Waar blijven de Saudi's?
Het klonk mooi, wellicht te mooi. De miljardeninvestering van een Saudisch bedrijf voor een grootschalig recyclageproject in de Antwerpse haven lijkt ten dode opgeschreven. Van meet af aan waren er vraagtekens.
Tot 8 mei krijgen de investeerders achter het Saudische bedrijf Energy Recovery Systems (ERS). Als er dan geen sluitend dossier op tafel ligt, is het voorbij. Eerder had ERS zijn deadline niet gehaald om een Belgische vennootschap op te richten. Nu lijkt het hele project op losse schroeven te staan.
Het Antwerpse Havenbedrijf heeft alvast ernstige vragen bij de komst van ERS. Volgens havenschepen Marc Van Peel (CD&V) tikt de klok voor de Saudi's. Ze krijgen nog twee maanden tijd om hun voornemens voor de investering hard te maken, maar intussen gaat het Havenbedrijf de markt op om de site aan eventuele andere industriële gegadigden te slijten. Als geloofsbelijdenis kan dat tellen.
ERS heeft sinds vorig jaar een optie op de voormalige Opel-site in de Antwerpse haven. Het was een opsteker van jewelste om het gapende gat van de sluiting van de autofabriek te dichten. De investering zou tijdens de bouw van de fabriek werk geven aan zo'n 1.200 mensen, en eenmaal opgeleverd zouden er zo'n 900 mensen op de site aan de slag kunnen.
"Het eerste Waste to Chemicals-project ter wereld zal uitgebouwd worden in de haven van Antwerpen", reageerde Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) destijds tevreden. "De investering van ERS plaatst Antwerpen en Vlaanderen op de kaart als toonaangevende en toekomstgerichte chemiecluster." Een onderzoek van de consultant PwC, besteld door het Havenbedrijf, wees uit dat de bouw van de fabriek een meerwaarde zou zijn voor de chemische cluster in de haven.
Altijd al omstreden
Maar de fabriek voor verwerking van plastic afval was van bij haar mediagenieke start al gecontesteerd.
Zo waren er vragen over wie het project zal financieren, wie de investeringspartners van ERS zijn, wat de impact van het project op het milieu is en waar de afvalstromen vandaan komen om de fabriek te doen draaien. Dat was en is allemaal niet duidelijk - bijzonder vreemd voor een investeringsproject van zowat 3,7 miljard euro, waarvan de ontstaansgeschiedenis al teruggaat tot 2015.
Volgens het Havenbedrijf wijt ERS het oponthoud aan het feit dat het in deze moeilijke tijden niet simpel is grote sommen geld over te brengen van het Midden-Oosten naar Europa. Het bedrijf zou ook vertraging hebben opgelopen met de oprichting van een holding in zijn thuisland, weet De Tijd.
Niemand wil het formeel zeggen - het gaat immers om veel geld en banen - maar de slaagkansen van het hele project lijken klein.
Dat heeft onder meer te maken met de eigenaars achter ERS. De familie Al Issa heet een gefortuneerde clan te zijn actief in de bouwsector, de hotelindustrie en de financiële sector. Al snel doken er geruchten op over vermeende banden van de familie Al Issa en de aan hen gekoppelde familie Saleh Kamel met Al Qaida. Onder meer Flanders Investment and Trade (FIT) voerde een onderzoek naar de deugdelijkheid van de familie, en vond geen enkel bewijs voor zulke verbanden. Maar de toon was gezet.
Ook over de zware investering zelf, toch zo'n 3,7 miljard euro, rezen twijfels. Een dergelijk megaproject is geen sinecure voor één eigenaar. Voorts waren er heel wat bedenkingen omtrent de technische haalbaarheid. Geen overdreven vraag, want stel dat het alsnog allemaal doorgaat, dan is de oplevering van de fabriek pas mogelijk tegen 2022. Zal de huidige recyclagetechniek waarop de fabriek is gestoeld tegen dan niet hopeloos verouderd zijn?
Gemiddeld zou er dagelijks zo'n 9.500 ton afval, waaronder pvc, aangevoerd worden in verpakte balen, voornamelijk per schip uit Groot-Brittannië. Door processen zoals vergassing met een hoge temperatuur zou per dag 4.500 ton ammoniak en 3.850 ton ureum geproduceerd worden. Die producten zijn grondstoffen voor andere bedrijven, bijvoorbeeld in de Antwerpse haven of in het buitenland.
Voor de financiering zou 20 procent van de middelen door de familie Al Issa aangebracht worden. Voor de overige 80 procent wilde men externe financiers aantrekken. Maar na een persconferentie in 2015 werd het stil.
De Chinezen van Willebroek
Ook gisteren bleef het stil bij ERS. Bij het Havenbedrijf zelf wil men liever niet al te voortvarend te werk gaan. Stel dat het de Saudi's toch menens is met het project, dan wil Antwerpen niet zien dat ERS naar pakweg Rotterdam trekt met zijn investering.
In de wandelgangen wordt de vergelijking gemaakt met de komst van Chinese investeerders naar Willebroek. In 2013 rezen plannen om langs de A12 een groot kantorencomplex te bouwen van 200.000 vierkante meter. De investeerders, Aigo Entrepreneurs Alliance, een federatie van zowat 100 Chinese bedrijven, maakten het hoofd van tal van politici gek met wat ze de 'European Market City' noemden.
De grote verklaringen waren niet van de lucht. En het aantal jobs dat gecreëerd zou worden, varieerde van 1.200 tot zelfs 50.000. Vandaag ligt het terrein er nog even braak bij als toen.