Waarom nerdy superhelden nu mainstream zijn
Vandaag zijn nerdy films gewoon mainstream. En volgens de acteurs in Shazam! – de nieuwste superheldenfilm van DC Comics – heeft dat alles te maken met de tijd waarin we leven. “Drama zit nu op tv, entertainment is de uitlaatklep in de zalen.”
Toegegeven, de laatste films uit de stal van DC Comics waren eerder matig. In 2005 trapte de stripuitgever nochtans af met een erg straffe reboot van Batman, met Christopher Nolans The Dark Knight-trilogie. Maar Justice League, Wonder Woman of Aquaman waren niet bepaald hoogvliegers. Met nieuweling Shazam! zet de studio nu wel een degelijke, frontale aanval in op zijn grootste concurrent: het Marvel Cinematic Universe van Disney met zijn 22 Avengers. Logisch, want superheldenfilms blijven wel degelijk werken aan de bioscoopkassa. En daar is een reden voor.
“Even kort door de bocht: vroeger was het drama dat goed scoorde in de cinemazalen”, zegt de Britse acteur Mark Strong, die voor Shazam! in de huid kruipt van slechterik Dr. Thaddeus Sivana. “Maar vandaag zie je de beste dramaverhalen op televisie, en vieren het soort fantastische spektakelfilms vol superhelden hoogtij op het grote scherm. Volgens mij heeft dat te maken met de tijd waarin we leven.”
‘Vandaag moeten dit soort films weer ‘leuk’ zijn. De wereld is zo chaotisch geworden dat we wel wat plezierig entertainment kunnen gebruiken’
Neem nu die Batman-reeks van Nolan. “We komen van erg donkere superheldenfilms”, zegt Strong. “Dat konden we toen aan, omdat we dachten dat we alles nog onder controle hadden. Maar vandaag moeten dit soort films weer ‘leuk’ zijn. De wereld is zo chaotisch geworden dat we wel wat entertainment kunnen gebruiken dat ons weer hoop, maar ook plezier geeft. Je ziet dat ook gebeuren bij Marvel, met films als Guardians of the Galaxy of Thor: Ragnarok. Ook daar zit veel humor in.”
Tegenwoordig hoort dan ook elk nieuw heldenepos ‘atypisch’ te zijn, met humor als rode draad. Strong: “Volgens mij werkt dat in zulke films, omdat ze zich binnen het superheldengenre niet te serieus nemen. In Shazam! zit je met een doelloze tiener die zich voor geen meter interesseert aan superhelden. Tot hij er plots zelf een wordt, en niet eens begrijpt hoe hij zijn verworven krachten moet gebruiken.”
Kinderen niet toegelaten
De Amerikaan Zachary Levi kruipt in de huid van die volwassene-met-het-brein-van-een-vijftienjarige. Levi is een zelfverklaarde nerd, en ook hij heeft het genre zien evolueren. “Wat regisseur James Gunn met Guardians of the Galaxy heeft gedaan, heeft het genre voor goed veranderd”, zegt hij. “En het mooie is, niemand heeft dat zien aankomen. Maar ook Deadpool is een goed voorbeeld van hoe een superheldenfilm vanuit een compleet ander, bijna ‘kinderen niet toegelaten’-standpunt benaderd kan worden. Ik durf zonder schroom te zeggen dat Shazam! hetzelfde DNA deelt, maar dan binnen dat andere universum. Wij maken deel uit van de DC Comics-stal, maar durven vanop afstand naar figuren als Batman of Superman te kijken.”
Eigenlijk startte de grote verandering nog eerder, denkt Levi. “Wat regisseur Jon Favreau en acteur Robert Downey Jr. klaarspeelden in de eerste Iron Man (2008), heeft de toon gezet voor alles wat daarna gekomen is. Zij vonden een prima balans tussen actie, avontuur en humor, en Marvel is dat recept blijven en blijven kopiëren.” En volgens Levi blijven ze dat doen, omdat het genre intussen uit zijn niche is geklommen. “Vandaag zijn nerds de coole personages in films, maar ook in het echt. They run the world.”
“Ik geloof dat ‘nerdom’ intussen popcultuur is geworden. Superheldenfilms zijn geen niche meer”
De nerd is dus mainstream geworden. Levi: “De traditionele nerd draagt een dikke bril, speelt videogames en leest comics. Ik was ook zo, ik had zelfs een website met alleen maar nerdnieuws: The Nerd Machine. Ooit had ik zo het idee om een eigen kledinglijn te beginnen. Fashion for Nerds, zonder verwijzingen naar de franchises waar je fan van bent. Gewoon een herkenningspunt voor andere nerds, als conversation starter, waarbij de ene houdt van The Lord of the Rings en de andere van Star Wars. Dat idee is opgeborgen, al mag Nike me nog altijd bellen voor een nerdy sneakerlijn.”
