15.000 vrouwen voelen zich eerder man17.000 mannen voelen zich eerder vrouw

Een van de grote mijlpalen in zijn carrière. Zo noemt Guy T'Sjoen, de coördinator van het genderteam van het UZ Gent, het artikel dat vorige week werd goedgekeurd voor publicatie in het vakblad Archives of Sexual Behavior. Daarvoor onderzocht hij in welke mate het biologische geslacht van de Vlamingen overeenstemt met hun gevoelens rond het man- of vrouw-zijn. "Hierover is bijzonder weinig geweten. Nog nooit is een team erin geslaagd om dat op representatieve wijze bij een bevolking te onderzoeken", klinkt het.

Bij ons kon dat wel dankzij Sexpert, het grootste onderzoek naar seksbeleving in Vlaanderen. Daaraan namen in 2011 en 2012 1.832 mensen tussen de 14 en 80 jaar deel.

Uit T'Sjoens bevraging, waarvan de resultaten pas vorig jaar werden verwerkt, blijkt dat lang niet iedereen zich exclusief man of vrouw voelt. 2,2 procent van de mannen en 1,9 procent van de vrouwen gaven aan genderambivalent te zijn: zij zeggen evenveel in de ene als in de andere categorie thuis te horen. Nog opvallender: 0,7 procent van de mannen en 0,8 procent van de vrouwen blijken genderincongruent. Zij voelen zichzelf meer vrouw dan man en vice versa.

"Dat lijken misschien lage cijfers, maar dat zijn ze niet meer als je ze omrekent naar een groep van 6 miljoen Vlamingen. Dan spreken we over 17.000 genderincongruente mannen en 15.000 incongruente vrouwen", zegt de professor.

Het onderzoek toont volgens hem aan dat de variatie tussen geslacht en genderidentiteit bij veel meer mensen speelt dan het honderdtal dat jaarlijks bij het Centrum voor Seksuologie en Genderproblematiek komt aankloppen voor een geslachtsaanpassing. "De 148 transgenders die zich vorig jaar aanboden met een concrete hulpvraag, vormen het topje van de ijsberg. Het lijkt erop dat hun innerlijke conflict helemaal niet zo uitzonderlijk is. En dat er mogelijk een veel grotere nood is aan hulp en begeleiding dan wat nu beschikbaar is."

Psychisch lijden

Wie zich evenveel of meer identificeert met het andere geslacht dan zijn of haar geboortegeslacht, ziet daar niet per se van af, stipuleert T'Sjoen. Niet iedereen heeft met andere woorden nood aan professionele hulp. "Hoe dat bij de mensen uit het Sexpert-onderzoek zit, weten we niet, simpelweg omdat we nog niet gevraagd hebben of ze hun situatie hinderlijk vinden. Dat moet in een volgende fase gebeuren, door middel van diepte-interviews."

Sowieso zullen niet alle bevraagden die zich niet thuis lijken te voelen in hun mannen- of vrouwenlijf streven naar een gedeeltelijke of volledige switch. "Dit is geen alles-of-nietsverhaal. Er is veel variatie als het gaat over genderidentiteit. En niet iedereen ervaart die variaties als problematisch. Het hangt er allemaal van af hoe goed ze geïntegreerd kunnen worden in hun dagelijkse leven."

Iemand die genderincongruent blijkt omdat ze als vrouw geboren is, maar zich als een man kleedt en zo aanvaard wordt, zal niet per se iets aan dat leven willen veranderen. Iemand die incongruent is omdat hij volgens het mannelijke stereotype leeft maar stiekem borsten wil, mogelijk wel.

Alleen als er sprake is van een vorm van psychisch lijden, en mensen een interventie willen, wordt er een hulptraject opgestart. "Dat is heel persoonlijk. Voor sommigen zal een gesprek met een psycholoog of een hormonenbehandeling volstaan, voor anderen zal alleen een geslachtsveranderende operatie soelaas bieden."

Essentieel om een oplossing te vinden is dat de drempels zo laag mogelijk zijn. Het taboe mag dan wel kleiner zijn geworden door de jaren, de toegankelijkheid zit nog lang niet goed. "We weten bijvoorbeeld dat op dit moment één op de drie transgenderpersonen verandert van huisarts of hulpverlener vanwege een negatieve reactie. Dat werkt heel afremmend en kan voor meer psychologische problemen zorgen: depressie, angst en zelfmoord spelen heel erg in deze groep."

Het onderwerp meer aan bod laten komen in de opleidingen geneeskunde en psychologie zou al een enorme stap vooruit kunnen zijn. "Het transgenderthema komt daar nog steeds nauwelijks aan bod, in tegenstelling tot veel zeldzamere aandoeningen."