ECB verlaagt rente

De centrale banken zetten wereldwijd de geldpersen aan. Draghi en co gooiden zich gisteren met hun volle gewicht - en unaniem - achter de marsrichting die ook andere centrale banken zijn ingeslagen. Zo verlaagde de Chinese centrale bank verrassend en voor de tweede keer in twee maanden haar basisrente. Minder onverwacht, maar niet minder belangrijk, is de beslissing van de Britse centraal bankiers om 50 miljard pond extra in haar economie te pompen.

De vorige Europese renteverlagingen, ook al met 25 basispunten, dateren van november en december. Daarmee maakte de kersverse ECB-voorzitter Mario Draghi toen de verhogingen ongedaan die zijn voorganger, de Fransman Jean-Claude Trichet, eerder dat jaar doorvoerde.

Kredietschaarste

Opmerkelijk is dat de ECB de depositorente met 25 basispunten verlaagt, tot 0 procent. Dat wil zeggen dat banken die overtollige cash aan het loket in Frankfurt parkeren, daar geen vergoeding meer voor krijgen. Daarmee willen de centraal bankiers de interbankenmarkt terug vlot trekken. Die loopt stroef door het onderling wantrouwen tussen de banken.

Een indirect neveneffect waar Draghi tijdens de persconferentie op aanstuurde, is dat de Europese banken de enorme geldcreatie die de opgezwollen ECB-balans heeft gegenereerd gaan aanwenden om hun cash 'productief' in te zetten, via het verstrekken van bedrijfs- en consumentenkredieten.

Er zijn verschillende uitlopers van deze ingreep, signaleerde Draghi. "Er is een direct effect op de kostprijs van de driejaarskredieten (LTRO's) die goedkoper worden. Dat geldt eveneens voor de noodlijnen van nationale banken voor financiële instellingen die niet meer bij de ECB terecht kunnen (ELA's)."

Er weerklinkt kritiek op die LTRO's, omdat banken ze vooral gebruiken om kortlopend perifeer staatspapier te kopen in plaats van dat geld te gebruiken voor nieuwe kredieten. "Wij kunnen hen dat moeilijk verbieden of dwingen om het anders te doen", verklaarde Draghi. "Banken zijn commerciële instellingen."

De voorzitter wees erop dat de ECB via andere kanalen probeert om de kredietverstrekking aan te moedigen. "Wij hebben onze onderpandregels zo aangepast dat we ook de kleinere banken bereiken, die typisch veel leningen geven aan KMO's. Zo kunnen ze die effecti-seren en als onderpand inbrengen bij ons, in ruil voor kredieten. Voor onze eigen balans blijven de risico's beperkt, want het gaat om leningen aan de reële economie."

Volgens de jongste cijfers van de ECB zakte de kredietverlening aan de privé-sector in de eurozone in mei jaar op jaar met 0,1 procent, de eerste afname in twee jaar. Dat roept weer het spookbeeld op van kredietschaarste, waar voorzitter Draghi al een tijd beducht voor is.

Toch klonk de Italiaan op dit punt al bij al genuanceerd. "We hebben de tijd nog niet gehad om het volle effect van de driejaarskredieten te zien, waaronder de vertaling in meer kredieten."

Hij ziet nog meer redenen voor de tegenvallende kredietverstrekking. "Er is veel risico-aversie bij de banken; ze hebben te weinig kapitaal, en hebben moeite om zich te finan- cieren. Bovendien mag niet vergeten worden dat de vraag naar kredieten zwak is, dus moet je ook geen sterke groei van de kredietverstrekking verwachten."

Schipperen

De renteverlagingen moeten de, als gevolg van de escalerende euro- crisis, scherp vertragende economie in de eurozone terug op de rails krijgen. Die dreigt ook in de tweede jaarhelft niet op het groeipad te belanden, nochtans het verhoopte scenario van de ECB. "De renteverlaging komt nu en niet vorige maand, omdat we nu een beter zicht hebben op hoe de economie het overal in de eurozone doet. Door de jongste cijfers zien we dat niet alleen de zwakkere landen het lastig hebben, maar ook andere", waarmee hij duidelijkverwijst naar de groeivertraging in Duitsland.

Er was ook wel ruimte voor een renteknip. Hoewel de inflatie in juni met 2,4 procent boven de doelstelling van "dicht bij, maar minder dan 2 procent" lag, bevindt die zich toch duidelijk in een dalende lijn. Een meevaller voor Draghi, die moet schipperen tussen de - voornamelijk Duitse - vrees voor inflatie en de bezorgdheid over het voorbestaan van de euro.

"Hoe groot is genoeg?", stelde een retorische Draghi op een vraag of het Europese noodfonds met 500 miljard wel voldoende gespijsd is. "We moeten er maar mee aan de slag. Ik denk dat het noodfonds volstaat om de risico's te tackelen die op dit ogenblik opduiken."

Mocht het permanente noodfonds het bankstatuut krijgen, zou de ECB het via kredietlijnen kunnen oppompen tot een volwaardige pompierbrigade. "Onze rol is die van hoeder van de prijsstabiliteit, en wij willen binnen de lijnen van ons mandaat blijven. Erbuiten gaan, kan onze reputatie zwaar beschadigen."

Op die manier leek Draghi niet alleen de opgepompte ESM-optie af te serveren, maar ook het inkoopprogramma voor overheidsobligaties. Daar was de ECB-voorzitter opvallend expliciet over: "We hebben niet over uitzonderlijke maatregelen gesproken", verklaarde Draghi ongewoon direct.

De ECB-voorzitter toonde zich verheugd dat de politieke leiders op de eurotop vorige week duidelijk hebben gemaakt dat de eurozone er is om te blijven. "Het rapport van Europees president Herman Van Rompuy toont het pad naar de toekomst, een reis die we allemaal samen moeten ondernemen. Dat engagement is ook de reden voor het goede gevoel dat na de top bij iedereen bleef hangen."