Slim, introvert en vooral: onbevreesd

"Hallo, Katrien Vandeurzen." Het is de dochter die de telefoon aanneemt. De heer des huizes komt net aangesneld. Het zijn drukke tijden voor Urbain Vandeurzen, die nog maar eens een nieuw hoofdstuk aansnijdt van zijn rijk gevulde carrière. Zoals een kat verschillende levens heeft, telt dat van Dr. ir. Urbain Vandeurzen er minstens drie. Als ondernemer zette hij het technologiebedrijf LMS op de wereldkaart. Toen hij dat bedrijf verkocht aan het Duitse Siemens, begon hij naar eigen zeggen aan een tweede leven. Niet meer dagelijks bezig als CEO, maar meer strategisch de lijnen uitzetten. Hij was intussen bestuursvoorzitter van het Vlaamse investeringsfonds GIMV. Daarvoor had hij al zijn stempel weten te drukken op werkgeversgremia als VBO en VOKA.

Maar de microbe om weer meer zelf iets in eigen handen te hebben, had hem weer te pakken. In plaats van te rentenieren en zich toe te leggen op zijn kasteeltuin of wijndomein, of gewoon te luieren in zijn huis in Spanje, trekt Vandeurzen nog eens een sprintje. Smile Invest moet de spreekwoordelijke kers op zijn taart worden.

Smile Invest staat voor 'Smart Money for Innovation Leaders', en is een coalitie van een twintigtal ronkende namen uit de zakenwereld die Vandeurzen rond zich verzamelde. Samen legden ze alvast 250 miljoen euro op tafel, een bedrag dat in de komende weken nog moet aangroeien tot maximum 350 miljoen. Met dit groeikapitaalfonds willen ze participeren in innovatieve, internationaal opererende groeibedrijven uit de Benelux. Het specialiseert zich in drie groeisectoren: ICT en hightechindustrie, digitale gezondheidszorg en nieuwe consumentenproducten en -diensten.

Het mag gezegd, dit is een redelijk ongeziene krachtbundeling van talent en ervaring, en katapulteert Smile Invest tot een van de belangrijkste private groeikapitaalfondsen in de lage landen.

Echtgenote

"Hebt u met mijn echtgenote gepraat misschien?", glimlacht Urbain Vandeurzen wanneer we hem confronteren met de vraag 'Waarom nog?". "In alle ernst nu, het is gewoon ongemeen boeiend om te doen. Met een groep van ondernemende mensen andere ondernemers financieel ondersteunen en bijstaan, je ervaring doorgeven. Dat is ook maatschappelijk relevant."

Urbain Vandeurzen is niet voorbestemd om maatschappelijk relevant te worden. Hij stamt uit een doodgewoon gezin, vader was onderwijzer, moeder huisvrouw. Opglabbeek is zijn biotoop. Maar Vandeurzen, heel verre familie van minister Jo Vandeurzen (CD&V), is een intelligente knaap en krijgt de kans om te studeren. Hij schopt het tot burgerlijk ingenieur en doctor in de wetenschappen. Het is in die studentenperiode aan de KU Leuven dat de kiem wordt gelegd voor het latere succes. Samen met enkele andere ingenieurs investeert Vandeurzen als doctoraatsstudent in een spin-off van de KU Leuven, toen dat woord nog niet eens bestond. Het startkapitaal voor wat later LMS zou worden, bedraagt 2,3 miljoen Belgische frank (57.000 euro). Vandeurzen was net getrouwd en het spaarboekje van zijn echtgenote, een verpleegkundige uit Genk, wordt geplunderd. Ze schrapen 400.000 frank (10.000 euro) bijeen, en Vandeurzen is medeaandeelhouder van wat een van Vlaanderens succesverhalen zal worden.

Hoewel LMS bij het grote publiek nauwelijks bekend is, groeit het Leuvense technologiebedrijf uit tot een wereldspeler. Het bedrijf ontwikkelt simulatiesoftware en testsystemen. Er is wellicht geen enkele auto-, trein- of vliegtuigbouwer die de technologie van LMS niet gebruikt bij het ontwerp van hun modellen.

De branie waarvoor Urbain Vandeurzen later zowel benijd als gevreesd zal worden, steekt ook daar de eerste keer de kop op. De relatie tussen de partners van het eerste uur raakt verzuurd, en in de zomer van 1990, wanneer LMS dan een kleine tien jaar bestaat, barst de bom. De inzet wordt de meerderheid verwerven in LMS, en dat lukt Vandeurzen. In de koude decembermaand van datzelfde jaar grijpt hij de macht bij LMS. Het ganse onverkwikkelijke verhaal, dat zelfs voor de rechtbank wordt uitgevochten, blijft vooral binnenskamers. Voormalige partners en betrokkenen zeggen daarover dat Vandeurzen daar en toen "zeker over de grenzen van het fatsoen is gegaan".

Anderen benadrukken vooral de verdienste van Vandeurzen om LMS te ontplooien tot het sterbedrijf dat het zou worden.

Alle wereldbedrijven zijn klant, ook het Duitse Siemens. Het is dat technologieconcern dat eind 2012 zomaar eventjes 680 miljoen euro op tafel legt om LMS te kopen. Door die overname ziet Urbain Vandeurzen, die 60 procent van LMS in handen heeft, op slag zijn bankrekening aandikken met zo'n 420 miljoen euro.

