Medische doorbraak: verlamde man loopt opnieuw
Een Bulgaarse man kan opnieuw lopen, nadat hij vier jaar geleden verlamd raakte tot aan zijn borst. De behandeling, ontwikkeld door het University College of London, is daarmee bij de eerste menselijke test alvast erg succesvol gebleken. Ook Belgische experts spreken van een belangrijke medische doorbraak.
Darek Fidyka, een veertigjarige Bulgaar, werd in 2010 aangevallen door de ex-man van zijn vrouw. Zijn liefdesrivaal stak hem meermaals met een mes in de rug en daarbij werd zijn ruggenmerg ernstig beschadigd. Hij raakte verlamd tot aan zijn borst. Britse wetenschappers van het neurologisch instituut aan het University College of London maakten gisteren bekend dat de man intussen opnieuw stapt met behulp van een looprekje en zelfs in staat is om met de auto te rijden.
Dat nieuws mag revolutionair genoemd worden, aangezien er tot nu toe altijd gedacht werd dat een ruggenmergletsel permanent en onherstelbaar was. Het grootste probleem daarbij is het littekenweefsel dat zich vormt op de plaats waar het ruggenmerg beschadigd is. De zenuwcellen, die lichamelijke prikkels door het ruggenmerg naar de hersenen stuurt, kunnen niet langs het litteken.
De wetenschappers omzeilen dit probleem nu door gebruik te maken van secundaire stamcellen die zich net boven de neusholte bevinden. Deze steuncellen vormen het weefsel waarop de zenuwcellen alle geurprikkels kunnen opvangen en doorgeven aan de hersenen, maar vernieuwen zichzelf ook voortdurend. Die eigenschap komt van pas om weefsel te laten teruggroeien. De verzamelde stamcellen eerst enkele weken in het labo gekweekt en nadien in het ruggenmerg ingespoten.
Het littekenweefsel wordt tijdens een operatie weggehaald en vervangen door enkele zenuwbundels uit de enkel van de patiënt. Die bundels dienen als een basis waarbinnen de stamcellen gericht kunnen groeien en de verbinding met het bestaande ruggenmerg, aan de boven- en onderzijde van het letsel, kunnen herstellen.
Hoopgevend
Geoff Raisman, hoofd van het Londense neurologisch instituut, had deze techniek eerder al met succes op ratten uitgetest, en spreekt nu van een "historische gebeurtenis, minstens zo belangrijk als de eerste man op de maan". Voor de operatie bij de Bulgaar riep hij de hulp in van het Poolse team van dokter Pawel Tabakow van het Universitair Ziekenhuis Wroclaw, een wereldautoriteit op het vlak van herstellingen aan het ruggenmerg.
De ingreep gebeurde al in het voorjaar van 2013, maar de resultaten raakten pas nu bekend. De zenuwcellen hebben immers tijd nodig om te groeien en het beschadigde deel van het ruggenmerg te overbruggen. Pas na enkele maanden begonnen de spieren in de linkerdij zich opnieuw te ontwikkelen en kon Fidyka de eerste prikkels waarnemen.
"Dit onderzoek is maar van toepassing op één persoon", zegt Paul Boon, diensthoofd neurologie aan het UZ Gent. "Het is te vroeg om van een algemene behandeling te spreken. Desalniettemin is dit onderzoek baanbrekend en zeker ook hoopgevend."
Ook neurochirurg Johan Van Loon (UZ Leuven) spreekt van een belangrijke doorbraak. "De techniek zit nog in een experimentele fase, maar dit zet de deur open naar een klinische test met andere mensen. Men is al dertig jaar op zoek naar een oplossing om het littekenweefsel te omzeilen. Die hebben ze nu gevonden. De procedure is al langer bekend, maar voor het eerst kunnen we nu gerust zijn in het resultaat en weten we dat het veilig is."
Toch houdt de behandeling ook risico's in. "De stamcellen zitten net boven de neusholte in de hersenen", zegt Van Loon. "Voor het verzamelen van de stamcellen moet de schedel worden opengedaan. Dit is technisch geen enkel probleem, maar daar hangt altijd een risico aan vast. Als stamcellen groeien, bestaat ook altijd de mogelijkheid dat ze oncontroleerbaar gaan woekeren en kunnen uitgroeien tot een tumor. Je moet daarentegen ook bedenken dat mensen met verlammingen een groter risico willen lopen omdat hun levenskwaliteit er enorm op vooruitgaat als de operatie lukt."