Hamasstrijders schieten Palestina aan stukken

Door Koen Vidal

GAZA-STAD l De Palestijnse premier Abbas ontbond vanuit de Westelijke Jordaanoever de regering van nationale unie waar Hamas deel van uitmaakt. Door de machtsgreep van Hamas is vrede in het Midden-Oosten verder af dan ooit. Israël zal geen Hamasregime als buur dulden en op termijn mogelijk voor een militaire optie kiezen.

Op de Gazastrook veroverden Hamasmilities gisteren gewapenderhand de laatste strategische bastions van de Fatahbeweging van president Abbas. In de ochtend werd het hoofdkwartier van de Palestijnse geheime dienst bestookt met mortieren en raketten. Daarbij kwamen volgens verschillende bronnen twintig mensen om het leven. Rond de middag wapperden de groene Hamasvlaggen op het dak van het hoofdkwartier; een belangrijk symbolisch statement dat Hamas de slag om Gaza gewonnen had. Later op de dag werd het gebouw opgeblazen. Geïsoleerd op de Westelijke Jordaanoever riep president Abbas de noodtoestand uit.

Via luidsprekers werd de bevolking opgeroepen om het bestormde gebouw te komen bezichtigen. "Dit gebied is nu veilig", verklaarden Hamasstrijders, "de corrupte leiding is verdreven." Hamasstrijders trokken juichend door de straten, vuurden in de lucht en deelden chocolade uit aan de bevolking. "Gaza is bevrijd", riepen de militieleden. Gevangengenomen Fatahstrijders werden met hun handen in de lucht en ontbloot bovenlijf weggeleid. Hun lot is niet duidelijk. Volgens onbevestigde geruchten worden gevangengenomen Fatahstrijders geliquideerd. Andere bronnen zeggen dat Fatahstrijders zich massaal overgeven en daarna gewoon naar huis gaan. Vrijwel alle Fatahcommandanten zouden al gevlucht zijn naar Egypte of de Westelijke Jordaanoever. Feit is dat Hamasverantwoordelijken aan hun strijders de opdracht gaven om bepaalde Fatahleiders om het leven te brengen.

Ook Hamasleiders hadden het over de bevrijding van Gaza. "Wat vandaag gebeurde in het hoofdkwartier van de geheime dienst komt neer op de tweede bevrijding van Gaza. Eerst vertrokken de Israëlische troepen en nu vertrekken de horden collaborateurs." Ahmed Yussef, rechterhand van Hamaspremier Ismail Haniyeh, zegt dat zijn strijders voor een totale overwinning gaan: "De campagne gaat door tot wij van Gaza de veiligste plaats op aarde hebben gemaakt."

Het presidentiële gebouw van Abbas in Gaza-stad werd ook onder vuur genomen, maar was bij het ter perse gaan van deze krant nog in handen van Fatahelementen. Abbas was gisteren niet in Gaza-stad maar bevond zich op de Westelijke Jordaanoever. Het radiostation van Fatah was niet meer in de ether. Volgens sommige bronnen kan het nog een drietal dagen duren voor Hamas alle Fatahelementen in Gaza heeft uitgeschakeld.

De afgelopen vijf dagen kwamen bij het geweld in Gaza-stad naar schatting honderd mensen om het leven, onder wie veel strijders maar ook burgers en kinderen. Bij de gevechten werden alle regels van het oorlogsrecht genegeerd: ziekenwagens werden onder vuur genomen, hulpverleners neergeschoten en vreedzame betogingen uit elkaar geschoten. In de ziekenhuizen zouden meer dan honderd zwaargewonden liggen.

In de loop van de dag liet de Hamasleiding duidelijk merken dat ze haar militair overwicht ook in een politieke heerschappij wil omzetten. Ze legde president Abbas een achtpuntenplan voor dat te nemen of te laten was. Abbas stelde vast dat deze staakt-het-vurennota eerder een capitulatieacte was. Gisterenmiddag gaf hij dan ook toe dat Fatah de Gazastrook verloren had.

