'Privégeld is niet besmet'

Volop geld voor onderzoek naar borstkanker, terwijl zeldzamere ziektes als mucoviscidose genegeerd worden. Oncoloog Wim Distelmans (Vrije Universiteit Brussel) meent dat de farmaceutische industrie bepaalt waar onderzoek naar wordt verricht door academici. De universiteit als bedrijf. Epidemioloog Luc Bonneux valt hem bij. "De geheime samenwerking tussen universiteiten en de industrie is zeer groot. De academische output wordt gedetermineerd door wat goed in de markt ligt."

Zij lanceren een luide waarschuwing tegen de groeiende invloed van grote bedrijven op de academische wereld. Te veel privébemoeienis zou academische onafhankelijkheid in gevaar brengen. "Geld van bedrijven is niet besmet", reageert VUB-rector Paul De Knop. Zijn Leuvense ambtgenoot Mark Waer knikt. "Er zijn ook professoren die adviezen schrijven voor ministers en zij zijn ook onbevooroordeeld. Bovendien smeekt de Vlaamse regering in Vlaanderen in Actie juist dat we meer samenwerken met de privésector." Hij zucht. "Ik begrijp dat burgers beducht zijn voor research in opdracht van de industrie, maar dat is nergens voor nodig. Het bedraagt slechts een klein deel van wat de universiteit allemaal onderzoekt."

Grens trekken

Cijfers moeten zijn stelling staven. Van het totale onderzoeksbudget van de KU Leuven komt 20 procent van bedrijven en de Europese Unie, terwijl aan de Universiteit Gent 12 procent (of 50 miljoen euro per jaar) uit de privésector afkomstig is. "Wij letten daarbij op dat we ons niet afhankelijk maken", stelt rector Paul Van Cauwenberge. "Sommige Angelsaksische universiteiten halen de helft van hun gelden uit de privé. Dat willen we zeker niet, maar altijd nee zeggen tegen bedrijven is onmogelijk. Soms hebben we hulp nodig van bijvoorbeeld de farmaceutische industrie om een onderzoek mogelijk te maken."

Sturing is nooit aan de orde, klinkt het bij de rectoren unisono. "Wij trekken een duidelijk grens", preciseert De Knop. "Zeggen wat wij moeten onderzoeken en op welke manier gaat veel te ver." Ook in Antwerpen, waar dinsdag een nieuw onderzoekslaboratorium werd voorgesteld, valt eenzelfde geluid te horen. Toch schonk Janssen Pharmaceutica zeven van de benodigde vijftien miljoen euro. Alain Verschoren, rector Universiteit Antwerpen: "Janssen heeft ons voorgelegd wat zij zelf niet kunnen onderzoeken. Of er uit onze samenwerking concrete resultaten komen, is nooit zeker. Hun investering kan ook verloren gaan."

De vrees voor het grote, corporate geld is ongegrond, meent Waer. "Ik snap die hetze niet. We kunnen van privé-instellingen toch niet verlangen dat ze filantropen zijn? Natuurlijk verwachten ze resultaat." Toch ziet hij, en de andere rectoren met hem, in de nabije toekomst geen grotere rol voor de industrie weggelegd. De Knop: "Wij zijn zelf een bedrijf, waarbij ik als een soort CEO functioneer. Feit blijft evenwel dat we geen winst moeten maken. Ik wil niet naar een situatie waarbij de universiteit in grote mate afhankelijk is van de privésector. Dan komen we in gevaar."

Zuurstof

Een kreet die Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom bij denktank Itinera Institute, direct weerlegt. "De universiteiten hebben net extra geld gekregen van minister van Innovatie Ingrid Lieten. Dat geeft ze enige zuurstof." Die gewonnen tijd moeten academische bestuurders gebruiken om zich te heroriënteren, denkt hij. "Er is te weinig samenwerking tussen de industrie en het hoger onderwijs. Een universiteit mag nooit het verlengstuk worden van bedrijven, maar er moet meer privégeld naar de onderzoekers getrokken worden. Dat is hoogst noodzakelijk om een, op internationaal niveau offensief innovatiebeleid te voeren. Als de rectoren ernstig zijn, hoeven ze daarvoor hun ziel niet te verkopen."