Vader van stad zonder Syrië-strijders
Of hij de beste burgemeester ter wereld wordt, weten we pas eind januari. Maar dat de Mechelse burgervader Bart Somers (Open Vld) kans maakt op de tweejaarlijkse World Mayor Prize verrast niemand. 'Als hij wint, zal het verdiend zijn.'
Twee jaar geleden greep de Gentse burgemeester Daniël Termont (sp.a) al eens nipt naast de hoofdvogel. Bart Somers (Open Vld) kan nu beter doen, maar de concurrentie is groot. Zijn veertien mededingers voor de eretitel van beste burgemeester ter wereld zijn dan ook kleppers. Zo zijn onder anderen ook de burgemeesters van Aleppo, Athene, Keulen, Lampedusa en Lesbos genomineerd. Want inderdaad, de verkiezing heeft een thema: de opvang van vluchtelingen en de integratie van migranten.
"En dan kom je in Vlaanderen al snel uit bij Bart Somers", zegt professor Herwig Reynaert (UGent), gespecialiseerd in lokale politiek. "Hij kan er als burgemeester van een diverse stad prat op gaan dat er geen enkele Syrië-strijder uit Mechelen komt. Hij heeft een symboolfunctie, combineert een consequent beleid waarbij hij grenzen stelt met een diplomatische aanpak. Onder zijn hand is Mechelen geëvolueerd naar een onopvallende stad, en dat is wel degelijk een compliment: ze staat niet meer te boek als probleemgeval."
De statistieken van de Vlaamse stadsmonitor bevestigen dat. De afgelopen vijftien jaar onder burgemeester Somers is Mechelen er op zowat alle vlakken op vooruitgegaan. "Met zijn drang tot verbinden maakt Somers het verschil", zegt politicoloog Johan Ackaert (UHasselt). "Niet dat andere burgemeesters daar geen aandacht voor hebben, maar ze lijken angst te hebben om ermee naar buiten te komen. Somers niet."
Net dat is voor de migrantengemeenschap heel belangrijk, zegt Wouter Van Bellingen van het Minderhedenforum. Hij verwijst naar de problemen met racisme in het Mechelse politiekorps, die Somers counterde door een diversiteitsmanager aan te stellen. Naar het Marokkaanse jeugdhuis Rzoezie (nu ROJM), dat na een jarenlange twist met Somers ook jongeren van andere origine moest toelaten. "Somers verstaat de kunst problemen te benoemen, zonder te provoceren of te polariseren", zegt Van Bellingen. "In de politiek vind je maar weinig moedige mensen. Somers is moedig. Als hij de prijs wint, zal het verdiend zijn."
Maar Somers kan ook rekenen op een flinke portie geluk. Mechelen is een centrumstad en trekt jaarlijks zo'n 3,8 miljoen euro uit het stedenfonds. Tussen 2014 en 2019 zal dat potje in totaal 22,8 miljoen euro bedragen. Een bedrag waarmee je op gemeentelijk niveau al een behoorlijk verschil kunt maken. Hans Bonte (sp.a), die internationaal ook veel bijval oogst met zijn aanpak van de Syrië-strijders, krijgt zijn Vilvoorde maar niet erkend als centrumstad.
Leuven bis
Mechelen heeft dankzij het extra geld onder meer zijn achtergestelde buurten opgewaardeerd en aantrekkelijk gemaakt voor de middenklasse. Mooi, zegt Ackaert, maar daarin schuilt ook een gevaar. "Mechelen moet zich ervoor hoeden een Leuven te worden. De stad is nu mooi gerenoveerd, maar het gevaar bestaat dat je zo financieel zwakkeren de toegang tot de stad gaat ontzeggen. Dat is het probleem waar Leuven mee kampt: de stad is te duur geworden."
Wat is volgens Somers zelf het succes van zijn beleid? Hij vat het samen in twee kerntaken: veiligheid garanderen en inclusiviteit prediken. Een voorbeeld zegt nog veel meer. "De manier waarop je praat over je burgers is extreem belangrijk. Ik ken een burgemeester die over potentiële Syrië-strijders zegt dat ze vooral moeten gaan en dat hij hoopt dat ze daar sterven. Zoiets zal ik nooit zeggen. Dat er nog geen enkele Mechelaar vertrokken is, is onze trots. De dag dat het wel gebeurt, zal ik beschouwen als een gigantische nederlaag."