Nieuw op vinyl: The Beatles
Telkens als de eindejaarsfeesten in zicht komen kan je er gif op innemen dat er een Beatlesoffensief zit aan te komen, en dat is dit keer niet anders. De geremasterde versies van de veertien Beatlesplaten die in 2009 met veel drukte op cd werden uitgebracht, verschijnen nu voor het eerst op vinyl. In een spectaculaire luxebox.
Wie last heeft van een hernia is gewaarschuwd: de box ziet er niet alleen enorm uit, maar weegt op de koop toe 9,6 kilogram. Daarvoor krijg je de twaalf originele Beatleselpees, de Amerikaanse versie van Magical Mystery Tour, én Past Masters Volume I en II. De platen zijn ook afzonderlijk te koop, maar dan mis je wel het prachtige geïllustreerde boek van radioproducer Kevin Howett, waarbij hij 252 pagina's lang dieper ingaat op de evolutie die de groep in haar tienjarige bestaan heeft ondergaan. Het geheel zit verpakt in een roetzwarte retrobox, en alle platen werden op hoogwaardig vinyl geperst, met respect voor de originele uitgaven.
Ook goed om weten: van de box zijn wereldwijd slechts 50.000 exemplaren geproduceerd, dus het wordt gegarandeerd een collector's item dat mettertijd wellicht voor nog hogere bedragen van eigenaar zal wisselen, dan de prijs - om en bij de 400 euro - waar hij nu voor buiten gaat. En wees gerust: lang zullen ze niet in de winkel blijven staan. Van de cd-versie werden drie jaar geleden op zeven maanden liefst zeventien miljoen exemplaren verkocht. Maar audiofielen zweren bij vinyl, en bovendien past het om deze sixties-classics op dezelfde manier te beluisteren zoals de wereld ze destijds voor het eerst te horen kreeg. De platen in volgorde beluisteren is trouwens een trip op zich. Zoals sterproducer Rick Rubin opmerkt in de hoesnota's: "Vandaag brengt een band gemiddeld een plaat om de vier jaar uit. Dat zijn dus twee platen in een cyclus van acht jaar. Sta dan even stil bij de evolutie tussen die twee momentopnamen. Het idee dat The Beatles dertien platen in zeven jaar hebben gemaakt, en de veranderingen die de groep daarbij onderging zijn volgens mij het beste bewijs dat God bestaat. Gewone mensen kunnen dat niet."
Het klopt dat er geen enkele band bestaat waarover de consensus zo unaniem is als The Beatles. Dat heeft deels met timing te maken: popmuziek was een gloednieuw fenomeen, elke stap die gezet werd leidde naar onontgonnen terrein én The Beatles waren gewoon eerst. Alleen had dat allemaal niets geholpen zonder het verzamelde talent van John Lennon, Paul McCartney, Ringo Starr en George Harrison.
Niet dat de nalatenschap van The Beatles geen zwakke plekken bevat, maar het historische belang van de platen valt onmogelijk te overschatten. Net zoals het beeld van hoe een rockgroep eruit ziet tot vandaag gedefinieerd wordt door de verscheidene looks die de Fab Four hebben doorlopen. Zelfs de bezetting zelf - bas, drum, gitaar, stemmen - kreeg eigenlijk pas vaste vorm na de doorbraak van The Beatles. Net zoals de hermasterde cd's is er niet vals gespeeld: er zijn geen partijen opnieuw ingespeeld, geen songs geremixt, en geen obscure b-kantjes of onuitgegeven nummers opgedolven. Maar draai ze op een goeie installatie en je hoort dat de violen op 'Yesterday' net iets nadrukkelijker klinken, en het ritmische handengeklap op 'Eight Days A Week' net iets prominenter uit de luidsprekers spat.
Niet allemaal perfect
The Beatles begon in eerste instantie niet als een elpeegroep, omdat elpeegroepen nog niet bestonden in 1963. Dus Please Please Me is - ondanks 'I Saw Her Standing There' en 'Twist And Shout' - al bij al een matig debuut. Geen wonder: de plaat werd in één dag opgenomen omdat de band op dat moment al tegen een overvol tourschema op moest boksen.
With The Beatles klinkt al meteen een stuk frisser. De eerste is een verzameling livefavorieten (het van The Miracles geleende 'You Really Got A Hold On Me' blijft een van beste covers) en haastig bij elkaar geschreven eigen nummers. De plaat werd warm onthaald - het was de eerste elpee van een Britse band waarvan meer dan een miljoen exemplaren over de toonbank gingen - en heeft vandaag nauwelijks aan vitaliteit ingeboet.
