Vertellen nagels iets over je gezondheid?

Witte vlekjes op je nagels duiden op kalkgebrek. Als ze splijten of afbrokkelen, dan eet je niet gezond of werkt je schildklier niet goed. Zien ze witjes, dan kamp je met een ijzertekort. Zijn dat fabels? Je nagels bestaan toch uit dood materiaal? Of kun je aan je nagels je gezondheid aflezen?

Nagels worden in de dokterspraktijk meestal niet erg serieus genomen, schreven Amerikaanse dermatologen twee jaar geleden in het internationale vakblad Clinics in Dermatology. Toch is een regelmatige nageldiagnose volgens hen zo gek nog niet. Door alle nieuwe diagnostische apparatuur is de studie van de nagel op de achtergrond geraakt, maar vlekjes, ribbels, overdwarse lijnen, verkleuringen, verdikkingen en putjes kunnen aardig wat duidelijk maken over onze lichamelijke conditie.

Nagels groeien vanuit de nagelmatrix, een gebied schuin onder de nagelriem waar jonge cellen zich snel delen. Die cellen produceren keratine, een stevig eiwit. De nieuwe cellen duwen de oude naar boven, zodat de nagel groeit. Het zichtbare deel (de nagelplaat) bestaat weliswaar uit verhoornde, dode cellen, maar voor de productie ervan is in de matrix voldoende zuurstof en voedsel nodig. Gaat daar iets mis, dan openbaart zich dat na een paar maanden, in de vorm van afwijkende nagels.

De medische literatuur geeft tientallen foto's prijs van dergelijke afwijkingen: horlogeglasnagels (bolvormig, geassocieerd met hart- en longziekten), lepeltjesnagels (holle nagels, door ijzergebrek), Meeslijnen (overdwarse strepen, door chemotherapie, vergiftiging met arsenicum of nierfalen), lijnen van Beau (groeven die ontstaan doordat de activiteit in de matrix tijdelijk stil ligt door ondervoeding of een acute ziekte) en putjes in de nagel (psoriasis).

Alleen voor de huis-tuin-en-keukenafwijkingen bestaat vaak geen medische oorzaak. Witte vlekjes zijn niet te verhelpen met extra glazen melk. Calcium draagt helemaal niet bij aan de hardheid van nagels, schrijven de Amerikaanse dermatologen in hun studie: het maakt slechts 0,2 procent uit van de nagelplaat. De vlekjes ontstaan gewoon door beschadigingen. En gespleten nagels hebben niets te maken met stress of vitaminetekort maar met vochtgebrek. De nagelplaat bestaat normaal gesproken voor 18 procent uit water. Nagels worden broos zodra dat gehalte onder de 16 procent zakt. Nederlandse artsen beschreven 25 jaar geleden in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een belangrijke oorzaak: frequente indompeling van de handen in afwaswater. Hun oplossing: huisvrouwen dienen huishoudhandschoenen te dragen.

Kunstnagels zijn ook een optie, maar die kunnen juist een medisch probleem veroorzaken doordat ze veel meer bacteriën herbergen dan gewone nagels. Infectiedeskundigen raden personeel in de gezondheidszorg dan ook af om nepnagels te nemen. Die keiharde, lange nagels maken ook nog eens gaatjes in beschermende handschoenen. Patiënten zijn soms de dupe van ijdele verpleegkundigen: kunstnagels kunnen lelijke wondinfecties aanrichten.