Mugabe pest Nestlé het land uit

Eind september werd Nestlé in verlegenheid gebracht door mediaberichten over handelsrelaties met Grace Mugabe. Volgens ramingen zou het Zimbabwaanse filiaal van Nestlé ruim een miljoen liter melk van de familie Mugabe afnemen. De melk was vooral afkomstig van de Gushungo Dairy Estate, een boerderij die Grace Mugabe in handen had gekregen na een gedwongen onteigening. De presidentsvrouw zou bijna 5.000 hectare landbouwgrond bezitten.Volgens de Europese en Amerikaanse sanctieregels is zakendoen met Grace Mugabe strafbaar. Zij staat op de zwarte lijst van zowel de Europese Unie als de Verenigde Staten en wordt omschreven als iemand “die betrokken is bij activiteiten die de democratie, de mensenrechten en de rechtsstaat ondermijnen”.Aanvankelijk zag het ernaar uit dat Nestlé de omstreden deal niet zou laten schieten. Juridisch was dat mogelijk omdat het bedrijf zijn hoofdzetel heeft in Zwitserland, waar de sanctieregels niet van toepassing zijn. “Door basisvoedsel aan de Zimbabwaanse consumenten te leveren”, zo probeerde de Nestléwoordvoerder zich te verdedigen, “voorziet ons bedrijf in de behoeften van de bevolking, waarvan een groot deel zich in een kwetsbare situatie bevindt.” Maar enkele dagen later bezweek Nestlé onder de druk van de publieke opinie en werd de overeenkomst met de boerderijen van Grace Mugabe stopgezet.Blijkbaar zorgde dit voor misnoegde reacties bij de president en zijn vrouw, want haast onmiddellijk daarna werden Nestlépersoneelsleden regelmatig slachtoffer van pesterijen. Ook de directeur van het Zimbabwaanse filiaal Heath Tilley zou lastiggevallen zijn. Agenten zouden hem al laten verstaan hebben dat zijn werkvergunning ingetrokken zou worden.Zaterdag kreeg de Nestlédirectie onaangekondigd bezoek van enkele regeringsafgevaardigden die vergezeld werden door politieagenten. Twee directieleden werden ondervraagd en nog diezelfde dag vrijgelaten. Volgens de bedrijfswoordvoerder werden zij onder druk gezet om opnieuw melk af te nemen van Mugabeboerderijen. “Onder deze omstandigheden is het niet meer mogelijk om normaal te opereren en kunnen we evenmin de veiligheid van ons personeel garanderen”, aldus een mededeling van Nestlé. “Daarom hebben we beslist om onze kantoren tijdelijk te sluiten.”De terugtrekking van ’s werelds grootste voedselproducent betekent een zware opdoffer voor de regering van nationale eenheid, waarin voormalig oppositieleider Morgan Tsvangirai de macht moet delen met zijn aartsrivaal president Robert Mugabe. Tijdens een gemeenschappelijke persconferentie drukte Tsvangirai zijn bezorgdheid uit over het vertrek van Nestlé: “Het is bijzonder spijtig dat dit gebeurt op een moment dat we buitenlandse investeerders proberen aan te trekken en jobs proberen te creëren.” Tsvangirai gaf zijn handelsminister de opdracht zo snel mogelijk gesprekken met Nestlé aan te knopen om het bedrijf vooralsnog op andere gedachten te brengen. “Het bedrijf sluiten is een onnodige overreactie”, besloot Tsvangirai. Robert Mugabe zelf leek nogal laconiek te reageren op de Nestlébeslissing. Hij zei niet over voldoende details te beschikken om commentaar te leveren en eindigde zijn tussenkomst met een cynisch grapje aan het adres van de aanwezige journalisten: “Vinden jullie Nestléchocolade lekker?” De afgelopen jaren richtte president Mugabe zijn land letterlijk ten gronde. Onder meer de onteigening van (blanke) boerderijen en bedrijven brachten de economie bijna tot stilstand. Mugabe bleef aan de macht, maar dat was enkel mogelijk door middel van gewelddadige repressie. Toch kwam er vorig jaar een regering van nationale eenheid, waarin oppositieleider Tsvangirai premier werd. De nieuwe regering slaagde erin om een economische groei van 5 procent te realiseren en opnieuw enige internationale geloofwaardigheid te creëren.