'Belgische strip ligt op apegapen'

'Het is vijf voor twaalf voor de Belgische strip", zegt Pernot somber. Enkele weken geleden kaartte hij samen met topscenarist Jean Dufaux de kwestie ook al aan in het Europees Parlement tijdens een bijeenkomst van parlementariërs over de toekomst van de uitgeverij.

De neergang van de Belgische strip is al langer ingezet. Met stripbladen als Spirou en Tintin, uitgeverijen als Casterman, Lombard en Dupuis, en auteurs als Franquin, Hergé, Peyo en Morris dwong België in Europa ooit een leiderspositie af. Maar langzaam maar zeker verloor België zijn positie ten voordele van Frankrijk, waar vandaag tientallen sterke striphuizen de plak zwaaien.

Jammer, vindt Pernot, nota bene zelf een Fransman. "Op cultureel vlak is het vooral het beeldverhaal waarvoor we bekend zijn, en niet zozeer de literatuur of de cinema. Over de hele wereld wordt de Belgische strip gerespecteerd. Nog steeds, overigens. De Smurfen, Kuifje, Marsupilami, Guust Flater, Robbedoes, Bollie en Billie, Lucky Luke, ze zijn nog steeds populair. Je vindt ze ook in andere media als games, tv-series en films."

De toekomst van de Belgische strip op zich is dus bijzonder hoopvol, zegt Pernot. Maar er zit een flinke adder onder het gras. "Vanuit China, Canada en andere landen krijg ik regelmatig aanbiedingen, inclusief buitengewone condities, om onze bedrijven naar hun contreien te verplaatsen. Omdat ze ons vakmanschap, onze auteurs en onze ervaringen erg respecteren. Anders dan hier groeide bij hen het besef dat investeren in de Belgische strip op lange termijn heel wat voordelen heeft. Die investeerders doen wel degelijk navraag om hier zaken te doen, maar beseffen al snel dat het klimaat hier niet gunstig genoeg is. Resultaat: de Belgische strip wordt gemarginaliseerd. Eerst gebeurde dat door Frankrijk, nu door de rest van de wereld. Dat zou een gemiste kans zijn.

"Eerlijk, als wij sterker kunnen worden door hier weg te trekken, zie ik niet in waarom we dat niet zouden doen. Onze auteurs bevinden zich overal ter wereld. In België, maar ook in Spanje, Italië, Brazilië, Frankrijk, Japan, Canada, de VS. En morgen in Korea, China of Vietnam. Al die auteurs houden van onze strips en dromen er van om uitgerekend hier nieuwe reeksen te publiceren. Dat klinkt mooi, is zelfs vleiend, maar dat kunnen we elders ook realiseren. Tien jaar geleden kwam nog vijftig procent van onze strips uit België, terwijl dat nu nog slechts een derde is."

Geen geld, wel hulp

Pernot hamert er op dat hij geen geld van de overheid wil. "Integendeel, ik wil niet eens subsidies. Ik merk alleen op dat investeerders in pakweg Canada en China een gunstig fiscaal en juridisch klimaat voorgeschoteld krijgen. In België is dat niet zo. Jammer, de Belgische strip is nog steeds een erg sterk merk dat geld opbrengt. Realiseren de beleidsmensen zich dat wel? Kijk, ik gun het de Belgische cinema dat de overheid een succesvolle tax-shelter introduceerde, maar je moet toegeven dat de cinema niet zulk een erfenis heeft als de Belgische strip. Dus waarom niet bijdragen aan het behoud van die bedreigde cultuurvorm? Daar wordt iedereen beter van."

Volgens Pernot moet ook niet langer enkel de focus liggen op de personages zelf. Slechts de helft van de omzet van Pôle Image Média-Participations (160 miljoen euro) komt van de albums zelf, terwijl de rest komt van het audiovisuele rechtenverkoop en licenties. Dat laatste cijfer neemt gestaag toe. "De Amerikanen zijn ongeëvenaard op dat gebied, maar het zou ook mogelijk moeten zijn met onze Belgische helden." Pernot noemt het voorbeeld aan van De Smurfen of Marsupilami, waar de omzet van de albumverkoop vrij klein is. De Amerikanen scoorden vorig jaar met de film The Smurfs een box-office hit, en Spielberg met Kuifje.

Die evolutie trekt ook een nieuw soort investeerder aan. "Je houdt het niet voor mogelijk welke grote bedrijven willen investeren. Maar zij kennen het klappen van de zweep beter dan wie ook, en streven uiteraard naar een gunstig fiscaal klimaat."

Nog een grote kopzorg in verband met die globalisering zijn de nieuwe technologieën die de verhoudingen inzake distributiemethoden en leesgedrag veranderen, en zo de stripmarkt veranderen. Ze vereisen enorme investeringen terwijl je nooit zeker bent of dat iets opbrengt.

Pernot: "De buitenlandse markt, met grote multinationale bedrijven, is daarin verder gevorderd, en als we daar niet consequent op reageren, kan dat ons zuur opbreken. Europa moet zich bewust worden van de zwakte van de Europese bedrijven tegenover de grote internationale bedrijven. Enkel met duidelijke wetten slaag je er in om de lokale auteurs en creaties te beschermen en te behouden. Op Europees niveau moet men zich realiseren dat voor bepaalde landen specifieke cultuurvormen allesbepalend zijn. Voor Frankrijk en Spanje is dat de literatuur, voor België de strip.

"Het probleem is dat in Brussel momenteel grote bedrijven aan het lobbyen zijn die niet in de eerste plaats denken aan onze nationale trots. Ik weet niet of onze Europese mandatarissen zich bewust zijn van onze kwetsbaarheid. Wij zijn een groot Belgisch bedrijf, maar we zijn klein tegenover Apple, Amazon en Google. We hebben hulp en bescherming nodig. Dringend.

"Amazon is een van mijn grootste klanten, ik erken hun voordelen. Maar ik wil niet dat zij, noch iemand anders, morgen heer en meester worden. Wij willen onze vrijheid behouden en ons gezond bedrijf ziektevrij houden. Vooralsnog is dat het geval, maar willen we er alsjeblieft aan werken om dat zo te houden? Voor het te laat is..."

François Pernot

staat sinds 1997 aan het hoofd van Dargaud-Lombard

is sinds drie jaar CEO van Pôle Image Média Participations (strip- en audiovisuele afdeling)

leidt een van de grootste leveranciers van de Belgische strip, met toppers als Thorgal, Robbedoes, XIII en Largo Winch.