Enkele maanden later was A Hard Days Night nog beter. Voor het eerste dragen alle songs het Lennon/McCartney- kwaliteitslabel. Een leugentje, want haast alle nummers komen uit de koker van Lennon. Al onderstrepen de bijdragen van McCartney - 'And I Love Her', 'Can't Buy Me Love' en 'Things We Said Today' - dat kwantiteit en kwaliteit geen synoniemen zijn. Het resultaat: eenvoudige, maar superieure gitaarpop.
Beatles For Sale en Help! zetten vervolgens een stapje terug: de covers getuigen van weinig fantasie, terwijl de eigen nummers op een paar uitzonderingen na te losjes uit de pols zijn geschud om echt een blijvende indruk na te laten. Daar zag het publiek op dat moment overigens geen graten in: tussen mei '63 en december '67 voerden The Beatles liefst 133 weken de Britse hitparades aan.
Na vijf platen met zorgeloze liefdesliedjes en beatmuziek was de tijd rijp voor een kentering, en vanaf Rubber Soul worden The Beatles eigenlijk een vijftal, met de opnamestudio als extra groepslid. Songteksten evolueren tot echte verhalen, en het muzikale palet wint aan spanwijdte. 'Norwegian Wood' met een excellente George Harrison op sitar, geeft aan dat de groep buiten haar eigen beperkingen treedt, en de narcotische melodielijn van 'Nowhere Man' suggereert dat de vier niet vies zijn van een pil of een snuifje. De pyschedelische invloed zet zich nog scherper door. Je merkt het aan die wat vreemde, handgetekende hoes, en aan een verzameling songs. 'Eleonor Rigby', 'Taxman', 'For No One', 'Here, There And Everywhere'. Stuk voor stuk zijn het songs die in het collectieve geheugen staan gegrift, en tot het beste horen van wat de band heeft voortgebracht. Beter dan Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band eigenlijk, ook al sleept die plaat een iconische reputatie met zich mee. De hoes van Peter Blake blijft onovertroffen, en met 'A Day In The Life' biedt de plaat onderdak aan een van de meest onweerstaanbare nummers in de popmuziek: nooit eerder had de songschrijverstandem Lennon en McCartney zo perfect aangevuld. Ook het titelnummer is een classic, net als 'Lucy In The Sky With Diamonds' en 'She's Leaving Home'. Het blijkt niet allemaal goud dat blinkt: 'Lovely Rita' en 'Fixing A Hole' zijn ook in 2012 geen songs waar je een dag mee in een lift opgesloten wil zitten.
Tegen de grenzen aan
Die bedenking gaat eveneens op voor The Beatles - u kent hem als de Dubbele Witte, een plaat die indruk maakt door haar veelzijdigheid. Het is wellicht de meest representatieve passage in de hele catalogus van de Fab Four: de ene keer verleggen ze hun grenzen, de andere keer lopen ze er frontaal tegenaan. Het evidente voorbeeld is het tenenkrullende 'Ob-La-Di, Ob-La-Da', een moment van totale zinsbegoocheling dat nooit de plaat had mogen halen. Het had - u kent het verhaal, inmiddels - een perfecte enkele elpee kunnen zijn, met 'While My Guitar Gently Weeps', 'Back In The USSR', 'Black Bird', 'Dear Prudence' en 'Helter Skelter' als sterkhouders. Alleen: dan was het extravagante karakter van de dubbelaar nooit aan de oppervlakte gekomen. Dus: een plaat met hoogtes en laagtes, die net daarom de interessantste vorm. The White Album was veelzijdig maar niet zonder richting. Let It Be laat daarentegen een groep horen waarvan de naden stilaan los zitten, al blijft de titelsong er uiteraard wel eentje om in te lijsten. Ook Abbey Road hangt met haken en ogen aan elkaar, maar de songs zijn sterker en George Harrison - hij weer - schittert in 'Something' en 'Here Comes The Sun'.
En toen was het afgelopen. Ook de manier waarop The Beatles in 1970 uit elkaar vielen zou archetypisch worden. En de veelvuldigheid waarmee het repertoire sindsdien gerecycleerd is eigenlijk nog meer. Maar goed: je hoeft jezelf geen fanatieke Beatlesfan te noemen om van deze nieuwe box te kunnen genieten. Wie beweert dat ze alleen maar geweldig zijn geweest liegt, maar wie op deze reeks elpees niets vindt dat hem op het lijf is geschreven houdt niet van muziek en dus ook niet van het leven. Van pretentieloze lovesongs tot pop als gerespecteerde kunstvorm: als beide uitersten van het spectrum vandaag als volwaardige disciplines worden beschouwd, is dat in niet geringe mate te danken aan die vier harige kerels uit Liverpool.
The Beatles - The Original Studio Recordings is verschenen bij EMI.