Recept voor een wandelende tijdbom

'Give me the pride and the honour like my father.
I swear the day they came and took my dad,
I could have killed a cop or two and I wouldn't look back.
Imagine back then I was only six,
just picture what I'd do now with a loaded stick.'

Grime is de Britse variant van gangstarap. In het halfweg 2012 online gezette 'The Beginning' rapt L. Jinny over 'Intro' van The xx heen, en vraagt hij zich af hoe hij ooit zal kunnen houden van een land "dat niet te vertrouwen valt". Zoals hij mijmert over het neerknallen van "een agent of twee" lijkt het pose, zoals de Britse hiphop- en grimeartiest Dizzee Rascal zich in het dagelijkse leven eerder bezighoudt met het ontwerpen van hippe petten dan met vuurwapens. Bij hem, L. Jinny aka Abdel-Majed Abdul Barry, was het echt. De politie was zijn vader echt komen halen toen hij zes was. Hij heeft hem in al die jaren slechts occasioneel gezien, na altijd weer urenlang wachten en aanschuiven in de gevangenissen van Belmarsh, Brixton, Manchester en Long Latin. In zijn isoleercel schilderde zijn vader landschapjes en schreef hij gedichten.



'Heb je ooit je de grafzerken van de levenden bezocht?
In Belmarsh zijn er vier van die blokken.
In elke blok zijn er twaalf graven.
Gemaakt van staal en bedekt met beton.
Wij, de bewoners van deze graven, zijn onthoofd.'

Woensdag, late namiddag. Voor het victoriaanse rijhuis in de Randolph Avenue is een politielint het minste wat je had verwacht. Hier woonde hij begin dit jaar nog, de man wiens naam door de Britse tabloids is gereduceerd tot Jihadi John of Hip Hop Jihadist. Hij is de kerel in de zwarte vermomming die op de video van IS het mes tegen de keel van James Foley plaatst en de Amerikaanse president Barack Obama zegt dat hij moet stoppen met bombardementen tegen Islamistische Staat (IS). Intussen weten we dat de video een montage is en dat de rol van de 23-jarige rapper er slechts in bestaat een tekstje op te dreunen, waarna een andere IS-strijder overneemt. Wat niet wegneemt dat hij daar was. Hier, ten huize Jihadi John, heerst de rust zelve.

"Er staat een emmer water klaar", zegt een joggend buurmeisje. "Als u aanbelt, krijgt u die over u heen."

De buurman rechts zegt dat die mensen niemand tot hinder waren, en vandaag niet meer dan voorheen. "Ze woonden hier met zijn zevenen: moeder, zoon, vijf dochters. De meesten kregen thuisonderwijs, van hun moeder. De jongste meisjes zagen we wel eens sporten. Hij was de meest toegankelijke. Heel vrolijk, heel open."

Britse jihadi? Pure komedie

Westerse jihadstrijders zoals wij die kennen komen uit de lelijkere delen van Antwerpen, Vilvoorde en Kuregem. Niet deze. In de vooravond verzamelen meisjes met hockeysticks aan de ingang van Paddington Recreation Ground, een uit 1860 aangelegd park met ook cricket-, tennis- en voetbalterreinen. Nu en dan zie je een eekhoorn. Er zijn een paar leuke wijnbars, goede Aziaten en opmerkelijk veel hipsters op fixies. De gemiddelde verkoopprijs van een woning in Randolph Avenue bedraagt 875.000 pond, reken een miljoen euro.

Toen de Britse inlichtingendiensten in juni het rijhuis op het nummer 260 bestormden, meldde The Daily Mail: "Als het zou worden verkocht op de vrije markt, zou het een miljoen pond waard zijn." Die gegevens gingen verder de wereld rond. Follow the money. IS? Saoedi-Arabië? Rijkeluiszoontje, in elk geval.

Verificatie in het kantoortje van de huisvestingsmaatschappij van de City of Westminster leert dat de familie Abdul Barry slechts een van de drie verdiepingen huurt, en aan een sociaal tarief. "Zij is een alleenstaande moeder met eerst zes, vandaag nog vier inwonende kinderen", zeggen ze daar. "Alle procedures zijn gevolgd."

Aanleiding tot de bestorming was een tweet die Abdel-Majed kort na zijn aankomst in Syrië had verstuurd onder zijn nieuwe alias: Terrorist@ltsLJinny. Volgens wat daar stond, was hij met zijn vriend onmiddellijk na zijn aankomst "gekidnapt door rebellen, gefolterd en ontdaan van onze vier kalasjnikovs, 7mm.-pistool, wagen, smartphones en cash".

Vier jaar geleden lag Groot-Brittannië in een deuk dankzij de film Four Lions. Omar, Waj, Barry en Faisal vatten in de komedie het plan op voor een eigen bomaanslag in Londen. Ze trekken naar een trainingskamp in Afghanistan, doen er per abuis een schaap ontploffen en voor wie echt wil snappen hoe de Britten tot voor kort tegen figuren als Abdel-Majed aankeek, volstaan deze zoektermen op YouTube: 'Four Lions suicide bomber scene.' Op de opiniepagina's van Britse kwaliteitskranten verschenen al pleidooien om in plaats van radicaliserende jongelui hun paspoorten af te pakken, ze gewoon de dvd cadeau te doen.

