Een Machiavelli voor alle seizoenen
Alhoewel hij de slavernij afschafte, was de Amerikaanse president Abraham Lincoln (1809-1865) zelf geen heilige. Hij was een politicus pur sang, voor wie het doel de middelen heiligde. In de biopic Lincoln van Steven Spielberg komt 'Honest Abe' dan ook naar voren als de Machiavelli van zijn tijd.
'Honest Abe' is slechts een van de vele bijnamen, die hem nog tijdens zijn leven - toen de mythevorming al volop aan de gang was - toebedeeld werden. Er was verder ook de 'Great Emancipator' en de 'Liberator'. En blijkbaar ook 'Father Abraham'! Wat de film Lincoln vooral laat zien, is dat er wel degelijk een zware tol moest betaald worden om de hooggestemde idealen uiteindelijk gerealiseerd te krijgen.
Het is een beetje misleidend om Lincoln een biopic te noemen, want uiteindelijk behandelt de film vooral de vier laatste maanden van het leven en de carrière van deze 16de president van de Verenigde Staten, die ook de eerste was die tijdens zijn ambtsperiode vermoord zou worden.
Maar die vier maanden, begin 1865, zouden uiteindelijk cruciaal blijken in de geschiedenis van de VS. In die periode moest Lincoln proberen een einde te maken aan de Civil War en dus het land opnieuw herenigen. En hij wilde toen ook absoluut de slavernij afschaffen via het zogenaamde 13th Amendment op de Amerikaanse Grondwet.
Wat van deze film zo'n spannende politieke thriller maakt, is natuurlijk niet de vraag of Lincoln effectief de slavernij afgeschaft kreeg, maar wél de manier waarop en vooral de chronologie van de gebeurtenissen. Eerst over vrede onderhandelen met de opstandige Confederacy en zo een einde maken aan die gruwelijke Burger-oorlog? Of toch eerst dat amendement door het Huis van Afgevaardigden jagen?
Het lijkt misschien juridische muggenzifterij, maar precies die discussie komt al snel en gedetailleerd aan bod in Lincoln en zal een belangrijke rol blijven spelen. Het bijzonder slimme scenario van Tony Kushner legt in het begin heel bewust de nadruk op dat debat, waarbij de positie van de president er zeker geen is van evidente macht en stoere autoriteit. Niet van bij aanvang te veel kruit verschieten, maar het personage laten groeien. De impact en invloed, de volharding en vastberadenheid laten toenemen.
Voor zijn scenario baseerde Tony Kushner zich op het boek Team of Rivals: The Political Genius of Abraham Lincoln van historica Doris Kearns Goodwin. Vanuit marketingstandpunt zou het wellicht geen goed idee geweest zijn, maar The Political Genius of Abraham Lincoln is uiteindelijk wel dé perfecte titel voor deze erg boeiende en interessante film over de sluwe en gedreven manier waarop 'Honest Abe' aan politiek deed.
Om dat amendement gestemd te krijgen, moest de Republikeinse president niet alleen al zijn partijgenoten op één rij krijgen én houden, maar hij moest ook voldoende Democratische stemmen verzamelen. En dus was hij niet te beroerd om allerlei lobbyisten op pad te sturen om
Democratische 'overlopers' te paaien met allerlei postjes en andere financiële voordelen. De grens met regelrechte corruptie en cynische manipulatie mocht dan wel flinterdun zijn: alleen het resultaat telde.
Van vlees en bloed
De vertolking van Daniel Day-Lewis is bij dit alles briljant. Dat moest ook, want uiteindelijk is Lincoln geen grootschalig, Spielbergiaans spektakel geworden, maar een film waarin niet zozeer voor visueel, dan wel voor verbaal vuurwerk werd gekozen. Lincoln is namelijk een echte praatfilm en wat dat betreft, opereert de ensemblecast - met onder meer Tommy Lee Jones en David Strathairn - op een opvallend hoog, homogeen niveau.
En toch stijgt de vertolking van Daniel Day-Lewis daar bovenuit. Opnieuw dankzij het scenario, dat van de president een man van vlees en bloed en dus niet zomaar een legendarisch icoon wist te maken. En dus krijgen we Lincoln ook te zien als vertederde en/of bezorgde vader, als echtgenoot die het niet onder de markt heeft met een First Lady (rol van Sally Field) die zichzelf a crazy lady noemt en als president die zijn eigen ministers soms danig op de zenuwen kan werken als hij weer eens met een of ander symbolisch verhaaltje of parabel komt aanzetten.
Een beetje humor is inderdaad welkom, want Lincoln blijft een donkere film over een gedreven man in moeilijke tijden en precaire omstandigheden. Wie nog steeds van oordeel is dat Hollywood enkel en alleen maar oppervlakkig popcornentertainment produceert, heeft duidelijk Lincoln nog niet gezien.
Lincoln
Historische film
Regie: Steven Spielberg
Met: Daniel Day-Lewis, Tommy Lee Jones, Sally Field, David Strathairn, Joseph Gordon-Levitt
Duur: 149 minuten