Niet slecht voor de onderwijzerszoon uit Opglabbeek. Maar de wat introverte Vandeurzen gaat niet, zoals Marc Coucke, op slag voetbalclubs of panda's kopen met zijn vergaarde fortuin. Dat past niet bij zijn wat 'nerdy' karakter. Hij richt een eigen family office op om zijn vermogen te laten beheren en neemt een participatie in vermogensbeheerder Econopolis van Geert Noels. Wanneer zijn zoon Bert gaat bouwen, botst Vandeurzen op het Limburgse parketbedrijfje Di Legno, en neemt het prompt over.

Hij wil excelleren en dat geldt voor alles wat hij doet. Als geslaagd ondernemer wordt hij verkozen tot de achttiende voorzitter van de Vlaamse werkgeversfederatie VOKA. Hij was er eerder al ondervoorzitter, een functie die hij eveneens vervulde bij het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO). Hij wordt bestuurder aan de KU Leuven en voorzitter van een nieuw Limburgs werkgeversplatform dat de provincie uit het economische moeras wil trekken. Zet zijn schouders voorts onder Opening The Future, een mecenaatscampagne die op hersenziektes zoals Alzheimer, Parkinson en ALS focust, en sponsort kankeronderzoek aan het UZ Leuven.

'Staatszaak'

Vandeurzen wordt opgenomen in de galerij van captains of industry. Hij laat zich gelden als verdediger van de maakindustrie, de industrialisering 2.0. Hij durft al eens een sneer te geven naar de overheid, die hij laksheid en onvermogen verwijt.

Het weerhoudt hem er niet van om voorzitter te worden van GIMV, de Vlaamse investeringsmaatschappij, waarin diezelfde overheid een belang heeft van ruim een kwart. Hij treedt er in de voetsporen van Vlaanderens beminnelijkste economieprofessor Herman Daems, maar nooit uit diens schaduw.

Want ook bij die investeringsmaatschappij GIMV laat Vandeurzen z'n eigengereide sterke persoonlijkheid iets te vaak op de voorgrond treden. Als voorzitter van de raad van bestuur van GIMV flirt Vandeurzen met het belangenconflict. Niet voor het eerst worden vragen gesteld omtrent zijn aanpak. Hij blijkt immers zowel aandeelhouder van technologiebedrijf Barco én rechtstreeks aandeelhouder in GIMV. Tegelijk is hij voorzitter van datzelfde GIMV, dat tevens aandeelhouder is van Barco. Meermaals worden vragen gesteld met welk petje Vandeurzen aan de vergadertafel zit. Als aandeelhouder, of als voorzitter. Dat enkel Urbain Vandeurzen daar zelf geen graten in ziet, zegt veel over zijn "gebrek aan ellebogen", zoals iemand hem omschrijft. "Vandeurzen is extreem intelligent, en heeft een enorm talent om ergens op te focussen. Tegelijk ligt hij niet wakker van de anderen, hij gaat voor zijn doel, waarvoor alles moet wijken. Dat is tegelijk zijn grote kracht, maar ook zijn grootste gebrek."

Ontslag bij GIMV

Het dilemma rond de voorzitter-ondernemer-investeerder wordt een heuse staatszaak. Vandeurzen schrijft het wantrouwen toe aan stemmingmakerij rond zijn persoon. De Vlaamse overheid dubt om haar resterende belang van 27 procent in GIMV van de hand te doen. Voorzitter Vandeurzen laat openlijk blijken om dat belang in persoonlijke naam te verwerven. Zoveel gretigheid die botst met de regels van corporate governance mondt uit in een debacle. Vandeurzen neemt ontslag bij GIMV, en de regering verkoopt niet. Vandeurzen trekt kordaat een streep onder het dossier. Of niet?

Zijn laatste wapenfeit - Smile Invest - is immers ook weer niet helemaal los te koppelen van zijn GIMV-periode. Niet alleen plukt hij een aantal investeringsmanagers los bij GIMV, ook zwaargewicht Dirk Boogmans, voormalig gedelegeerd bestuurder en lid van de raad van bestuur van GIMV, neemt per direct ontslag om aan de slag te gaan bij Vandeurzens nieuw investeringsfonds. Te veel toeval om nog toeval te zijn? "Revanche? Neen, dat is hier niet van toepassing", zegt Urbain Vandeurzen daarover. "Het is een kleine wereld en het is dan niet onlogisch dat een aantal mensen zich aangetrokken voelt tot mijn initiatief. Ik wil benadrukken dat Smile Invest niet toevallig een sympathieke naam draagt. Ik denk en hoop dat we in de toekomst zelfs kunnen samenwerken op een aantal dossiers met GIMV."

Bij die investeringsmaatschappij onthouden ze zich van commentaar.

Urbain Vandeurzen

►Studeerde af als burgerlijk ingenieur aan de KU Leuven.
►In 1982 werd hij er als 26-jarige de jongste doctor in de toegepaste wetenschappen.
►Stond mee aan de wieg van technologiebedrijf LMS, een spin-off van de KU Leuven,
►Eind 2012 verkocht hij LMS aan Siemens voor bijna 700 miljoen euro.
►Vandeurzen was voorzitter van GIMV, voorzitter van het Limburgs actieplan SALK en bestuurder bij de KU Leuven.
►Van 2006 tot 2009 was hij voorzitter van VOKA, daarvoor was hij ook vicevoorzitter bij het VBO en Agoria.
►Gehuwd, twee kinderen