Cadzand-Bad of Knokke-Noord?

"Weet je wat ik graag deed: gewoon in het weiland zitten. Stoeltje mee, boekje lezen, een beetje naar de koeien kijken. Zo rustig. Maar ja, nu is dat weiland volgebouwd met vakantiehuisjes. Ik vind dat jammer. Voor mij hoeft Cadzand niet gefacelift te worden. Hoe meer toeristen, hoe minder leuk."

Marie-José van den Hout is 67 jaar en prettig gestoord. Ze logeert in een oude garage, omgebouwd tot vakantiehuisje. Eén kamer met een keukentje, douche en toilet. Een barak, maar wel op 100 meter van het strand. "Voor mij is dit een pareltje", zegt de half-Belgische, half-Nederlandse. "Ik hoef geen luxe, alleen maar zee en natuur. Er is hier niks te doen, en dat vind ik heerlijk."

Van den Hout heeft haar paradijs gevonden in Cadzand, de eerste badplaats over de Nederlandse grens. Het contrast met de Belgische kust kan moeilijk groter, en voor veel toeristen maakt dat Cadzand extra charmant: geen grote appartementsblokken, geen chique winkels, geen drukke stranden. Zee, duinen en rust. Pure eenvoud.

Sinds kort is het echter steeds drukker in Cadzand, vooral door de komst van de Belgen. In het nieuwste appartementsblok is 60 procent van de appartementen aan Belgen verkocht. Op een zonnige julidag staan de straten vol auto's met Belgische nummerplaten. Op het strand klinken Antwerpse en Oost-Vlaamse accenten, en in de kiosk is er keuze uit zes Vlaamse kranten.

"Hier heb je geen betonnen muur zoals aan de Belgische kust", zegt Marcel Lootens (66) uit het Oost-Vlaamse Wannegem-Lede, met een rieten tas vol emmertjes en schepjes in de hand. Hij komt al tien jaar naar Cadzand, dit keer een weekje met de kleinkinderen. "Op het strand zie je geen bebouwing, maar zee en duinen. Ook al is het maar een kilometer over de grens, je hebt toch een beetje een buitenlandgevoel."

Rondjes rijden

De Cadzantenaren zien de Belgische toeristen graag komen. Ze vinden Belgen rustiger, bescheidener en minder lawaaierig dan hun eigen landgenoten uit pakweg Amsterdam of Rotterdam. Niet voor niets noemen de Zeeuwen zichzelf 'reservebelgen'.

Bovendien laten de bourgondische Belgen het geld af en toe flink rollen. Ze gaan uit eten in sterrenrestaurant Pure-C of in de betere strandpaviljoenen. "Mijn dochter werkt in strandpaviljoen Moio, en ze zegt dat je er de Belgen zo uit haalt", zegt Marijke van Pamelen (49), een lokale inwoonster. "Ze eten uitgebreider, en ze bestellen al eens champagne of cava."

Maar met de Belgen lijkt ook de Belgische bouwwoede naar Cadzand-Bad over te waaien. Eerst bouwde de Nederlandse projectontwikkelaar Roompot er een vakantiepark met 435 vakantiehuisjes. En vorige maand leverde Compagnie het Zoute, de machtige bouwpromotor van de familie Lippens uit Knokke-Heist, er een complex van zes appartementsvilla's op, prominent gelegen aan het begin van de zeeboulevard. In korte tijd is Cadzand-Bad in oppervlakte verdubbeld.

Volgens sommige inwoners - de meningen zijn verdeeld - begin je de toegenomen drukte al te voelen. Natuurlijk, Cadzand is nog lang geen Blankenberge of Scheveningen, waar de zonnebaders zowat tegen elkaar aan liggen. Maar in het hoogseizoen moet je soms al eens rondjes rijden om een parkeerplaats te vinden, iets wat vroeger nooit gebeurde.

Bovendien zijn er nog meer Belgische bouwplannen. Compagnie het Zoute plant twee gezichtsbepalende appartementencomplexen in het hartje van Cadzand. Elders komt nog een derde, misschien zelfs vierde complex, en een jachthaven met 140 ligplaatsen. In totaal zal Cadzand er in tien jaar tijd meer dan duizend appartementen bij krijgen.

Kleintjes hebben geen kans

De Cadzantenaren reageren verdeeld op die veranderingen. Veel ondernemers en jonge inwoners zijn blij dat hun verouderde dorpje eindelijk een facelift krijgt. Een badplaats met alleen rustzoekers, Belgen op de vlucht voor beton en dagjesmensen met een frigobox is economisch niet haalbaar.

Maar de oudere Cadzantenaren - Kezantenaren, zeggen ze zelf - vinden dat de gemeente haar ziel verkoopt. En ook sommige ondernemers hebben bedenkingen. Ze zijn blij met de extra inkomsten, maar vrezen dat Compagnie het Zoute het voor het zeggen krijgt. Straks wordt Cadzand-Bad volgebouwd, als een elfde Belgische kustgemeente, als een soort Knokke-Noord.

