Linkse centra vs. rechts kabinet?

De wijkgezondheidscentra waren gisteren gespreksonderwerp in het Vlaams parlement. Op vraag van oppositiepartij sp.a werd er besproken hoe Vlaanderen moet reageren op het feit dat de federale minister van Volksgezondheid nieuwe wijkgezondheidscentra tegenhoudt. Voor de duidelijkheid: de centra krijgen werkingsmiddelen van het federale niveau, maar kunnen subsidies voor infrastructuurwerken vragen aan het Vlaamse niveau. Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) gaf vorig jaar in totaal 6 miljoen euro aan wijkgezondheidscentra. Maar zijn federale collega besliste om de nieuwe centra voorlopig geen werkingsmiddelen te geven, waardoor een tiental centra niet kunnen opstarten. De Block bespaart hiermee 7 miljoen euro. De discussie in het Vlaams parlement leverde weinig concreets op.

Onbegrip

De besparingsmaatregel stoot al langer op onbegrip. Wijkgezondheidscentra zijn groepspraktijken van dokters die niet op prestatie werken zoals 'gewone' dokters, maar op forfait. Patiënten schrijven zich in een centrum in en betalen niets voor hun doktersbezoeken. De centra krijgen van het Riziv een vast bedrag per patiënt, dat berekend wordt op basis van de zorgnood van de patiënt. In ons land zijn er 154 wijkgezondheidscentra, waarvan 35 in Vlaanderen.

Ieder van ons kan in zo'n centrum terecht, al zijn de meeste centra wel gevestigd in maatschappelijk kwetsbare wijken, zegt Betty Johnson, coördinator van WGC De Sleep in Gent. De Sleep is met bijna 7.000 patiënten een van de grootste en oudste centra van ons land. Johnson: "De wijkgezondheidscentra zijn ontstaan uit de naweeën van mei 68 en richtten zich in oorsprong vooral op kwetsbare patiënten. Geneeskunde betaalbaar maken, was lange tijd een linkse eis. En we worden nog altijd vaak in dat hoekje weggezet. Terwijl we ondertussen veel meer zijn dan dat."

Goedkopere zorg

De wijkgezondheidscentra zijn vooral 'een goedkopere manier van gezondheidszorg', zegt professor huisartsengeneeskunde Jan De Maeseneer (UGent), die mee aan de wieg stond van de centra. En daarom noemt hij het onbegrijpelijk dat de minister net daar snoeit om te besparen. "Met alle respect, maar ik heb in mijn hele carrière nog nooit zo'n onnozele redenering gehoord", stelt professor De Maeseneer. "De wijkgezondheidscentra kunnen de grote vraag nu al niet aan. Door nieuwe centra te blokkeren, stuurt de minister patiënten dus naar de prestatiegeneeskunde. Of erger nog, ontzegt ze patiënten die geneeskundige zorgen niet kunnen betalen. Waardoor kleine aandoeningen snel grote problemen kunnen worden. En dat kost onze maatschappij nog meer geld."

Een redenering die ook gezondheidseconoom Lieven Annemans volgt. Hij maakte in 2009 zelf een vergelijking tussen de wijkgezondheidscentra en de reguliere artsenpraktijken. Daaruit bleek dat de wijkgezondheidscentra met hun forfaitaire systeem de maatschappij minder kosten en dat er zelfs iets betere kwaliteit geleverd wordt.

Prestatiegeneeskunde

Minister De Block ontkent dat ze de centra niet belangrijk zou vinden en geeft aan dat het budget van die centra elk jaar met gemiddeld 10 procent is verhoogd. Het budget bedraagt momenteel 150 miljoen euro per jaar. Maar iedereen moet besparen, dus ook de centra.

De centra zelf denken dat er meer aan de hand is. Daar wordt vooral gewezen op het feit dat de minister onder grote druk staat van de reguliere artsen, die het liefst aan hun prestatiegeneeskunde willen vasthouden. Er wordt ook gevreesd dat het niet bij de blokkering van die tien nieuwe centra zal blijven. De minister wil namelijk ook een audit uitvoeren naar de werking van die centra. De openbare aanbesteding wordt binnenkort gelanceerd, klinkt het op het kabinet.

Professor De Maeseneer denkt er het zijne van. "Volgens mij druist de forfaitaire manier van werken van de centra in tegen de liberale ideologie van de minister en haar kabinet. Ook al is die dus - in the long run - voor de maatschappij duurder. En dat is iets wat ons allemaal aanbelangt, niet alleen de maatschappelijk kwetsbaren."