Grondige opfrisbeurt voor 200 jaar oud erfrecht

Het Belgische erfrecht is behoorlijk ingewikkeld. Zomaar vrij beslissen wie welk deel van je erfenis krijgt, gaat niet. De regels, die 200 jaar geleden onder Napoleon werden ingevoerd, houden ook bijna geen rekening met nieuwe samenlevingsvormen.

Eind december keurde de Kamer al een eerste hervorming goed. Voorts zullen kleinkinderen rechtstreeks van hun grootouders kunnen erven. Die zogenaamde eerste erfenissprong is wel vrijwillig. Ze kan alleen als de ouders de erfenis waarop zij eigenlijk recht hadden, weigeren.

In haar beleidsnota, die de krant De Tijd kon inkijken, wil Turtelboom nog een stap verder gaan. De rode draad van de voorstellen - die in samenwerking met Hélène Casman (VUB) worden uitgewerkt - is maatwerk mogelijk maken. "De burger wil meer ruimte om, in overleg met zijn erfgenamen, zelf te regelen hoe zijn nalatenschap zal worden verkregen en verdeeld", klinkt het in de beleidsnota. "Samen met de federatie van notarissen wordt onderzocht op welke wijze dit op de meest efficiënte wijze kan worden ingevoerd, met voldoende aandacht voor een billijk evenwicht tussen de belangen van de ouders en die van de kinderen."

Daarvoor moet onder meer het verbod worden herzien om vooraf overeenkomsten te sluiten over erfenissen. Via zo'n erfrechtovereenkomst kunnen ouders al dan niet samen met hun (klein)kinderen de erfenis verdelen. "Het is niet de bedoeling dat eenzijdig zal kunnen geraakt worden aan het deel waarop de kinderen vandaag wettelijk recht hebben", benadrukt professor Casman. "Maar het gedeelte van het vermogen waarover iemand vrij kan beschikken, zou in onderling overleg wel groter kunnen worden."

"Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor stiefkinderen. Als er bij een overlijden van een ouder in een nieuw samengesteld gezin vandaag geen testament is, komen alleen de overlevende echtgenoot, de samenwonende partner en de natuurlijke kinderen in aanmerking. Stiefkinderen vallen uit de boot. Voortaan zouden hierover op voorhand afspraken kunnen worden gemaakt die verder gaan dan wat vandaag mogelijk is."

De liberale minister wil ook het huwelijkscontract verruimen. "We willen in een contract mogelijk maken dat je kan bepalen hoe je je partner wil laten erven", klinkt het. Ten slotte zijn er nieuwe regels nodig over wie recht heeft op de opbrengsten van levensverzekeringen. Die worden vaak afgesloten als aanvullend pensioen. Volgens de wet komen de opbrengsten van zo'n verzekering toe aan de persoon die het contract gesloten heeft. Het Grondwettelijk Hof oordeelde echter dat spaargeld deel uitmaakt van de huwelijksgemeenschap als een koppel gehuwd is met gemeenschap van goederen. Aan die situatie moet dus een mouw worden gepast.