Ambtenarenstop moet België van strafbank houden

Wat is het probleem?

Officieel maakt het Federale Planbureau vandaag pas haar economische vooruitzichten bekend. Bronnen binnen de regering bevestigen evenwel de cijfers die gisteren lekten in zakenkranten De Tijd en L'Echo. De economische groei zal zowel dit jaar als volgend jaar minder snel toenemen dan verwacht. Voor 2014 werd er tot nog toe uitgegaan van een groei van 1,4 procent. Dat zou nu volgens het Planbureau slechts 1,1 procent zijn. Voor 2015 worden de verwachtingen bijgesteld van 1,8 naar 1,5 procent.

Die bijstellingen hebben een behoorlijke impact op de federale en Vlaamse begroting. Zeker voor 2015 wordt de budgettaire put verder uitgediept. De federale onderhandelaars mogen rekening houden met een tegenslag van een dik half miljard euro. Voor Vlaanderen zal de schade wellicht iets beperkter uitvallen. Maar ook op de begroting van 2014 hebben de nieuwe cijfers nog een weerslag. De federale onderhandelaars gaan uit van een te vullen gat van bijna 2 miljard euro.

Wie gaat het oplossen?

Heel veel kan en mag de regering van lopende zaken niet doen. Uittredend minister van Begroting Olivier Chastel (MR) en staatssecretaris voor Ambtenarenzaken Hendrik Bogaert (CD&V) stuurden gisteren wel een omzendbrief uit, waarin ze alvast twee nieuwe maatregelen aankondigen.

Om te beginnen zullen de overheidsdiensten hun budgetten vanaf 15 september maandelijks ontvangen. Begin dit jaar werd al beslist om dat driemaandelijks te doen, zodat de regering tijdig zou kunnen ingrijpen bij dreigende ontsporingen en de uitgaven nauwgezet onder controle kunnen houden. Dat regime wordt nu dus nog verstrengd. In plaats van hun trimestriële toelages ontvangen alle FOD's, POD's en aanverwanten tot het eind van het jaar 4 miljard per maand.

Daarnaast voert de regering in lopende zaken een aanwervingsstop in. Ambtenaren die dit jaar nog vertrekken of met pensioen gaan, zullen tot december al zeker niet meer vervangen worden. Nieuwe aanwervingen voor het eind van het jaar zijn al helemaal uit den boze. De aanwervingsstop zou vooral een temperend effect moeten hebben op het begrotingstekort van 2015. Voor dat jaar heeft Chastel ook al een buffer van om en bij een half miljard euro voorzien.

Net gisteren stuurde Selor, het rekruteringsbureau van de federale overheid, vacatures uit voor zevenhonderd bachelors, van wie er honderdvijftig onmiddellijk aan de slag zouden kunnen bij de FOD Financiën. "Die aanwervingen zullen zeker met minstens een paar maanden opschuiven", bevestigt woordvoerder Francis Adyns. Al nuanceert hij dat de betrokkenen wellicht sowieso ten vroegste in december aan de slag hadden kunnen gaan.

De rest van de inspanning zal van de federale onderhandelaars moeten komen. Waar zij hun middelen zullen vinden, is nog voer voor discussie.

Wat als het niet lukt?

Mislukken is niet echt een optie. Dat liet minister Chastel gisteren ook al verstaan in de marge van de regeringsonderhandelingen. Houden de verschillende overheden hun begrotingen niet onder controle, dan dreigt het Belgische tekort opnieuw een cruciale grens te overstijgen. "We mogen het zeker niet boven de 3 procent laten stijgen, anders dreigen we weer in de Europese procedure van het buitensporig tekort te komen", zegt Chastel.

België werd nog maar afgelopen juni van het Europese strafbankje afgehaald wegens goed gedrag. Opnieuw een tekort van 3 procent of meer van het BBP zou niet alleen terug naar af zijn, maar mogelijk ook tot een boete van de Europese Unie kunnen leiden.

Wat de nieuwe cijfers betekenen voor het budgettaire traject de komende jaren, is nog niet duidelijk. Vrijdag komen de co-formateurs Kris Peeters (CD&V) en Charles Michel (MR) samen met de vier partijvoorzitters om de cijfers van het Planbureau uitvoerig te bespreken. Dan zouden ze ook afspraken willen maken over wanneer de federale begroting in evenwicht zal moeten zijn.

Volgens econoom Wim Moesen (KU Leuven) is een evenwicht in 2016 praktisch niet meer haalbaar. Wellicht wordt dat doel uitgesteld naar 2017.