Tshisekedi vecht nakende overwinning Kabila aan
Een dag voor de Congolese kiescommissie de resultaten van de presidentsverkiezingen zal bekendmaken, kondigt oppositieleider Tshisekedi aan dat hij de uitslag niet zal aanvaarden. Ook internationale waarnemers en experts plaatsen vraagtekens bij de officiële uitslagen.
Door Koen Vidal
De Congolese kiescommissie (CENI) heeft nu bijna 90 procent van de uitslagen op haar website gepubliceerd. Daaruit blijkt dat Joseph Kabila 49 procent van de stemmen heeft binnengehaald en zijn opponent Etienne Tshisekedi 33,3 procent. Hoewel de CENI de officiële uitslag pas morgen bekendmaakt, is de kloof tussen beide presidentskandidaten onoverbrugbaar geworden en kan Kabila zich stilaan opmaken voor een nieuw presidentschap.
Regionaal splitst de kiesstrijd het land min of meer in twee: het oosten staat blijkbaar nog steeds achter Kabila, het westen is voor Tshisekedi. Enkel de centraal gelegen provincie Bandundu valt uit de toon: Kabila gaat er aan de haal met 63 procent van de kiezers.
Zeker is dat de oppositie en een groot deel van de bevolking bijzonder fel zal reageren op de overwinning van Kabila. Met name Etienne Tshisekedi, die zich vorige week al tot winnaar uitriep, bereidt zichzelf en zijn achterban voor op een confrontatie met het regime. Gisteren kondigde de oppositieleider aan dat hij de resultaten van de CENI niet zal aanvaarden omdat ze vervalst zouden zijn.
Bokkensprongen
"We zullen geen enkele manipulatie aanvaarden, geen enkele poging tot electorale hold-up", luidt het bij Tshisekedi, die de CENI-cijfers als "ondoorzichtig en tendentieus" omschrijft. "De bevolking is voldoende matuur om een einde aan te maken aan de bokkensprongen van de CENI en Kabila."
Hoewel Tshisekedi dezer dagen veel kritiek krijgt voor zijn ophitsende uitspraken, geven de meeste internationale waarnemers en experts wel toe dat de verkiezingen van 28 november gepaard gingen met grootschalige logistieke problemen en fraude. De gerespecteerde Congo-blogger Jason Stearns ontving geloofwaardige aanwijzingen dat in de centrale Kasaï-regio tientallen kiesbureaus aangevallen werden omdat er met de urnes gesjoemeld was. In Oost-Congo dwongen militairen duizenden kiezers om voor Kabila te stemmen. In één geval werden mensen vastgeketend waarna ze hun kieskaart aan hun belagers moesten afgeven.
Het Carter Center, dat over heel het land 300 kiesbureaus bezocht, komt tot de conclusie dat de kiezers in 15 à 20 procent geconfronteerd werden met zware problemen. Zestien procent van de bezochte bureaus kreeg een negatieve evaluatie. Met een bewezen foutenmarge van 15 à 20 procent kun je het de oppositie niet kwalijk nemen dat ze de CENI-resulaten aanvecht, luidt het bij de meeste Congo-waarnemers. Ook het feit dat de voorzitter van de kiescommissie, Daniel Mulunda Nyanga, een vertrouweling is van president Kabila, komt de geloofwaardigheid van de officiële resultaten niet ten goede. Komt daar nog bij dat het Congolese Hooggerechtshof, de enige instantie waar de verkiezingsresultaten aangevochten kunnen worden, bevolkt is door Kabila-mensen.
Terwijl de internationale gemeenschap bij de vorige verkiezingen van 2006 nog een zeer prominente rol speelde, stellen de westerse donoren zich deze keer low profile op. Ook de wereldactualiteit maakt dat Congo deze keer geen prioriteit is. Europa bereidt zich voor op een overlevingstop over de eurozone en het VN-apparaat maakt zich vooral zorgen over de situatie in Syrië en de verkiezingen in Rusland en Egypte.
Pijnlijk bewijs daarvan was de recente bijzondere Congo-vergadering van de VN-Veiligheidsraad waarop slechts één VN-ambassadeur aanwezig was. De overige landen stuurden een lagere diplomaat. In Congo zijn nochtans 19.000 blauwhelmen gestationeerd, de grootste VN-macht ter wereld.
Ook de nieuwe Belgische buitenlandminister Didier Reynders (MR) drukt zich erg voorzichtig uit over de situatie in de ex-kolonie. "De situatie ter plaatse lijkt relatief onder controle. Ik hoop dat de bekendmaking van de verkiezingsresultaten niet voor grote onlusten zal zorgen."
Het ziet ernaar uit dat landen als België met een Congo-dilemma kampen: kiezen voor stabiliteit ook al zijn de verkiezingsresultaten betwistbaar, of de kiesuitslag in vraag stellen met het risico dat er nog meer geweld komt. Het feit dat Etienne Tshisekedi verre van populair is bij de westerse diplomaten in Kinshasa, maakt de tweede optie weinig plausibel.