Obama trektvoor het eerst naar Israël
Morgen begint Barack Obama zijn driedaagse bezoek aan Israël, de Palestijnse gebieden en Jordanië. Het bezoek moet vooral de sterke banden tussen de VS en Israël verstevigen.
Na een jaar serieus proberen en drie jaar diplomatieke verwaarlozing is de Amerikaanse president er meer dan ooit van overtuigd dat Israëli's en Palestijnen zichzelf en elkaar niet willen helpen. Het komende bezoek wil hij gebruiken om Amerika's "onverbrekelijke bondgenootschap" met Israël verder te versterken. En daardoor sympathie te winnen in het Congres en onder het Amerikaanse publiek.
Het mag Europeanen verbazen, maar in de VS is Israëls populariteit sinds 1991 niet zo groot geweest. Een vorige week gepubliceerd onderzoek laat zien dat 64 procent van de bevolking zegt Israël te steunen, tegen slechts 12 procent de Palestijnen. Het zijn cijfers die geen Amerikaanse president zal willen negeren.
In zijn eerste termijn bracht Obama bezoeken aan drie landen in Israëls directe omgeving: Egypte, Saoedi-Arabië en Turkije. Dat de president in zijn eerste termijn niet naar het Heilige Land ging, werd hem door Israël en de Israël-lobby in de VS zeer kwalijk genomen; ze vertaalden het bijna als een boycot.
Een door Obama afgedwongen bevriezing van de Israëlische bouw in bezet gebied wekte verzet bij rechts in Israël. Hetzelfde gold voor een verklaring van Netanyahu ten gunste van een tweestatenregeling, waarbij hij Amerikaanse duimschroeven kreeg aangezet. Joodse kolonisten en hun sympathisanten noemden Obama - met de nadrukkelijke vermelding van diens tweede voornaam Hussein - een Arabierenvriend.
Nadat Obama zich niet meer actief met het conflict bemoeide, keerde ook het snel slinkende Israëlische vredeskamp zich tegen de Amerikaanse president. Het verweet hem dat hij geen druk op Netanyahu durfde uit te oefenen.
Aluf Benn, hoofdredacteur van het liberale dagblad Ha'aretz, stelt dat links Israël zijn hoop had gevestigd op de Amerikaanse messias die in één klap een eind zou maken aan bezetting en nederzettingenbouw. "Maar op het beslissende moment handelde Obama net zoals al zijn voorgangers sinds 1967 en liet hij het bij woorden - en privégemopper over Netanyahu", schreef Benn.
Als links Israël denkt dat Obama druk gaat uitoefenenen op Netanyahu, dan fantaseert het, meent hij. Als supermacht heeft Amerika wel wat anders te doen. De agenda van Obama's bezoek wordt gedomineerd door Iran en de chaos in de Arabische wereld - met 'het conflict' tussen Israël en Palestijnen in een bijrol.
In zijn column in The New York Times schreef Thomas Friedman vorige week dat Obama best eens de eerste zittende Amerikaanse president zou kunnen zijn die Israël bezoekt als toerist. Dat mag waar zijn, maar Obama's toeristische doelen zijn wel met politieke aandacht en zorg gekozen.
In zijn toespraak in Caïro, aan het begin van zijn eerste termijn, verwees Obama naar Israël als een product van de Holocaust. Dat is hem in Israël kwalijk genomen. Zijn er immers niet ook Israëls bijbelse wortels en het meer dan honderd jaar oude politieke zionisme? Om zijn critici tegemoet te komen gaat Obama de komende dagen niet alleen naar oorlogsherinnerings- instituut Yad Vashem, maar ook naar het Israëlmuseum, waar hem Dode Zeerollen zullen getoond worden. En hij legt een krans bij het graf van Theodor Herzl, de grondlegger van de zionistische beweging.
Zoals gewoonlijk bij dit soort bezoeken komen de Palestijnen er bekaaid af. Donderdag spendeert Obama tussen de bedrijven door een paar uur in Ramallah. En vrijdag, kort voor zijn vertrek, neemt hij een kijkje in de Geboortekerk in Bethlehem, die vorig jaar door Unesco tot Palestijns nationaal erfgoed is verheven.
Boze studenten op Westelijke Jordaanoever
'Onverbrekelijk Bondgenootschap' zegt het officiële logo voor Obama's bezoek aan Israël, onder twee ineengestrengelde nationale vlaggen. Maar in Israël hoef je naar wrijving nooit lang te zoeken. Zo had men graag gezien dat de Amerikaanse president de Knesset zou toespreken, maar het antwoord was nee. Speculaties alom. Was hij soms bang minder applaus te krijgen dan de staande ovaties die Netanyahu krijgt in het Congres? De officiële verklaring was dat Obama liever het woord richtte tot het gewone volk. Daarom zijn duizend studenten uitgenodigd naar een conferentiecentrum in Jeruzalem, waar Obama donderdag zijn enige speech zal houden. Studenten van alle Israëlische universiteiten, behalve één. Wie studeert aan de Universiteit van Ariël, in de gelijknamige nederzetting op de bezette Westoever, is niet welkom. Volgens de VS-ambassade in Tel Aviv geldt de uitnodiging alleen voor instituten waar ze banden mee heeft. Of beter gezegd: mee mag hebben. De studenten uit Ariël zijn woedend.