Diefstal op begraafplaats van Laken is geen alleenstaand geval

Van bloemen tot rolstoelen, niets is veilig op het kerkhof

Vier gestolen beelden, twee vernielde. Dat is de balans na een rooftocht op het kerkhof van Laken afgelopen weekend (DM 5/5). Ook andere begraafplaatsen worden regelmatig leeggeroofd. Kruisbeelden, foto's, bloemen en zelfs rolstoelen, alles is begeerd goed voor dieven.

Door Kim Herbots

Brussel l Ze liepen tegen de lamp door de stank. De eurobriefjes, alles bij mekaar zo'n 12.500 euro, hadden een penetrante lijkgeur. Logisch, want de dieven haalden ze afgelopen winter uit een net begraven kist op het kerkhof van Charleroi. Of hoe op kerkhoven niks veilig is. Boven of onder de grond.

Daags nadat bekend werd dat er op het kerkhof van Laken vier waardevolle beelden gestolen werden, voelt Marcel Celis van Epitaaf, de vereniging voor funeraire archeologie, zich beroerd. "Stilaan begin ik een schuldgevoel te krijgen", zegt hij. "Per slot van rekening maken wij inventarissen van de belangrijke beelden op de kerkhoven. Foto's, naam van kunstenaar, plaats... Zo maken we het dieven makkelijk. Ze hebben een catalogus en werken op bestelling."

Maar kunstdieven zijn absoluut niet de enige die de weg naar een kerkhof vinden. Alles wat los of vast staat, met of zonder waarde, moet eraan geloven. Een Limburgs ouderpaar deed vorige week nog zijn beklag in de plaatselijke media: kerstmannetjes en paashazen van maximaal een euro of 3, 4 verdwijnen keer op keer van het graf van hun zoontje. Elders waren plots alle militaire gedenktekens weg. Bloempotten (voor eigen gebruik) of engeltjes en kruisbeelden (voor op rommelmarkten) zijn ook populair. Opglabbeek zag zelfs een van de twee rolstoelen, aangekocht voor bezoekers die slecht te been zijn, verdwijnen.

De kerkhoven lijden bovendien onder dezelfde plaag als de spoorwegen: de hoge koper- en bronsprijzen trekken dieven aan. Al eind 2007 meldde de Vlaamse Autonome Raad voor het Uitvaartwezen op zijn website dat metaaldieven kerkhoven ontdekt hadden. In Berchem verdween zo van de begraafplaats Schoonselhof een vijf meter lange koperen dakgoot en een zinken plaat en afgelopen zomer hield de politie in De Panne twee jongeren aan die 126 koperen vaasjes van columbaria gestolen hadden. Vaak worden ook heuse kunstwerken ontvreemd louter en alleen vanwege het materiaal waaruit ze vervaardigd zijn.

"De laatste belangrijke diefstal hier op het Schoonselhof was die van een bronzen dodenmasker", vertelt Jacques Buermans van vzw Grafzerkje, een vereniging van 'enthousiaste begraafplaatsfanaten'. "Ze smelten dat om en verkopen het brons. Het absurde is dat dat dodenmasker, dat gemaakt is door een kunstenaar, waarschijnlijk veel meer zou waard zijn als het aan een antiquair verkocht zou worden." Het stoort Buermans dat de dieven erg driest te werk gaan. "Een paar maanden geleden waren er drie à vier diefstallen puur om brons te bemachtigen. Ze willen een bronzen omheining lospeuteren en ondertussen veroorzaken ze enorme schade aan arduinen grafzerken." Buermans is nog altijd niet bekomen van een diefstal van een paar jaar geleden. "Zestig jaar lang lag een bronzen deur open en bloot in een grafkapel", vertelt hij. "Wij restaureren de kapel, hangen de deur terug en nog geen twee weken later is ze gestolen. Een deur die door drie volwassen mannen gedragen moest worden, hé."

Oplossingen

Behalve metaal lijken dieven nog een nieuw doelwit gevonden te hebben: bloemen. Bij voorkeur zo vers mogelijk. "Ik heb het zelf meegemaakt", vertelt Bernard Galle, schepen in Wevelgem (CD&V). "De mis is gedaan, de bloemen gaan naar het kerkhof en nog voor het lichaam terug is van het crematorium is alles weg." Sommigen vermoeden dat de bloemen doorverkocht worden, anderen denken dat het voor eigen gebruik is. "Ik zag eens een dame in een dure pelsen jas een net geplaatst bloemstuk meenemen en het drie rijen verder op het graf van haar man zetten", vertelt Buermans.

Buermans ziet geen oplossing voor de diefstallen. "Het Schoonselhof is 84 hectare groot en voor begraafplaatsen geldt dezelfde wetgeving als voor parken: ze zijn toegankelijk van zonsopgang tot zonsondergang. Hoe moet je dat bewaken? Er zijn families die zelf hun conclusies trekken. Toen het beeld op het graf van beeldhouwer Remy Cornelissen gestolen werd, heeft de familie de twee andere beelden van de man die elders op graven stonden, verwijderd."

Sommige gemeentes doen toch een inspanning. Vaak komt er na een diefstallenplaag een verhoogd aantal patrouilles maar her en der zijn er structurele aanpassingen. "Wij zullen nu meer verlichting plaatsen", vertelt Filip Moers (sp.a), die in Sint-Truiden als schepen bevoegd is voor de kerkhoven. "In de hoop dat het helpt. De laatste tijd wordt er weer vaak gestolen. Meestal beeldjes en potjes. Al hebben we onlangs wel een grote vondst gedaan: bij een overlijden trof de familie een kelder vol beeldjes en herdenkinsplaatjes aan. De man bleek een 'verzamelaar' te zijn."

In Wevelgem kreeg vooral de nieuwe columbariummuur veel bezoek van dieven. Sinds begin dit jaar zijn ornamenten en foto's er verboden. "Niet ideaal, ik weet het", zucht Galle, "en in het begin was er wel wat wrevel maar nu zien de mensen in dat dit de beste oplossing is. 'Zet een foto op uw kast en herdenk zo uw geliefde', zeg ik."

In Elen, een deelgemeente van Dilsen-Stokkem, lijken ze dé oplossing gevonden te hebben. Daar staat na een recente plaag van diefstallen een bordje. 'Respect voor de doden. Hier steelt men niet'. "En het werkt", aldus burgemeester Lydia Peeters (Open Vld). "Sindsdien hebben we geen enkele klacht meer gehad."

Bernard Galle, schepen in Wevelgem:

De bloemen gaan naar het kerkhof en nog voor het lichaam terug is van het crematorium zijn ze weg

n In Elen, een deelgemeente van Dilsen-Stokkem, staat na een recente plaag van diefstallen op het kerkhof een bordje 'Respect voor de doden. Hier steelt men niet'. Sindsdien is er geen enkele klacht meer geweest.