De (kleine) slaagkansen van Koç en Abou Jahjah

Naast de gewezen sp.a'er Koç heeft ook Abou Jahjah nu plannen voor een partij van Belgen met migratieroots. Na de doorbraak van DENK in Nederland voelt iedereen het plotseling kriebelen.

DENK, een afsplitsing van de PvdA, bezet sinds vorige week drie zetels in het Nederlandse parlement. Het is de eerste keer dat een pro-migratiepartij zo goed scoort in Europa. Daarop afgaand lijken er mogelijkheden voor Koç en Abou Jahjah. Iets wat politicoloog Carl Devos (UGent) beaamt: "In de grote steden hebben hun plannen kans op slagen."

Tegenoffensief

De linkse, pro-migratiepartijen hebben waarschijnlijk het meest te verliezen. "Dit zal een electorale impact hebben", geeft Meryame Kitir, de sp.a-kopvrouw uit Genk, toe. Ze gaat echter in het tegenoffensief. "Iedereen is vrij, maar ik geloof niet in het verhaal je als Belg met buitenlandse roots af te zonderen."

Dat is een logische tegenreactie, vindt politicoloog Bram Wauters (UGent). De traditionele partijen zullen hun lijst nu extra kleur geven. Wauters schrijft in een opiniestuk verderop in deze krant: "De nieuwe initiatieven zijn vooral een wake-upcall voor de bestaande partijen. Dat de integratie van mensen met een migratieachtergrond in de partij te weinig vlot."

Maar moeten de traditionele linkse partijen echt beginnen te beven? Die vraag hangt samen met de vraag of Koç en Abou Jahjah meer kunnen dan hun persoonlijke fans aanspreken.

Dat wordt een uitdaging voor het tweetal. Neem Koç. Van hem is bekend dat hij een aanhanger is van de Turkse president Erdogan. Hij was de reden voor zijn ontslag bij sp.a. Erdogan mag dan bijzonder populair zijn bij de Turkse Belgen (68 procent stemde voor zijn partij AKP in 2015), er zijn er ook veel die niets van hem moeten weten.

En dan gaat het nog alleen maar over de Turkse gemeenschap. Als Koç echt wil doorbreken zal die niet volstaan. Maar wat hebben Marokkanen uit Borgerhout te winnen door onder één paraplu te kruipen met de Limburger? Hoeveel Congolezen kan hij charmeren?

"Onze allochtone gemeenschap is veel heterogener dan iedereen aanneemt", vertelt Fouad Gandoul. Hij is politoloog, ACV'er en secretaris van Empowering Belgian Muslims. Al die mensen binnen één partij verzamelen is een bijna onmogelijke evenwichtsoefening.

Ook Abou Jahjah botst op dit probleem. Naar eigen zeggen wil hij nu "bruggen bouwen" (DM 20/3). Maar als opiniemaker heeft hij er de laatste jaren een heleboel opgeblazen. Hij heeft het bovendien al eens geprobeerd, meer dan vijftien jaar terug, met zijn AEL. Een kartellijst met PVDA werd toen een monumentale flop.

Lange weg

Verbreding lijkt het toverwoord voor zowel Koç als Abou Jahjah. Ze zoeken mensen met andere wortels dan die van hen. Ze spreken niet over een nieuwe 'partij', maar over een 'beweging'. "Toch geloof ik er niet in", reageert Gandoul. Voor hem wordt de kar voor het paard gespannen. "De geschiedenis leert: eerst groeit een sociale beweging, dan komen er partijen uit." Ofwel: zolang er geen duizenden mensen op straat komen protesteren tegen discriminatie op school of het werk, heeft een partij rond die thema's nationaal weinig draagvlak.

Dan kan het hoogstens een lokaal succes worden: voor Koç in Limburg en voor Abou Jahjah in Brussel. Iets wat die laatste lijkt te beseffen. Hij spitst zich toe op de hoofdstad. Al blijft het een sprong in het diepe. De partij 'Islam' haalde in 2014 geen zetels bij de Brusselse Gewest-verkiezingen.

Wauters: "Dat komt onder meer omdat er veel soorten mensen met een migratie-achtergrond bestaan: ondernemers, arbeiders, werklozen, gelovigen, niet-gelovigen, jongeren, ouderen, en deze hebben allemaal belangen. Die belangen lopen soms gelijk, maar vaak niet."

Nog dit: het 'succesvolle' DENK vertegenwoordigt in Nederland 2 procent van de stemmen. Los van de kiesdrempel (5 procent) heb je daar in het Belgisch systeem amper een zetel mee.