Parlementslid Rachel Reeves over vrouwen in Britse politiek: ‘Vrouw kijkt wél over partijgrenzen heen’

Pretty horrendous, verzucht Rachel Reeves, als haar wordt gevraagd naar de brexitsaga die Westminster al twee jaar in de greep heeft. De Labour-afgevaardigde die net het boek Women of Westminster heeft gepubliceerd, zit vermoeid in haar kantoor dat uitkijkt over Westminster Bridge en het standbeeld van de Keltische koningin Boudica, bekend van haar strijd tegen de Romeinen.

Op het moment van het interview spreekt haar voorman Jeremy Corbyn, van wie Reeves geen bewonderaar is, met premier May, een overleg waar ze weinig fiducie in heeft. “De achterbannen van Labour en de Conservatieven radicaliseren.” Volgens haar is het aan de parlementariërs om een uitweg te vinden. Dat valt niet mee. Maandagavond werden Lagerhuisleden het wederom niet eens over een alternatief voor Theresa Mays brexitplannen, iets waar Reeves van baalt.

“Ik ben voor een nieuw referendum, omdat de zaken er nu heel anders voorstaan dan in 2016. Maar ik heb maandag ook voor zachte-brexit­varianten gestemd. Soms moet je beseffen dat de tijd rijp is voor een compromis, een signaal geven dat Kamer­leden bereid zijn samen te werken.” Begin dit jaar heeft Reeves zelf een amendement ingediend om artikel 50, dat de uittredingsprocedure regelt, met twee jaar te verlengen. Een plan waarvoor ze steun had gezocht bij de tory’s. Het haalde het net niet, maar het lijkt erop dat het nu toch gaat gebeuren.

Na het interview wachten namelijk drie stemmingen over een noodwet die een no deal moet voorkomen. Een initiatief van haar partijgenoot Yvette Cooper, gesteund door de Conservatief Oliver Letwin. “Als Yvette daarin slaagt, schrijft ze geschiedenis.”

Hoogverraad

Zelf heeft de 40-jarige afgevaardigde van Leeds-West ook geschiedenis geschreven, letterlijk, met haar boek over de manier waarop vrouwelijke politici in de afgelopen honderd jaar de Britse politiek hebben veranderd.

Deze geschiedenis begon kort na de invoering van vrouwenkiesrecht in 1918 met de verkiezing van gravin Constance Markiewicz tot Sinn Fein-afgevaardigde. Het was een valse start omdat Ierse nationalisten uit principe hun Lagerhuiszetel leeg laten. “Dat ze wegens hoogverraad in de gevangenis zat, was een andere hindernis”, zegt Reeves. Een rode lijn in het boek is de gedachte dat vrouwen, meer dan mannen bereid zijn om ­samen te werken met collega’s van andere partijen.

Dat heeft een historische verklaring, vertelt Reeves. “Decennialang speelden vrouwen een marginale rol in hun partij, dus zochten ze bondgenoten onder vrouwen van andere partijen, in de Lady Members’ Room. De Conservatief Nancy Astor, in 1919 de eerste vrouw in het Britse parlement, werkte samen met de progressieve ­liberaal Margaret Wintringham bij het opstellen van de wet die het gezag over kinderen ook bij de moeder legde. Voordien hadden vaders dat exclusieve recht.”

De spons van Churchill

De gestage opmars van de vrouwelijke volksvertegenwoordigers veroorzaakte enig ongemak in de veredelde herenclub die het Lagerhuis was, vertelt Reeves. “Winston Churchill zei ooit tegen Astor: ‘Toen je de House of Commons binnenkwam, bekroop me het gevoel dat een vrouw mijn badkamer binnen was gelopen en ik me alleen met een spons kon beschermen.’ Astor antwoordde daarop: ‘Is het niet bij je opgekomen dat jouw afzichtelijke voorkomen afdoende bescherming was?’”

De enige stemming die Churchill tijdens de oorlog zou verliezen, ging over een wetsvoorstel van zijn partijgenoot Thelma Cazalet-Keir voor gelijke betaling voor vrouwelijke onderwijzers. “Hij vertelde haar dat ze een olifant in een kinderwagen probeerde te stoppen.” Uiteindelijk won Churchill de zaak alsnog door zijn premierschap op het spel te zetten. In de jaren zeventig was de legendarische socialist Barbara Castle verantwoordelijk voor een belangrijke wet voor gelijke betaling, maar ze stond op de schouders van Cazalet-Keir, wil Reeves maar zeggen.

