Hoelang kan gratis voetbal kijken nog?

Twee jaar geleden knalden de champagnekurken aan de Medialaan. De Vlaamse Mediamaatschapij (VMMa) had toen net het voetbalcontract afgesnoept van de openbare omroep en mocht de komende drie seizoenen uitpakken met de samenvattingen van de wedstrijden uit de Jupiler League. Maar met dat contract ook kijkers bij de VRT weglokken bleek moeilijker dan gedacht. De kijkcijfers van het VTM-voetbalprogramma Stadion bleven onder de verwachtingen en ondanks het verlies van de voetbalrechten lieten de sportprogramma's van de VRT amper pluimen. Reden genoeg voor Rik De Nolf, als CEO van mediabedrijf Roularta voor de helft eigenaar van de VMMa, om herhaaldelijk uit te halen naar het volgens hem veel te dure voetbalcontract. "Met een nieuwe concurrent in zicht is halsoverkop beslist om voor het voetbal te gaan", zei hij een paar weken geleden bij de voorstelling van de Roulartajaarcijfers. "Maar eigenlijk is een contract getekend waarbij we veel geld betalen voor iets dat je sowieso mag uitzenden in een bepaalde vorm. Een grote flater van het vorige management. Het kost veel en het brengt geen cent op."

En De Nolf staat niet alleen met zijn bedenkingen. De openbare omroep bijvoorbeeld stapte al bij de vorige veiling uit de race voor de voetbalrechten, toen uit besparingsoverwegingen. En nu de economische crisis ook de inkomsten van de commerciële zenders onder druk zet, is het nog maar de vraag of die zenders volgend jaar opnieuw diep in de buidel willen tasten. Want aan de Jupiler League hangt een fors prijskaartje vast. Hoeveel VTM en RTBF momenteel betalen is niet bekend, maar voor het vorige -goedkopere - voetbalcontract legden VRT en RTBF samen elk seizoen 8 miljoen euro op tafel.

Niet langer haalbaar

"En die prijs dreigt nog verder aan te tikken nu ook buitenlandse mediagroepen steeds nadrukkelijker interesse tonen in onze voetbalcompetitie", zegt Wim Lagae, sporteconoom aan de KU Leuven. "Kijk maar naar wat er vorig jaar in Nederland gebeurde. Daar betaalde mediamagnaat Rupert Murdoch een miljard euro om de rechten op het Nederlandse voetbal voor twaalf jaar binnen te halen. Een immens bedrag dat meteen ook het prijskaartje van de samenvattingen voor de Nederlandse openbare omroep (NOS) fors de hoogte in joeg." De NOS liet intussen weten dat het vanaf 2015 noodgedwongen in het aanbod zal snoeien. Zowel binnenlands als buitenlands voetbal laten zien is financieel niet langer haalbaar.

"Murdoch heeft intussen de voetbalrechten in zowel Nederland als Duitsland", zegt Lagae. "Waarom zou hij in België niet hetzelfde proberen?" En Lagae lijkt gelijk te krijgen. Bij de veiling van het vorige voetbalcontract was er al contact met de Belgische Profliga. Tot een bod kwam het toen uiteindelijk niet, maar intussen laat de Profliga weten dat er weer contact is met buitenlandse kandidaten. "De tendens richting betaalzenders lijkt niet te stoppen", denkt Lagae. "Zij zijn de enigen die de dure voetbalrechten nog echt ten gelde kunnen maken. Belgacom en Telenet, de twee grote spelers in Vlaanderen, innen niet alleen maandelijks abonnementsgeld voor hun voetbalaanbod, ze proberen de voetballiefhebbers ook andere producten als telefonie of internetdiensten te slijten. Traditionele open zenders hebben die mogelijkheden niet."

Voor iedereen

Het einde van het gratis voetbal op tv lijkt dus nabij. Of toch niet? "Ook in de voetbalwereld beseft men dat het volledig verdwijnen van voetbal achter de decoder geen goede zaak is", zegt Lagae. "Daarom bijvoorbeeld besliste de FIFA om de rechten voor de wereldkampioenschappen 2018 en 2022 aan de Europese publieke omroepen toe te kennen. De FIFA wil die wereldkampioenschappen toegankelijk houden. Voor iedereen."

Ludwig Sneyers, CEO van de Pro League, maakt zich over die toegankelijkheid voorlopig weinig zorgen. "Er wordt tegenwoordig meer naar ons voetbal gekeken dan ooit. Akkoord, het livekijken achter de decoder wint aan belang, maar een scenario waarbij alleen wie betaalt voetbal te zien krijgt is absoluut niet aan de orde. Er is bij ons een heel uitgebreid aanbod aan gratis samenvattingen. Dat zal ook in de toekomst zo blijven." Al zullen die samenvattingen volgens Sneyers niet noodzakelijk op tv te zien zijn. "De tijd dat iedereen tv keek is definitief voorbij. Er duiken steeds meer mediaplatformen en -spelers met interesse voor voetbalrechten op."