Sp.a wordt weer ongegeneerd links

Ligt het aan zijn weerspannigheid of aan zijn slecht karakter dat hij een radicale breuk maakt met het recente verleden? Moest voorzitter Bruno Tobback (sp.a) de vraag voorgeschoteld krijgen, hij zou antwoorden 'aan allebei'. Met plezier pleegt de zoon van de Leuvense burgemeester een vadermoord. Hij spreekt over de onderwerpen die zijn voorvaderen met opzet verzwegen omdat ze te 'rechts' waren of omdat er geen consensus over bestond in zijn partij. Noch Steve Stevaert, noch Johan Vande Lanotte, noch Patrick Janssens hadden het graag over economie, fiscaliteit of diversiteit. Moest onder Steve Stevaert het socialisme vooral gezellig zijn, dan kiest Tobback veel meer voor het sérieux.

De oppersocialist maakt van die onderwerpen net wel de hoofdmoot van de nieuwe basisprincipes van zijn partij. Harde rechtse thema's, zoals de fiscaliteit, de banken of de crisis worden met naam en toenaam genoemd en krijgen een linkse invulling. "We moeten terug open en bloot over fiscaliteit durven praten", zegt een partijtopper. "Dit is onze corebusiness. De herverdeling wordt daar georganiseerd."

Vooruit

Een van de speerpunten binnen het economische luik is bijvoorbeeld 'de coöperatie'. Een hedendaags begrip, zo blijkt uit het overdonderd succes van de alternatieve bank New B of de samenaankopen van gas of elektriciteit, maar even goed een oud socialistisch recept. Dé coöperatie bij uitstek, hét historisch voorbeeld is immers de Vooruit in Gent. Daar richtte eind negentiende eeuw de Belgische Werkliedenpartij, voorganger van de huidige sp.a, de eerste coöperatie op. Die begon met samen brood bakken voor en door arbeiders.

Met dit opvallend links concept hoopt sp.a ook terug stemmen af te snoepen van Groen en PVDA+. Beide partijen boekten immers verrassend goede resultaten bij de jongste gemeenteraadsverkiezingen, niet het minst in Antwerpen. Omdat de strategie van een centrumpartij, van 'midden in het bed' niet meer wervend blijkt, profileert de partij zich weer veel meer op links.

Om dezelfde redenen claimen de socialisten ook 'echt groen' en 'echt duurzaam' te zijn. "Wij zetten niet enkel in op het vergroenen van de economie", klinkt het. "Wij maken werk van de totale omschakeling van de economie." Tegen 2050 moet daarom alle energie honderd procent hernieuwbaar zijn, de kerncentrales worden ten dode opgeschreven. Elektrische wagens moeten radicaal goedkoper, en overal moeten elektrische oplaadpunten uit de grond rijzen. Binnen de steden zouden er zelfs zones moeten komen waar enkel lage emissiewagens toegang toe hebben. "We moeten niet langer foefelen in de marge", zegt een ingewijde. "We moeten over een termijn van twintig jaar naar een welomschreven einddoel."

Uitgekookt plan

Het mag dan een breuk met het afgelopen decennium zijn, gloednieuw is de partijstrategie niet. In de regering hameren sp.a-vicepremier Johan Vande Lanotte en sp.a-staatssecretaris John Crombez al langer op deze thema's. Vande Lanotte werpt zich op als de ultieme verdediger van de consumenten en gaat de strijd aan met de Electrabels van deze wereld, Crombez profileert zich als de strijder voor een eerlijker fiscaliteit en tegen de fraudeurs, groot en klein. Tobback broedt dus al veel langer op dit soort vernieuwing. In de vergadermarathon waarin de ministerposten werden verdeeld, wou hij ook absoluut deze ministerposten om zijn partij een strakker elan te geven.

De voorzitter gooit vandaag alle teksten over deze vernieuwing online. Gedaan met de achterkamertjespolitiek, maakt Tobback zich sterk, over dit basispakket mag er nog gediscussieerd worden. De voorzitter plant ook nog een roadshow langs de provincies waar hij de afgestofte principes van de partij uit de doeken zal doen. Op 8 juni volgt er dan een afsluitend congres. Dat alles met de bedoeling dat de partij in 2014 toch minstens een beetje uit het electorale dal zal klimmen.