystemen."
Een van de laatste ideetjes van Thijs was de inzet van postbodes om meterstanden van gas en elektriciteit te gaan opnemen. De vakbonden liggen dwars: "Dan pak je andermans werk af."
Tien jaar geleden telde België nog 1.332 postkantoren, vandaag zijn het er nog 670 en ook volgend jaar gaan er weer 20 dicht. De meer-dan-halvering werd gecompenseerd met de postpunten in warenhuizen en winkelcentra. Dat zijn er vandaag eveneens 670.
Consumentenorganisatie Test-Aankoop bezocht er vorig jaar 212 met een paar eenvoudige verzoeken: een pakketje, een aangetekende brief naar het buitenland of een dvd versturen. Slechts op twee plaatsen bleek het personeel in staat spontaan de goedkoopste formules terug te vinden. Een kwart van de medewerkers kende het tarief voor het verzenden van de aangetekende brief niet.
In 2002 werkten er 42.000 mensen bij De Post, onder wie zo'n 30.000 postbodes. Vandaag zijn het er nog 23.000 (onder 19.000 postbodes). Vooral in de sorteercentra zijn jobs verdwenen."Dat was onvermijdelijk", erkent Meyer. "Technologie heeft op grote schaal mankracht vervangen. Het aantal postbodes is gehalveerd, de werkdruk niet. Men heeft georoutes ingevoerd, bromfietsen, elektrische fietsen. Onze postmannen krijgen onmogelijke schema's opgelegd en vergaan van de stress. Maar je moet je ook durven afvragen: is dat niet met de hele samenleving een beetje zo?"
Een beginnende hulppostbode verdient vandaag 1.594 euro bruto per maand. "Zo'n 150 euro minder dan tien jaar geleden", weet Meyer. "In die tijd waren de meeste postbodes vastbenoemde ambtenaren, met werkzekerheid en allerlei kleine voordelen." Vandaag zijn er nog zo'n 10.000 contractuele postmannen, mannen die zoals dat heette benoemd zijn voor het leven. Zij gaan de komende jaren massaal op pensioen en worden vervangen door hulppostbodes. "We komen stilaan in de buurt van de Duitse mini-jobs", zegt Meyer. "In de ons omringende landen zie je nu een tendens om van het rondbrengen van post een bijberoep te maken voor studenten die maar een uur of twee per dag werken."
De vakbondsman zegt niet blind te kunnen zijn voor de richting die de voorbije tien jaar is ingeslagen en hoe het na de beursgang verder zal gaan. Toch stond ook het ACOD vooraan in de rij om het vertrek van Johnny Thijs te betreuren. "Het was dit of verdwijnen", zegt Meyer. "Het is niet hij die de privatisering van de post heeft bedacht. Hij heeft tien jaar lang gebalanceerd tussen het mogelijke en het noodzakelijke. In Nederland heeft het na de privatisering weinig gescheeld of er was geen postbedrijf meer. Wat heb je aan een vastberaden vakbond als er geen bedrijf meer is?"
De Deense partner
In 2006 verwierf private-equitybedrijf CVC Capital Partners via de Deense post een minderheidsaandeel bij De Post. Het investeerde 523 miljoen euro en streek eerder dit jaar bij de beursgang 812 miljoen euro op. Het haalde eerder al ruim 464 miljoen euro uit dividenden. Op die winsten zijn nauwelijks belastingen betaald.
Bronnen bij de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) maken melding van het opzetten van onwettige fiscale constructies, maar tot een rechtszaak zal het niet komen. CVC kwam tot een schikking met de fiscus. Details zijn niet bekend.
Als de postbode vroeger aanbelde met een aangetekende brief, bleef hij ook wachten tot je kwam opendoen. Dat is vandaag steeds minder het geval, zo viel op te maken uit het jongste jaarverslag van de ombudsdienst van de postsector. Worden er over het algemeen niet veel brieven meer verstuurd, dan wel klachten naar deze dienst. In 2011 waren het er 14.739, vorig jaar 16.742. De klachten gaan vooral over verdwenen, vertraagde of beschadigde zendingen. Bij Bpost wijt men de jaarlijkse toename aan mondiger geworden burgers en een vlottere toegankelijkheid, maar ombudsman Xavier Godefroid vatte het anders samen: "De post is aan het ontmenselijken."
Volgens de ombudsdienst gaan erg veel klachten over het feit dat postbodes niet aanbellen voor een aangetekende brief, maar gewoon een afwezigheidsbericht in de bus steken: "Het feit dat die klachten blijven komen en niet gelokaliseerd kunnen worden in één regio stemt tot nadenken: eisen de vele reorganisaties hun tol?"