Alleen voelt Levi er vandaag geen echte noodzaak meer voor. “Ik geloof dat nerdom intussen popcultuur is geworden. Superheldenfilms zijn geen niche meer. Het is absolute mainstream, gemaakt voor het grote publiek. De markt is op dat vlak helemaal gedemocratiseerd. Mensen die nu om andere redenen naar Shazam! gaan kijken, zullen achteraf misschien beter begrijpen waarom een groep mensen al jaren van het genre houdt. Trouwens, in mijn hoofd zijn de woorden ‘nerd’ en ‘gepassioneerd’ synoniemen. Wat mij betreft kan je een liefhebber van Gianni Versace gerust een mode-nerd noemen. En zo zijn er ook autonerds, sportnerds en muzieknerds.”
Transformers
Toch probeert Shazam! zich – zoals zoveel soortgenoten – tegelijk af te zetten tegen het superheldengenre zelf, om zo de doelgroep te verbreden. Zo begint de film met een flinke brok magie die recht uit de Harry Potter-wereld had kunnen komen. “Magie is altijd nuttig in een film”, lacht Strong. “Waren het gewoon twee kerels geweest die elkaar continu verrot sloegen, wat was er dan aan? Ik denk nu – zonder oneerbiedig te willen zijn – spontaan aan de Transformers-films. Daarin zie je kolossale dingen die een hele tijd op elkaar kloppen, tot er uiteindelijk eentje wordt uitgeschakeld. Als je daaraan een vleugje magie en humor kan toevoegen, of een diepere verhaallijn over je personages, dan krijg je iets meer dan goed versus slecht.”
‘Kinderen houden er wel van om eens lekker te griezelen. Net daardoor gaan ze met een trots gevoel weer de zaal uit’
Zonder daarmee afbreuk te willen doen aan de absolute slechtheid van zijn personage, vindt hij. “Ik maakte me lang zorgen of ik wel een geloofwaardige slechterik kon neerzetten in een film die vooral de humorkaart trekt”, zegt Strong. “Moet je de kwaadaardigheid dan tot een minimum beperken, of net nog meer uitvergroten? En ik ben blij dat het dat laatste is geworden. Wat dat betreft kon ik in geen betere handen zijn dan die van regisseur David Sandberg, die daarvoor vooral horrorfilms draaide. Hij gaf me een serieus achtergrondverhaal, en deinst er ook niet voor terug om zijn verhaal griezelig te maken. Door mijn rol net iets donkerder te zetten, komt alles juist in balans. Trouwens, kinderen houden er wel van om eens lekker te griezelen. Net daardoor gaan ze met een trots gevoel weer de zaal uit.”
Volgens de held in deze film is het vooral een kwestie van de superheld in te zetten op zijn sterkte – pun intended. “Elke film moet doen waar het personage voor gemaakt is, zonder te veel aan de knopjes te draaien”, vindt Levi. “De verhalen van Batman kunnen erg grimmig en ernstig worden, dat moet je niet willen opleuken. En ja, misschien worden ze soms te donker. Maar het kan ook ontsporen aan de andere kant, wanneer je Batmans tepels door z’n pak ziet en Schwarzenegger plots Mr. Freeze speelt.”
Wees dus trouw aan het origineel, maar zoek naar manieren om het hedendaags en relevant te maken voor een breed publiek. Levi: “Volgens mij is Shazam! vooral een inclusieve film geworden, met alle rassen, mensen met een handicap, een groep kinderen die opgroeit in een pleeggezin. En zo zet de film zich toch wat af tegen de rest van de heldenwereld.”
Strong ziet daar een duidelijke invloed van Amblin Entertainment, de studio van Steven Spielberg die in de jaren 80 films maakte als E.T. of Gremlins. “De sfeer van dat pleeggezin en het huis waar ze wonen, dat is een duidelijke verwijzing naar de kinderwereld die Spielberg in zijn films creëerde.”
En wanneer dat goed wordt verpakt, kan dat iedereen aanspreken, denkt hij. Of je nu vertrouwd bent met de stripverhalen of niet. Strong: “Ik ben als Brit van 55 jaar niet opgegroeid met dezelfde strips als Amerikanen. Als kind las ik geen superheldencomics, maar stripmagazines als Bimbo of Whizzer and Chips. Pas als tiener heb ik voor het eerst gehoord over Superman. Een kind dat werd weggestuurd van zijn eigen planeet en op aarde terechtkomt bij een ouder koppel. Mochten er geen superheldenverhalen bestaan, en je pitcht dit idee, zegt iedereen: wauw, wat een fantasie! En net dat zijn de mooiste verhalen om te vertellen, toch?”
Shazam!, vanaf 3/4 in de bioscoop.