Trumps beleid wordt er een met twee gezichten
Met de benoeming van Reince Priebus tot chef-staf en Steve Bannon tot chef-strateeg heeft Donald Trump de twee gezichten van zijn campagne ook letterlijk twee gezichten gegeven: dat van een pragmatische Republikein en dat van een rechtse oproerkraaier. Grote vraag: naar wie luistert de president straks het meest?
In zekere zin kon Trump niet anders. Priebus, een man met veel connecties in de Republikeinse partij, zal de verbindingsofficier worden tussen het Witte Huis en de Republikeinen in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden. Door Trumps gebrek aan netwerk en ervaring (The Wall Street Journal schreef dit weekend dat hij tijdens het gesprek met Barack Obama nogal schrok van de hoeveelheid werk die hem te wachten staat) is hij veel afhankelijker van partij-insiders dan hij zelf tijdens de campagne steeds heeft geroepen.
Dat betekende dat hij - volgens betrokkenen op aanraden van zijn dochter Ivanka en schoonzoon Jared Kushner - Steve Bannon moest passeren, de man die in augustus zijn campagne vlot trok toen die na de Republikeinse Conventie dreigde te stranden. Maar omdat Bannon de stem vertolkt van de roerige rechtse onderbuik die hem aan de macht heeft geholpen, moest Trump wel iets met hem. 'Chief Strategist and Senior Counselor' mag Bannon straks op zijn visitekaartje zetten.
Haatnationalist
Voor zijn allergrootste fans is dat een teleurstelling, maar met Bannon is een man in het Witte Huis gekomen die de 'alt-right' in Amerika vleugels heeft gegeven, de verzameling van nationalisten en rechts-extremisten die zeker online geen genade kennen met andersdenkenden. Bannon was vier jaar lang de baas van de rechtse website Breitbart. Onder zijn verantwoordelijkheid werden allerlei racistische, antisemitische en vrouwonvriendelijke stukken gepubliceerd; klimaatverandering is hier een samenzwering en in de winkel zijn T-shirts te koop met daarop 'Border Wall Construction Co'.
De kritiek is dan ook groot. "Laten we er geen doekjes om winden: de realiteit is dat een witte nationalist benoemd is tot chef-strateeg van de regering-Trump", zei Democratisch congreslid Nancy Pelosi. "Dit is een signaal dat Donald Trump de haat jegens immigranten en moslims en vrouwen rechtstreeks het Witte Huis binnenbrengt", zei Mark Potok van het Southern Poverty Law Center, een organisatie die extremisme in kaart brengt.
Volgens Trump-vertrouweling Newt Gingrich valt dat wel mee, zei hij tegen Fox News. "Ze doen alsof wat Breitbart ooit heeft gepubliceerd gelijkstaat aan Steve Bannon. Dat is kletskoek."
Hoe dan ook haalt Trump een man binnen die te vergelijken is met iemand als Karl Rove, die tijdens de Bush-periode een ideologische rol op de achtergrond speelde en een van de inspiratiebronnen was voor de invasie van Irak. Bush kreeg te maken met twee rivaliserende teams (Rove, Paul Wolfowitz, Dick Cheney en Paul Rumsfeld versus minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell en consorten), waarbij de gematigde factie uiteindelijk het onderspit dolf.
Zelfde hiërarchisch niveau
De vraag is hoe Bannon en Priebus zich straks tot elkaar gaan verhouden. Beiden rapporteren straks aan de president, staat in het persbericht van het transititieteam. Daarmee zijn de twee mannen op papier op hetzelfde hiërarchische niveau. Maar hoe pakt dat uit in de praktijk?
Priebus zal als klassieke Republikein de partijlijn proberen te bewaken, terwijl Bannon zijn eigen agenda heft. Voor een deel overlappen die elkaar: zo zijn beiden voor belastingverlaging en tegen Obamacare. Maar wat gebeurt er met immigratie? Houdt Bannon vol aan zijn xenofobe lijn, terwijl Preibus terugvalt op zijn advies uit 2013 om aardiger te zijn voor immigranten? Wat gebeurt er met het klassieke Republikeinse verzet tegen abortus en het homohuwelijk? Houdt Priebus vast aan de harde lijn, terwijl Bannon (die bij Breitbart de militante homo Milo Yiannopoulis groot zag worden) die misschien juist wil versoepelen? Krijgt de markt vrij baan of wint het protectionisme?
De vraag is vooral wat de ideologie van Bannon is. Er ligt geen harde theorie aan zijn tegenbeweging ten grondslag. De gemene deler achter zijn Breitbart-verhalen is politieke incorrectheid. Hij heeft een hekel aan alle heersende klassen. Maar wat wil hij nu hij daar zelf toe behoort?