'Ik maak projecten met een hoog rock-'n-rollgehalte'

De Brusselse filmmaker Daniel Lambo werd in televisieland bekend als coregisseur van de Canvas-serie Duts, maar in het circuit van mensenrechten- en wereldfilmfestivals kent men hem als de maker van onder andereDry Branches of Iran (gedraaid met smartphones en via gecodeerde bestanden op een laptop uit Iran gesmokkeld) en Miss Homeless (over een Amerikaanse actrice, die bij wijze van voorbereiding voor een film tussen de (echte) daklozen in Brussel gaat leven).

In de herfst van dit jaar wordt ook nog zijn komische langspeelfilm Los Flamencos, met in de cast Peter Van den Eede, Herwig Illegems en Mark Verstraete, in de Vlaamse bioscopen verwacht. Lambo houdt duidelijk niet van stilzitten. Laat zich evenmin op één genre of locatie vastpinnen.

Traumland vertelt over de ontmoeting tussen Dominique (rol van Iwein Segers) en Dieudonné (rol van Claude Musungayi), alhoewel ze elkaar het grootste deel van de film Capitaine en Caporal noemen. Dominique is filmmonteur van beroep en woont op het binnenschip, waaraan de film meteen ook zijn poëtische titel ontleent. Terwijl hij bezig is met de montage van een documentaire over Congolese kindheksen - de zogenaamde 'kindoki' - ontdekt hij in het ruim een gewonde zwarte verstekeling.

Hij verzorgt de man, geeft hem eten en onderdak, maar toch blijft de verhouding eerder gespannen. Als het docuproject spaak loopt, laat Dominique zich het hoofd op hol brengen door een vriend die beweert dat er 'een kwade geest' aan boord moet zijn. Op de koop toe ligt zijn vader, een man met een koloniaal verleden, op sterven. Het geheugen van de vader laat het afweten, maar dat belet niet dat bepaalde beelden uit zijn verleden - wat heeft die man daar allemaal uitgespookt, waar hij nooit over gepraat heeft? - bij Dominique komen rondspoken.

Traumland is opgebouwd uit nieuwe, want nu gedraaide fictiescènes (waarin ook enkele BV's zoals Tom Waes en Roos Van Acker acte de présence geven), 8mm-filmpjes uit onze koloniale periode én documentaire beelden met getuigenissen van de eerder genoemde kindheksen.

"Ooit was ik zelf een documentaire over kindheksen aan het monteren, een project van de Nederlanders Guido Kleene en Hans Bouma", vertelt Daniel Lambo. "Zelf was ik ook al in Congo geweest, waar ik de kortfilm Kadogo over kindsoldaten heb gedraaid. Terwijl ik met de montage van die Nederlandse docu bezig was, bekroop mij een heel bevreemdend gevoel. Is dit waar? Hoe kunnen we hiervan als westerlingen een dieper begrip krijgen? Die kinderen kwamen ook in mijn dromen terecht. En zo is eigenlijk het verhaal van Traumland ontstaan.

Bange blanke man

"De eerste laag van het verhaal gaat over een bange blanke man, die zich eigenlijk van alles in zijn hoofd haalt. Want die zwarte man doet niets verkeerd. Maar Traumland is ook een reactie op films die zwarten stigmatiseren. In die zin is dit uit het leven van enkele, gekleurde vrienden gegrepen. Het onbegrip waar zij regelmatig op stuiten. Waarom moeten die acteurs altijd bendeleden, criminele vluchtelingen of misdadigers spelen? Ze zijn het beu."

Net als in de film is die Nederlandse documentaire over kindheksen nooit afgewerkt. "Zoals die producer in Traumland uitlegt, was ons momentum niet juist. We zijn eigenlijk in snelheid genomen door andere documentairemakers die met hetzelfde onderwerp bezig waren en dus vond Guido Kleene geen aankoper meer", zegt Lambo. In Traumland levert dat trouwens een grappige scène op, waarin de producent opmerkt dat de televisiezenders nu alleen nog docu's willen over de aanwezigheid van de Chinezen in Afrika.

Op de generiek staat Daniel Lambo niet alleen als scenarist, regisseur en monteur, maar ook als producent vermeld. Hij heeft Traumland ook nog zelf gefinancierd, samen met zijn cameraman Jan Dellaert, terwijl collega's zoals Danny Helsen filmmateriaal ter beschikking hebben gesteld. "In principe is dit dus een no-budgetfilm", zegt Lambo.

"Heb jij ooit films van de Filippijnse regisseur Khavn De La Cruz gezien? Ik heb die ooit ontmoet op het Festival van Rotterdam en die zei toen dat er in een derdewereldland zoals de Filippijnen geen geld is om films te maken. Maar waarom wachten met filmen? Hij is nog geen 40 jaar, maar hij heeft inmiddels al wel vele tientallen korte en lange films gedraaid.

"Op filmfestivals pinten drinken met dat soort mensen heeft mij dus geïnspireerd. Niet dat ik ons land een ontwikkelingsland zou durven noemen, maar het filmbudget is beperkt. Gelukkig kan ik ook af en toe aan die pot, maar daarnaast wil ik niet stilzitten. En dus maak ik projecten zeg maar: vanuit de buik. Met een hoog rock-'n-rollgehalte."

De voornaamste locatie van Traumland is het gelijknamige binnenschip. "Als ik aan een project begin, moet het iets zijn dat ik ken. Voor Miss Homeless heb ik alles gedraaid binnen twee vierkante kilometer van mijn deur. Dat is trouwens een van de regels van Khavn De La Cruz: je moet filmen wat je kent. Ik heb zelf een half jaar op die boot gewoond. Bovendien is dat de boot van mijn director of photography Jan Dellaert. Hij kent die omgeving en weet dus perfect wat daar met het licht gebeurt. De naam van de boot was ook een zegen. Is wat er gebeurt een droom of werkelijkheid? In Congo spreken ze van le deuxième monde, wij hebben het over droomland."

Voor Miss Homeless werd in 2010 een website gecreëerd waarop de film, naar aanleiding van de Internationale Dag tegen Armoede, gratis werd aangeboden aan organisaties die hem tijdens één en hetzelfde weekend wilden vertonen. In ruim een dozijn landen, van India tot Argentinië, werd de film toen op meer dan vijftig plaatsen vertoond. Ook voor Traumland worden ongebruikelijke distributiekanalen gehanteerd. "Er zijn nu tien voorstellingen in het kader van het filmfestival Mooov, dat ook een distributiekanaal naar culturele centra op poten wil zetten, wat ik een heel interessante evolutie vind voor arthouse- of zelfs experimentele projecten", aldus Lambo.

"Samen met 11.11.11. ben ik nu ook een constructie aan het opzetten, waarbij een bank of financiële instelling als sponsor zou fungeren en één euro aan 11.11.11. geeft per persoon die op het internet de trailer van Traumland aanklikt. Van zodra een bepaald bedrag wordt bereikt, komt de film gratis online voor iedereen die de trailer heeft aangeklikt. De mensen hoeven dus niet zelf te betalen, want de sponsor betaalt voor het beetje aandacht dat hij krijgt bij elke klik. De constructie is nog niet helemaal rond, maar 11.11.11. is alvast zeer enthousiast."

Traumland is vanavond te zien in Utopolis in Turnhout, in het kader van het Mooov-festival, een fusie v an Open Doek uit Turnhout en Cinema Novo uit Brugge. Verdere vertoningen: www.mooov.be en www.lambofilms.com