Dan toch normaal leven

In haar vorig jaar verschenen boek Shadow Lives portretteerde journaliste Victoria Brittain acht vrouwen wiens echtgenoten door een toevalligheid terechtkwamen op een Amerikaanse lijst van terreurverdachten. Hun mannen zitten opgesloten in isoleercellen in Guantanamo of elders, wachtend op het uitklaren van hun misverstand - of niet. Hoofdstuk vijf gaat over Ragaa, de alleenstaande moeder van Abdel-Majed.

Egyptisch meisje van het platteland. Streng religieuze familie. Door haar familie in 1981 uitgehuwelijkt aan Adel Abdul Barry, een 21-jarige jongen die zou gaan studeren in Jemen. Het was het jaar waarin president Anwar Sadat meisjes als zij verweet "rond te lopen in zwarte tenten", het jaar ook waarin hij door de Egyptische Islamitische Jihad werd vermoord tijdens een militaire parade en opgevolgd door Hosni Moebarak. Die liet nogal willekeurig duizenden arresteren op verdenking van betrokkenheid bij de Islamitische Jihad, ook Adel.

Ragaa, in het boek: "Ik was een koppige tiener. Natuurlijk verzette ik me. Het was trots. Hij was de eerste man in mijn leven en ik zou hem steunen, dat was mijn plicht."

Ze vertelt hoe ze hem maandenlang heeft lopen zoeken, van gevangenis naar gevangenis. Hij droeg sporen van folteringen, om medestanders te doen verklikken die hij niet kende. Dagenlange ophanging, elektrische schokken. Tien jaar lang zou hij op het tempo van politieke (in)stabiliteit worden opgepakt en weer vrijgelaten. Zijn zaak wekte de aandacht van Amnesty International. Hij ging rechten studeren, werd gevraagd voor lezingen in het buitenland. Vanuit Londen vluchtte hij in 1990 naar de VS, om in 1993 politiek asiel te krijgen in Groot-Brittannië. Ergens tussenin vernam hij over de telefoon de geboorte van, eindelijk, zijn eerste zoon Abdel-Majed.

In 1993 kwamen Ragaa en de kinderen over. Ragaa sprak amper Engels, kwam zelden buiten. Nooit alleen, en nooit zonder haar zwarte nikab die alleen haar ogen onbedekt liet. Adel stichtte in Londen zijn eigen mensenrechtenorganisatie, The International Office for the Defence of the Egyptian People. In een wekelijkse nieuwsbrief bracht hij verslag uit over de toestand in zijn thuisland.

Ragaa: "Hij deed alles voor me, alles. Voor mij en de kinderen, hier in Londen. Ik was gelukkig, want hij was bij me. Hij speelde met de kinderen, nam ons mee naar het park. Het was het normale leven zoals we het in Egypte nooit hadden gekend."

Niet meer dan een fax

In augustus 1998 pleegde Al Qaida een reeks bomaanslagen tegen de Amerikaanse ambassades in Nairobi en Dar es Salaam. 220 mensen kwamen om, 5.000 mensen raakten gewond. De nieuwe publieke vijand nummer één werd Osama bin Laden. Het betekende het einde van Ragaa's droomleven.

Victoria Brittain: "De politie viel hun woning binnen met stormrammen. Gemaskerde politiemannen hielden het gezin onder schot, doorzochten alle kleerkasten. Adel werd weggeleid, Ragaa en haar kinderen - toen nog vijf - werden voor enkele dagen in een hotelkamer geplaatst. Toen ze terug naar huis mochten, was het een grote puinhoop. Na vijf dagen kwam Adel terug thuis. Alsof er niks was gebeurd. Een document van de Britse anti-terreureenheid stelde dat er na negen maanden onderzoek geen enkele indicatie was gevonden voor de betrokkenheid van Adel of een aantal andere in Londen opgepakte Egyptische mannen met Al Qaida of enige andere vorm van terrorisme."

Eind 1999 wordt Adel opnieuw gearresteerd. Op vraag van de VS, deze keer. Op grond van dezelfde gegevens die de Britten deden besluiten dat er niets was, eisten de Amerikanen de uitlevering van Adel en drie andere Egyptische mannen. De latere grime-rapper volgt het allemaal met grote ogen aan de keukentafel. Een bijna dagelijks komen en gaan van advocaten, journalisten, mannen met baarden. Het zal goed komen, krijgt hij dag na dag te horen. Papa komt snel thuis, want papa heeft niks gedaan.

Maar papa kwam niet thuis.

Veertien jaar lang zouden hij, zijn moeder en zijn zussen elke zaterdag opnieuw in een busje van een islamitische hulporganisatie stappen. Ritten naar altijd maar noordelijker gelegen gevangenissen, waar Adel de A-status had gekregen. Hypergevaarlijk, hyperbeveiligd. Bij elk bezoek moesten Ragaa en de kinderen zich uitkleden en laten besnuffelen door een politiehond.

