Leerkrachten klussen bij als hulpverlener

"Is dit je badkamer? Weet je heel zeker dat dit niet de keuken is?" Bij een huisbezoek wist juf Martine Bellon niet wat ze zag. Haar pupil, een van de 328 leerlingen op de Antwerpse basisschool Sint-Maria, reageerde vlug. "Nee, juf, hier wassen wij ons." En het enige wat Bellon opmerkte, was een aanrecht. Geen douche of bad te bespeuren.

Kansarmoede kent vele gezichten in Antwerpen-Noord. Van alle kinderen in de wijk valt 89 procent onder de zogeheten gelijke onderwijskansencriteria. Zij hebben een laagopgeleide moeder of worden opgevoed in een andere taal. Directeur Koen Tubeeckx kent de onaangename kant van 2060. "En dan sta je als school voor de keuze: pitiéz nous of aanpakken. Wij hebben voor dat laatste gekozen. Wij zijn fier op onze gasten."

De school als spil in de wijk. Begeleiding stopt hier niet bij de kinderen, maar gaat verder bij de ouders. "Via praatgroepen en bezoekjes proberen we hen zoveel mogelijk te informeren. Over sociale opvang, over wonen en over hygiëne. Op die manier komen we veel van de ouders te weten en kunnen we inschatten welke hulp het gezin nodig heeft."

Bijstand houdt niet alleen het voorschieten van schoolkosten of het wegwuiven van bijdrages voor uitstapjes in. "We zoeken pro-deoadvocaten bij juridische problemen, bellen naar het OCMW en schrijven de huisvestingsdienst aan", zegt Tubeeckx. "Alleen door de thuissituatie te verbeteren, kunnen de kleintjes warmte voelen op school en goede leerprestaties neerzetten."

Juf Martine Bellon is daarbij de brug, meent Tubeeckx. Zij zoekt het contact op en staat oog in oog met armoede. "Er zijn hier kinderen die in portalen hebben moeten slapen. Martine moet door de schaamte breken." Bellon knikt. "Daarom doen wij niet mee aan schoolfacturen of incassobureaus. Als je zo'n soort druk op ouders legt, halen ze hun kind weg. Daarom vragen we 2 of 3 euro per maand van de ouders bij openstaande rekeningen. En als ze dat niet kunnen betalen, passen wij bij."

De leerlingen zelf staan amper stil bij hun soms schrijnende thuissituaties. "Ze weten vaak niet beter", zegt Bellon. "Armoede valt niet op, omdat iedereen wel een probleem heeft. Gepest of geplaag komt dan ook zeer zelden voor. Zo vroeg ik wie een kerstboom in huis had. Er gingen slechts drie vingertjes omhoog. Een van hen zei trots dat hij weliswaar geen boom had, maar wel lichtjes. Over pakjes werd amper gesproken."

Heel soms komen er toch emoties naar boven. "In de klas spelen we soms 'doos voor gevoelens'", legt Bellon uit. "Dan kunnen de kinderen over hun leven vertellen. Dan hoor ik opeens dat het huis te vochtig is of dat er kakkerlakken leven. Op zulke momenten schieten wij in actie. We schakelen de stedelijke reinigingsdienst in of gaan er zelf naartoe met verdelger."