Reeves politieke bewustzijn dateert uit de jaren tachtig. “Deze man belichaamt onze waarden”, had haar vader, een onderwijzer, op een avond gezegd, wijzend op Labour-leider Neil Kinnock. New Labours monsterzege in 1997 was haar politieke wekker. “Bij die verkiezing werden 101 Labour-vrouwen gekozen. Het plan ontstond voor een groepsfoto en beleefdheidshalve werd Downing Street daarvan op de hoogte gesteld, maar Tony Blair (de nieuwe premier, red.) beschouwde dat als een uitnodiging. Dus in plaats van een foto van 101 topvrouwen, werd het een foto van een machtige premier, door vrouwen omringd.”

Reeves zit sinds 2010 in het Lagerhuis. Ze heeft profijt gehad van een selectie­methode waarbij vrouwen voorrang krijgen. “Dat is nog steeds nodig, ­helaas, want anders is er toch de neiging om voor mannen te kiezen.” Ze wordt genoemd als toekomstig partijleider, hoewel critici klagen over haar ‘saaiheid’.

Ze vertelt hoe het beleid van Gordon Brown, de socialistische premier van 2007-2010, goed voor vrouwen was, maar dat hij zichzelf toch het liefst omringde met mannen. Dat is niet anders bij Corbyn, met zijn ‘brocialists’. “Labour praat veel over sekse­gelijkheid, maar de ­daden blijven uit. We moeten eerlijk zijn over onze tekortkomingen en ons schamen dat we nog geen vrouw als leider hebben gehad.”

Vrouwelijke premier

Dat de tory’s nu al twee premiers hebben ‘geleverd’, zonder positieve discriminatie, vergroot die gêne. Toch relativeert Reeves dat emancipatoire succes. “Margaret Thatcher werd aanvankelijk niet serieus genomen door haar partij en zelfs toen ze premier was, leefde de verwachting dat ze snel zou verdwijnen. May werd premier omdat iedereen afviel. Anders dan Thatcher heeft May in haar eigen partij veel voor vrouwen gedaan. En ze heeft me verteld dat ze haar strijd tegen vrouwenhandel als haar grootste triomf ziet.”

Volgens Reeves hebben vrouwen twee grote veranderingen in de Britse politiek teweeggebracht. “Inhoudelijk is er meer aandacht voor onderwerpen die vrouwen extra aangaan. Toen mijn collega Harriet Harman in de jaren tachtig begon over kinderopvang werd ze uitgelachen, nu is het een belangrijk onderwerp op de agenda. Daarnaast zie je dat vrouwen minder gebonden zijn aan een politieke stam. Mijn goede vriendin Jo Cox, die in 2016 werd vermoord, smeedde altijd coalities met politici van ‘de andere kant’ als ze iets wilde bereiken. Dat wil ik voortzetten.”

Met lede ogen heeft ze moeten aanzien dat een andere soulmate, Luciana Berger, Labour heeft verlaten en medeoprichter is geworden van de Onafhankelijke Groep van teleurgestelde Labour- en tory-Kamerleden. Dat deze beweging vooral vrouwen telt, bewijst volgens Reeves haar punt. Zelf heeft ze besloten bij Labour te blijven. Reeves is nu voorzitter van de Kamercommissie van Economische Zaken en droomt ervan de eerste vrouwelijke minister van Financiën te worden. 

Tevreden constateert ze dat Westminster ‘familievriendelijker’ is geworden, ondanks de bewering van oud-speaker Betty Boothroyd, dat vrouwen die op een familievriendelijke plek willen werken, beter terechtkunnen bij warenhuis Marks & Spencer. Reeves, moeder van twee kinderen (3 en 6 jaar): “Er zijn weinig nachtelijke zittingen meer, er is een crèche in het parlement en zwangere afgevaardigden kunnen sinds kort vanaf afstand stemmen.” Na een uur moet ze ervandoor. Haar wacht nog een lange brexitavond. Een avond dus zonder kinderen, zegt ze: “Het landsbelang gaat even voor.”