Herman Van Rompuy loopt nipt afspraak met de geschiedenis mis
Als het aan EU-president Herman Van Rompuy had gelegen, dan hadden Cameron, Merkel en Sarkozy vrijdagochtend met een grote smile een historisch akkoord over de financieel-economische redding kunnen aankondigen. Toen de onderhandelingen compleet waren vastgelopen, lanceerde Van Rompuy immers een volgens diplomaten 'geniaal consensusvoorstel à la Belge'. Het idee haalde het echter net niet.
EU-watchers en internationale kranten geraakten afgelopen weekend maar niet uitgepraat over de historische Europese top in Brussel die de euro van de ondergang moest redden. Reconstructies van die nacht van donderdag op vrijdag leren dat er na uren onderhandelen een complete patstelling was ontstaan tussen de tandem Duitsland-Frankrijk en de Britten.
Merkel en Sarkozy wilden absoluut een aantal nieuwe regels inzake striktere begrotingscontrole in het EU-verdrag schrijven, maar de Britse premier David Cameron eiste in ruil garanties dat de financiële bankwereld in Londen, goed voor 10 procent van de Britse economie, geen nadeel zou ondervinden van die verdragswijziging. Camerons stelde zijn veto onder zware druk van de eurosceptische vleugel van zijn Conservatieve partij. Er was zeer weinig enthousiasme voor het Britse voorstel maar tegelijk zag iedereen ook in dat een Britse uitsluiting een gevaarlijke stap achteruit zou zijn voor het Europese eenmakingsproces .
Het is op dat moment dat EU-president Herman Van Rompuy een diplomatieke joker op tafel smeet die sommigen als 'geniaal' omschrijven en anderen 'als het zoveelste staaltje van Belgische loodgieterij'. Van Rompuy stelde voor om géén verdragswijziging door te voeren maar de strengere begrotingsregels in te schrijven in het zogenaamde Protocol No. 12, dat aan het Europees verdrag is gehecht. Voordeel van deze aanpak: er is geen verdragswijziging voor nodig en dus ook geen ingewikkelde ratificaties door de nationale parlementen en/of allerhande referenda. Een wijziging van het protocol 12 kan namelijk gewoon bij unanimiteit beslist worden door de Europese raad van regeringsleiders.
Zeker voor Cameron had dit een propere oplossing kunnen zijn omdat hij de nieuwe financieel-economische regels niet voor zijn conservatieve vleugel in het parlement had moeten verdedigen.
Naar verluidt waren tal van EU-lidstaten gecharmeerd door de Van Rompuy-solution. Het getuigde volgens velen van realiteitszin en het vooruitzicht dat dit ideetje de patstelling tussen Cameron en Merkozy kon doorbreken, zorgde heel even voor opluchting. Europa-expert Hendrik Vos (Universiteit Gent): "Ik denk dat Van Rompuy die nacht een goede beurt heeft gemaakt. Zijn compromis was haalbaar en hij toonde dat hij niet de marionet was van Sarkozy en Duitsland maar zich wel degelijk onafhankelijk kan opstellen."
Dat de 'Van Rompuy-solution' het uiteindelijk niet heeft gehaald, is te wijten aan het feit dat Duitsland geen tussenoplossing wenste en absoluut een echte verdragswijziging wou. Verschillende premiers en diplomaten ergerden zich op dat moment aan het 'Duitse dogma'. Ook Cameron hield vast aan zijn eis voor garanties ten voordele van de Londense bankwereld.
Het resultaat van die blokkage is bekend. Groot-Brittannië kwam alleen te staan. De zeventien landen van de eurozone plus zes andere lidstaten gaan door met hun financieel-economisch reddingsplan. De breuk met Londen is volgens vele euro-watchers een historisch moment omdat ze indruist tegen de geest van de Europese eenheidsgedachte.
In Groot-Brittannië zorgt de opstelling van David Cameron alvast voor een hevige polemiek. De Britse vicepremier Nick Clegg van de Liberal Democrats zegt dat zijn land "geïsoleerd en gemarginaliseerd" dreigt te raken in de Europese Unie. De gemiddelde Brit ziet het toch anders dan Clegg. Maar liefst 62 procent van de bevolking steunt Cameron in zijn verzet blijkt uit peiling van de Mail on Sunday.