Volgens Wikipedia is Adel in 1995 in Egypte veroordeeld voor betrokkenheid bij een bomaanslag op een markt, onderschepten de Amerikaanse inlichtingendiensten ooit een telefoongesprek van hem met Ayman Al-Zawahiri, de latere leider van Al Qaida, en verspreidde hij in 1998 persberichten voor de Algerijnse terreurgroep GIA. Volgens Victoria Brittain is het geheel aan concrete aanwijzingen tegen Adel te reduceren tot een vingerafdruk op een fax. "Dat is ook het enige waarvoor hij in Groot-Brittannië ooit terecht heeft gestaan", zegt de journaliste. "Die fax werd in zijn kantoortje gevonden in de weken na de aanslagen van 1998. Maar dit soort faxen waren alom aanwezig in de Arabische wijken van Londen. Ze werden gekopieerd en verspreid in moskeeën en bij nieuwsorganisaties over de hele wereld. Maar deze ene fax was voldoende om de Amerikanen te doen besluiten dat Adel Barry voorafgaande kennis had over de aanslagen."

Voor de bomaanslag op de Egyptische markt lijkt hij alvast een behoorlijk solide alibi te hebben. Hij woonde in Londen. De vervolging van Adel Barry lijkt er een te zijn in de sfeer die vele honderden sinds 2001 in Guantanamo deed belanden. Soms slechts omdat ergens in Pakistan iemand had gehoord dat de Amerikanen tot 500 dollar willen gaan voor een tip.

Adels medegevangene Ibrahim Eidarous kreeg leukemie en stierf in 2008. Hijzelf bleef nog tot eind 2012 hemel en aarde bewegen om te ontkomen aan een uitlevering aan de VS.

Ragaa: "Tijdens de bezoeken aan de gevangenis liet ik de kinderen met hem praten en spelen, en dan keek ik gewoon. Ik bedacht me hoe oneerlijk dat voor hen was. Dit was de enige manier waarop ze hun papa kenden."

De kinderen werden groot. De oudste zus werd uitgehuwelijkt aan een neef, de tweede bedankte feestelijk voor dat lot en ging haar eigen weg. L. Jinny schreef de frustratie van zich af in de nummers die hij via de internetconnectie van zijn bovenbuur online zette.

Now they want to send my family back to Egypt. Already feeling sea sick.
On top of that the pops is doing life without remand. I've got to keep my calm.

Facebookstatus van LJ Jinny Matic, 20 juli 2014: "Mijn moeder, de ziekste persoon die ik ken."

Hij heeft een link geplaatst naar een zoveelste mediabericht waarin Ragaa smeekt om haar man alstublieft niet op een vliegtuig te zetten naar de VS, hoewel dat inmiddels al is gebeurd. Abdel-Majed is met slaande ruzie uit het victoriaanse rijhuis vertrokken. Haar aanpak, dialoog, was dus een fiasco. Er valt voor de zoon des huizes weinig anders te besluiten.

"Hij was best goed", zegt een buurjongen. "Hij werd gevraagd om nummers op te nemen met YASeen Rasey en andere grime-rappers. Je vraagt je af: kon hij niet gewoon doen als Dizzee Rascal? Nee dus. Hij meende wat hij zong. Toen zijn vader op het vliegtuig naar de VS werd gezet, is er iets in hem gebroken."

Anjem Choudary

De enige woorden die hem daarna nog echt raken, zijn die van Anjem Choudary, de Londense haatprediker die we een week geleden nog zagen op Terzake, met een warm pleidooi voor een shariawetgeving die ons allemaal veel gelukkiger zou maken. De verdere transformatie is vandaag alleen nog te reconstrueren aan wat hij zelf aan boodschappen achterliet op sociale media.

Op 26 januari 2013 post hij nog vol trots over 'The Beginning': "Al meer dan 20.000 views."

Niet zo lang daarna kondigt hij aan dat hij stopt met zijn muziek: "Ik laat alles achter me voor de zaak van Allah." Wat later: "Allah, gun ons het martelaarschap."

Begin augustus post hij via Twitter vanop een plein in Raqqa een foto. Hij draagt een soldatenpak en verbergt een deel van zijn gezicht. Hij toont de camera een afgehakt mensenhoofd en schrijft eronder: "Aan het chillen met mijn maatje, of wat er van hem overblijft."

Afgehakte hoofden, schreef Christopher Dickey, deze week op de nieuwssite The Daily Beast, zijn voor jihadstrijders van vandaag "wat de torens van Manhattan waren in 2001". Nog voor bekendraakte dat de video een compilatie is gaf Dickey, een kennis van vader Barry, aan zijn twijfels te hebben: "Waarom eerst op Twitter staan pronken met een afgehakt hoofd en daarna zichzelf verbergen in de video met James Foley?"

Begin november verschijnt Adel Abdul Barry, inmiddels 54, als gedetineerde 67496-054 in Manhattan voor de rechtbank voor een eerste, inleidende zitting. Zijn advocaten meenden een goede zaak te hebben, met een pleidooi over die ene fax en een vingerafdruk.

Het valt te vrezen dat de aanklager hem een paar andere vragen te stellen heeft.