'Het werk van een schoft!'
Er zijn van die dingen die je ooit cadeau hebt gekregen en sindsdien zelf vaak cadeau hebt gedaan, omdat ze zó goed zijn. In mijn geval: het ongelooflijk entertainende boek Easy Riders, Raging Bulls van de Amerikaanse filmhistoricus Peter Biskind.
Peter Biskind? "De grootste schoft op aarde." Robert Altman was mogelijk nog in een opperbeste bui, toen hij dat zei. De overleden maker van klassiekers als MASH en Short Cuts had een bloedhekel aan filmhistoricus Peter Biskind, en hij was niet de enige. Delen zijn mening: Steven Spielberg, William Friedkin en Francis Ford Coppola. Volgens The Last Picture Show-regisseur Peter Bogdanovich heeft die laatste zelfs ooit het idee opgeworpen om Biskind te laten vermoorden. "Ik ben er vrij zeker van dat hij het meende", liet Bogdanovich zich zo'n tien jaar geleden ontvallen. "Biskinds boek is compleet verzonnen. Ik heb er ooit drie pagina's uit gelezen, en ik werd er misselijk van."
Nochtans had Biskind voor Easy Riders, Raging Bulls: How the Sex 'N' Drugs 'N' Rock 'N' Roll Generation Saved Hollywood zeven uur lang met Bogdanovich gesproken. En met Coppola. En met Spielberg. En met Scorsese. Maar de journalist van Vanity Fair en Rolling Stone was daarna ook met hun exen gaan praten. "Biskind heeft niets van wat ik heb verteld in het boek gezet, maar wel alles wat mijn ex-vrouw Polly Platt heeft gezegd. Alsof zij het nog zou weten: ze was continu zat!"
Die harde sneer van Bogdanovich had in feite zo uit Easy Riders, Raging Bulls kunnen komen, waarin Biskind haarfijn uit de doeken doet hoe een generatie jonge, bandeloze wolven er in de jaren 70 voor heeft gezorgd dat het ouderwetse Hollywood een adrenaline-injectie kreeg. Het dedain waarmee Bogdanovich over zijn ex praat, is echter ook de reden waarom Biskind daar eveneens de Kleine Kantjes van een generatie Grote Filmmakers aan toe heeft kunnen voegen. Hun voormalige wederhelften hadden nog een paar rekeningen openstaan. "Ik werd ook misselijk van het boek," vertelde de in 2011 overleden Polly Platt in 1998 aan The New York Times, "maar dan vooral omdat het dat tijdperk zo accuraat weergeeft. Stond het vol leugens, dan zou het nu toch processen regenen?"
Up in coke
"Arrogance and pussy." Als er volgens The Exorcist-regisseur William Friedkin twee redenen zijn waarom er alweer snel een einde kwam aan het tijdperk van grimmige klassiekers als The Godfather, Chinatown en Taxi Driver, dan ongetwijfeld die. En drugs natuurlijk. De wegmarkering van de E40 verbleekt bij het aantal lijnen coke dat in Easy Riders, Raging Bulls wordt gelegd. Als je Biskind mag geloven - ik geloof van wel - deed iedereen het altijd en overal. Behalve Spielberg, die wordt afgeschilderd als een nerd die helemaal niet zelf op het briljant suggestieve idee is gekomen om de haai in Jaws amper op te voeren. De waarheid was, aldus Biskind, dat zijn monteur er hem toe had gedwongen omdat de scènes met de haai op niets trokken en iedereen megahard zag dat het beest van plastic was.
Maar behalve Spielberg zat echt heel Hollywood aan de coke. Zelfs de vrij schuchtere Martin Scorsese, die er na Taxi Driver van overtuigd was geraakt dat hij cocaïne nodig had om creatief te zijn. In werkelijkheid liep hij iedereen uit te schelden en maakte hij zijn eerste flop New York, New York. Het is pas nadat hij in '78 erg slecht spul had gekocht en het erg weinig had gescheeld of hij was eraan overleden dat Scorsese besloot ermee te stoppen. Én hij ging eindelijk in op de vraag van Robert De Niro om Raging Bull te regisseren. 'Marty' had nooit begrepen waarom de acteur een boksfilm met hem wilde maken, tot de zelfdestructiviteit van de legendarische bokser Jake LaMotta hem plots nogal bekend voorkwam.
Carte blanche
De markante anekdotes die door Biskind levendig worden beschreven, waren een direct gevolg van het grenzeloze vertrouwen dat Scorsese en co. in die periode genoten in Hollywood. Eind jaren 60 had televisie het bioscoopbezoek in de VS gedecimeerd, dure producties als Cleopatra en Hello, Dolly! geraakten niet meer uit de kosten, de gemiddelde leeftijd van de studiobonzen lag ver boven de 60, and the times they were a-changin'.
Toen de kleine counterculturefilm Easy Rider van Dennis Hopper plots een kassucces werd, gooide de filmindustrie een net uit om nog meer onafhankelijke, tegendraadse regisseurs op te vissen én carte blanche te geven. Dat draaide zowel artistiek als commercieel zoveel beter uit dan iemand had kunnen vermoeden dat de vrij jonge filmmakers niet alleen als goden werden behandeld, maar zich ook zo begonnen te gedragen. Seks, drugs en immens grote ego's: een mens moet geen Oscar-winnende scenarist zijn om het dramatische potentieel daarvan in te zien.
Er zijn er die beweren dat Biskind er evenwel een melodrama van heeft gemaakt, en zich beter op de cinema had geconcentreerd. Maar Easy Riders, Raging Bulls is zoveel meer dan pure sensatie. Biskind tekent ook voor een vlijmscherpe analyse van de gouden jaren 70 en het blockbustertijdperk dat erop volgde. En daarbij, misschien moet een industrie die 24 leugens per seconde verkoopt, niemand scholen in de waarheid?
Peter Biskind, Easy Riders, Raging Bulls, Simon & Schuster, 1998, alleen verkrijgbaar in het Engels, op papier (16,90 euro) en digitaal (9,49 euro), simonandschuster.com