Klopjacht op Elena Ferrante wekt verontwaardiging

Is dan toch definitief het doopceel gelicht van de mysterieuze, maar hoogst succesvolle Italiaanse schrijfster Elena Ferrante? Zo ziet het er inderdaad naar uit. Onderzoeksjournalist Claudio Gatti van de zakenkrant Il Sole 24 Ore vond dat lezers het "legitieme recht hebben om te weten van wie deze boeken afkomstig zijn", ondanks de uitdrukkelijke wens van de schrijfster om anoniem te blijven.

Gatti ging als een financiële paparazzo ongegeneerd spieden in de balansen van uitgeverij Edizioni E/O. Hij botste daar op het betekenisvolle feit dat er sinds enige jaren een onbekende vertaalster is die verbazingwekkend hoge royalty's opstrijkt. Gatti merkte dat de inkomsten van Edizioni E/O in 2014 met 65 procent stegen. Precies het jaar waarin de Engelse vertalingen van Ferrantes boeken tot bestsellers uitgroeiden. In 2015 was de stijging met 150 procent nog opvallender.

Bij een onbekende vertaalster stelde hij dezelfde piekbewegingen van het inkomen vast. Gatti's speurwerk leidde hem naar Anita Raja, een in Rome gevestigde vertaalster van 63 jaar, dochter van een Duitse moe-der en een Napolitaan-se vader. Ook haar bankverrichtingen én die van haar man kon hij uitpluizen, om daar aanzienlijke beleggingen in Romeins vastgoed te traceren. Het raadsel leek uitgeklaard, niet door slim literair gepuzzel, maar door kille financieel-economische analyses. Gatti mocht het nieuws trots in het toonaangevende New York Review of Books brengen.

De onthulling van Gatti leverde hem - tegen zijn verwachtingen in - geen applaus op. Lezers en fans van Ferrante én schrijvers reageerden hoogst verontwaardigd op zijn aanpak. 'Immoreel' en 'onethisch', klonk het.

"Het is een degoutante vorm van journalistiek om in het privéleven van auteurs te snuisteren en hen als maffiosi te behandelen", zo verklaarde Sandro Ferri van Edizioni E/0. "In de portemonnee van een auteur gaan spitten terwijl ze haar naam niet publiek wil maken."

Ferri wilde het bericht overigens noch ontkennen, noch bevestigen. "We gaan hierover geen antwoorden verstrekken."

Uitgedaagd

Ferrante sprokkelde wereldroem met haar zogenaamde Napolitaanse romans (De geniale vriendin, De nieuwe achternaam en Wie vlucht en wie blijft) waarvan het laatste deel (Het verhaal van het verloren kind) toevallig deze week in het Nederlands bij Wereldbibliotheek verschijnt. Ferrante wilde niet dat de aandacht op haar persoon werd gericht. De aandacht moet naar de tekst gaan en niet naar de auteur, als protest tegen de celebritycultuur.

"Ik besliste twintig jaar geleden om me te bevrijden van de angst voor roem en de drang om te behoren tot een kringetje van succesvolle mensen die geloven dat ze zomaar wat gewonnen hebben", verklaarde ze vorig jaar in een zeldzaam e-mailinterview met Vanity Fair.

Toch bleef de jacht op haar identiteit een soort van gezelschapsspel. Regelmatig doken er onderbouwde speculaties op, maar schrijfster en uitgever hielden de kiezen altijd stijf op elkaar.

Gatti verdedigt zijn actie nu door te stellen dat zowel uitgever als schrijfster de geruchten altijd gretig hebben gevoed, ook in autobiografische teksten waarin een loopje met de waarheid wordt genomen. "Door te liegen, heeft Ferrante het recht verloren om zich achter haar boeken te verschuilen", vindt Gatti. Niet verbazingwekkend dat een journalist erachteraan gaat. "Zij en haar uitgever hebben critici en journalisten uitgedaagd om verder te kijken dan de leugens."

Koninklijk bezoek op de Frankfurter Buchmesse

De Belgische koning Filip en de Nederlandse koning Willem-Alexander openen op dinsdag 18 oktober officieel het Nederlands-Vlaams paviljoen op de Frankfurter Buchmesse. Ook koningin Mathilde zal er zijn, net als cultuurministers Jet Bussemaker en Sven Gatz.

's Werelds grootste boekenbeurs vindt plaats van 19 tot 23 oktober, met dit jaar Nederland en Vlaanderen als gastland. Onder het motto 'Dit is wat we delen' zijn meer dan 70 auteurs op de beurs en op podia in de stad te beluisteren.

Tegelijk verschijnen ruim 300 Duitse vertalingen van Nederlandstalige literatuur in alle genres, met zowel klassiekers als werk van de jonge garde.

Het Nederlands-Vlaams paviljoen is een ontwerp van het Nederlandse bureau The Cloud Collective, meldt Boekblad. Het heeft een oppervlakte van 2.300 vierkante meter. Het Nederlandse en Vlaamse landschap moet eruit oprijzen: 'de weidsheid en openheid die een hoogtepunt bereikt aan de kust'.

Telex

►De Brusselse Muntpunt Bibliotheek houdt zijn jaarlijkse boekenverkoop op zondag 9 oktober. Er zijn zo'n 10.000 boeken, dvd's en cd's in de aanbieding. De organisatie wil ruimte om de collectie aan te vullen en actueel te houden. De prijzen variëren van 2 tot 5 euro. Per item gaat 50 eurocent naar Kom op tegen Kanker.

►Het smelt van de Vlaamse schrijfster Lize Spit is bekroond met de Hebban Debuutprijs 2016 door een vijftienkoppige jury, bestaande uit de Hebban-redactie, recensenten en boekverkopers. De jury van de lezerscommunity-site sprak van "een droomdebuut dat soms letterlijk aanvoelt als een ijskoud bad. Lize Spit is een zegen voor het literaire landschap."

►Op 12 oktober vindt in Muntpunt een debatavond plaats over de pijnpunten in de psychiatrie. Met Dirk De Wachter, Brenda Froyen, Geerdt Magiels en Christophe Vekeman.

►Auteur Frank Albers en de Nederlandse filosoof Hans Achterhuis gaan met elkaar in gesprek over de utopie. Vijfhonderd jaar na Utopia van Thomas More wordt onze verbeelding nog steeds geprikkeld door 'de ideale staat', een wereld die misschien nooit bereikt kan worden maar waar we al onze dromen op projecteren. Op vrijdag 7 oktober in DeStudio in Antwerpen.

►Het Museum Plantin-Moretus in Antwerpen heropende dit weekend zijn deuren na een langdurige renovatie. Het museum, gewijd aan typografie en boekdrukkunst, zet de 16de-eeuwse uitgever en boekdrukker Christoffel Plantin centraal. Het museum werd in 2005 erkend als UNESCO Werelderfgoed. Er is een leeszaal en een depot toegevoegd en een volledig nieuwe opstelling. De kosten bedroegen 4,5 miljoen euro.

►De roman van Garth Greenwell, die vorige week in deze bijlage werd geïnterviewd, heet Wat van jou is en niet Wat jou toebehoort. Onze excuses voor de verwarring.