In de namiddag bracht hij de leiders van een aantal Arabische landen op de hoogte van zijn beslissing om de regering van nationale eenheid te ontbinden. Die regering tussen Hamas en Fatah was drie maanden geleden gevormd om een einde te maken aan de spanningen tussen de verschillende Palestijnse groepen. "Gaza is verloren", verklaarden figuren uit de directe omgeving van Abbas aan de internationale media. Abbas zal nu waarschijnlijk een noodregering vormen die formeel de macht heeft over alle Palestijnse gebieden maar de facto enkel de Westelijke Jordaanoever onder controle heeft.

Op de Westelijke Jordaanoever namen Fatahstrijders wraak op Hamas. In Jenin en Nabloes werden Hamasstrijders onder vuur genomen. Kantoren van Hamas werden bestormd en vernield.

Alles wijst er met andere woorden op dat Palestina gisteren in twee stukken splitste: de Gazastrook, waar 1,5 miljoen mensen wonen en waar Hamas de scepter zwaait, en de Westelijke Jordaanoever, die voorlopig onder controle blijft van Fatah. De droom van een onafhankelijk Palestina lijkt verder af dan ooit.

Israël liet gisteren al weten dat het de machtsgreep van "de terroristische organisatie" Hamas niet zal aanvaarden. Politieke commentaren op de Israëlische radio omschrijven de Gazastrook sinds gisteren als 'Hamastan'. Woordvoerders van het ministerie van Defensie verklaarden dat "een door Hamas geleide Gazastrook beschouwd moet worden als een vijandige en gevaarlijke identiteit en ook als dusdanig behandeld moet worden".

Of er een Israëlische invasie komt, hangt af van de maatregelen die Egypte de komende dagen zal nemen om de wapenleveringen aan Hamas te stoppen. Zoals bekend smokkelt Hamas zijn wapens via tunnels over de Egyptische grens. "Hoe verleidelijk een invasie ook is", vertelden Israëlische legerwoordvoerders, "we moeten eerst Egypte aanmoedigen om de wapen- en geldstromen naar Gaza droog te leggen zodat Hamas niet meer op eigen benen kan staan."

De Israëlische premier Ehud Olmert steunde gisteren het idee om langs de Palestijns-Egyptische grens een internationale vredesmacht te plaatsen. Ook VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon opperde de mogelijkheid van zo'n vredesmacht in Palestina. EU-buitenlandverantwoordelijke Javier Solana zegt dat Europa een deelname aan zo'n vredesmacht in overweging zal nemen. Maar Hamas liet al weten dat het zo'n VN-missie aan de grens tussen Gaza en Egypte als een bezettingsmacht zal beschouwen.

Naast Fatah en Israël zijn ook de Verenigde Staten de grote verliezer van de slag om Gaza. De afgelopen maanden ontving Fatah zowel financiële als militaire steun uit Washington. De regering Bush hoopte zo de gewapende Hamasmilities in toom te houden.

Ook voor de meeste Arabische landen is het uiteenvallen van de Palestijnse eenheidsregering een grote tegenvaller. Amr Moussa, hoofd van de Arabische Liga, zei dat het geweld "de Palestijnse zaak aan het vernietigen is". Zeker de Saoedische koning Abdullah lijdt gezichtsverlies. Hij koppelde zijn internationale reputatie aan het zogenaamde Mekka-akkoord van drie maanden geleden, dat een einde maakte aan het geweld tussen Fatah en Hamas. Enkel Iran en Syrië lijken voordeel te halen uit de heerschappij van Hamas in de Gazastrook. Zowel Teheran als Damascus beschouwt Hamas als een bondgenoot tegen Israël en de Verenigde Staten.

Europees commissaris voor Ontwikkelingssamenwerking Louis Michel verklaarde dat de EU alle humanitaire hulp aan de Palestijnse gebieden stopzet. "De humanitaire situatie is catastrofaal", verklaarde Michel. "We moeten onze hulpverleners terugtrekken. De toestand is dramatisch en onaanvaardbaar. De oorlogvoerende partijen moeten inzien dat ze een suïcidale strijd voeren."