Zit prediker Gülen achter staatsgreep?
Volgens sommige bronnen zou de invloedrijke prediker Fethullah Gülen (75) achter de staatsgreep zitten. De berichten zijn nog niet bevestigd, maar Gülen is sowieso een van de belangrijkste mensen in Turkije. In 2013 werd hij zelfs verkozen tot een van de meest invloedrijke mensen ter wereld door TIME.
"Het is een coup van Gülenisten in het leger", zo zei de justitieminister gisteravond. De op het oog zo milde en tolerante prediker Fethullah Gülen is al jaren onderwerp van heftige controverse. De beweging van de Turkse geestelijke is invloedrijk en kapitaalkrachtig. Ze laat haar macht niet alleen gelden in Turkije, maar ook in de Kaukasische republieken en in andere delen van Azië. Zelfs tot in Vlaanderen: Gülen is een van de belangrijkste financiers van de Lucernacolleges in ons land.
Gülen staat al jaren te boek als een van de belangrijkste tegenstanders van Erdogan. Nochtans was hij bij het begin van diens carrière een van zijn belangrijkste financierders. Maar de relaties raakten getroubleerd. De president verdenkt hem al jaren van het smeden van complotten tegen de regering. Sinds mei staat Gülen op de Turkse lijst van mogelijke terroristen. In december 2015 werd er al een arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd. Als de coup van gisteravond daadwerkelijk mee door Gülen geïnspireerd is, lijkt Erdogan misschien niet zo ver van de waarheid te zitten.
Een paar jaar geleden viel Gülen op toen hij zijn vele miljoenen inzette om een grote advertentiecampagne in onder meer Wall Street Journal, The New York Times, Washington Post, Los Angeles Times, Chicago Tribune én de Nederlandse de Volkskrant te financieren waarin hij IS veroordeelde. "De daden van IS zijn een schande voor het geloof dat de groep verkondigt en zijn misdaden tegen de menselijkheid. Religie biedt een basis voor vrede, mensenrechten, vrijheden en gerechtigheid... Elke vorm van geweld tegen onschuldige burgers of vervolging van minderheden is in strijd met de principes van de Koran en de traditie van de profeet Mohammed."
Gülens netwerk is onduidelijk. Het luistert naar de naam Hizmet (dienstverlening) maar is volledig ongestructureerd. Er is geen formeel lidmaatschap, maar er zijn miljoenen volgers. Hizmet heeft eigen scholen en denktanks. Gülens speerpunten zijn tolerante, liefdadigheid, onderwijs en hard werken. Tegenstanders spreken van een sekte. Gülen zou onder andere een aanhanger van het creationisme zijn. "Er is een sekteachtige netheid, beleefdheid en homogeniteit te zien bij de afgestudeerden van Gülens instellingen", merkte Bill Parker, docent bij King's College in Londen, ooit op in een artikel in de zakenkrant Financial Times.
Critici aan de orthodox Islamitische zijde hebben Gülen, vanwege zijn inzet om de interactie met andersgelovigen aan te gaan, uiteenlopende beschuldigingen voor de voeten geworpen: hij zou "een Amerikaanse marionet" zijn, een "agent van de Mossad", en ook "een geheime kardinaal van het Vaticaan".
Vrijwillige ballingschap
Gülen begon op zijn vijfde met het bestuderen van de Koran, en op zijn veertiende begon hij met prediken. Hoewel hij op dezelfde manier onderwezen werd als de traditionele islamitische madrasah deed hij zijn leven lang aan zelfstudie door te lezen. Zo maakte hij kennis met de grote klassiekers van het Oosten en het Westen tijdens zijn verplichte militaire diensttijd in Turkije. Van daaruit bouwde hij een carrière op als imam en prediker.
Het was bij het afsluiten van deze krant onduidelijk waar Gülen op dit moment verblijft. Hij woont al sinds 1998 in Saylorsburg, Pennsylvania in vrijwillige ballingschap.