"De gemeente heeft haar ziel aan Compagnie het Zoute verkocht", zegt Marijn de Grip, uitbater van vliegerwinkel Montezza. Vanuit zijn winkel heeft hij zicht op de nieuwe appartementsvilla's van de Compagnie, met semiauthentieke klokgevels en vakwerk. De gloednieuwe appartementen zijn een stuk luxueuzer dan wat men in Cadzand-Bad gewend is, en dat valt niet bij iedereen in goede aard.

"Dit is de bouwstijl van Knokke het Zoute", zegt De Grip, die meer idealist dan ondernemer lijkt. "De Belgische toeristen die hier komen zijn mensen die wegvluchten van de dichtgeslibde Belgische kust. Die zoeken rust, ruimte en duinen, en schrikken als ze deze gebouwen zien. Het heeft wel allure, maar het past hier niet."

De Grip is voor een stuk ook betrokken partij. Hij is ingetrouwd in een Cadzandse familie. Aan de overkant van het pleintje baten zijn twee schoonzussen een frituur uit. De familieleden hadden zelf plannen voor een vernieuwing van het pleintje, maar kregen nooit goedkeuring van de gemeente. Nu wil Compagnie het Zoute hun panden opkopen, om er appartementen te bouwen.

"Ik juich toe dat er een kwaliteitsslag plaatsvindt, maar de individuele ondernemers hebben nooit een kans gekregen", vindt De Grip. "Nu gaat de gemeente in zee met grote spelers, die wel voldoende macht hebben om hun wil op te dringen. Ik hoop maar dat ze niet de hele kust gaan volbouwen."

Tien kilometer verderop, in het kantoor van Compagnie het Zoute in Knokke-Heist, windt gedelegeerd bestuurder Philippe Muylle zich op over de Cadzandse verhalen. "Ze zeggen dat wij de hele kust gaan volbouwen, maar daar klopt niets van. We bouwen alleen waar nu al bebouwing is. We pikken geen vierkante meter duin in. We tasten geen gram helmgras aan."

Muylle wil de goede bedoelingen van Compagnie het Zoute aantonen met een rondleiding door Cadzand. Hij toont wijken vol verouderde huurhuisjes, appartementen bedekt met golfplaten, een mistroostige winkelgalerij en als finale de tot vakantiehuizen omgebouwde garages. Het strand in Cadzand-Bad is prachtig, maar de gebouwen hebben de uitstraling van een sociale woonwijk uit de jaren zestig.

"Is dit de Cadzandse stijl?", vraagt Muylle. "Vervallen en slecht onderhouden? Cadzand heeft geen stijl. De tijd heeft hier dertig jaar stilgestaan. Sommigen klagen over de Knokse stijl van onze gebouwen. Maar de appartementen die wij neerzetten, zien er tien keer mooier uit dan wat hier al staat."

Vooruit of achteruit?

Niettemin heeft Muylle begrip voor de onzekerheid in Cadzand. "De Cadzantenaren zijn bang dat we in korte tijd te veel te zeggen hebben gekregen. Maar wij zijn ons terdege bewust van onze verantwoordelijkheid. Cadzand wordt geen tweede Knokke, maar moet zijn eigen karakter behouden. Maar als badplaats moet je tegenwoordig een bepaalde grootte hebben. Ofwel ga je vooruit, ofwel ga je achteruit."

Vooruit of achteruit, die vraag verdeelt het Nederlandse badplaatsje. Gaat Cadzand mee in de vaart der volkeren, of houdt het vast aan zijn charmante eenvoud, met het risico op leegloop? Het is een economisch vraagstuk, maar ook een kwestie van levensfilosofie.

Sommige Cadzantenaren zijn radicaal voor of tegen, maar de meesten zitten ergens tussenin. Marijke van Pamelen, een van de weinige permanente inwoners van Cadzand-Bad, heeft een dubbel gevoel. "De Belgen kopen alles op en zetten er appartementen op. Toegegeven, ze maken er iets moois van. Maar ik vrees dat je er als gewone Cadzantenaar niet meer tussen komt."

Lotte Mulders van ijssalon La Spezia is dolgelukkig met de extra klanten, en juicht de nieuwe appartementsgebouwen toe. En Ingrid van Liere van strandpaviljoen Caricole is blij dat er wat gebeurt, al is ze ook bang dat het doorslaat. "Maar ach, de tijd zal het leren."

Volgens Philippe Muylle draaien steeds meer Cadzantenaren bij. Het gemeentebestuur treedt hem daarin bij. "Ik heb een kennis uit Cadzand-Dorp die het allemaal maar niets vond", zegt Peter Ploegaert, schepen van Toerisme en Ruimtelijke Ordening van de gemeente Sluis, waaronder Cadzand valt. "Maar een jaar later zag ik hem met brochures uit het verkoopbureau van het nieuwe vakantiepark komen. Steeds meer mensen beginnen erin te geloven."

De gemeente is laaiend enthousiast over de vernieuwingen. De gemeenteraad heeft de nieuwste bouwplannen van Compagnie het Zoute vorige maand unaniem goedgekeurd. "Als je al veertig jaar naar Cadzand komt en je hebt vijfendertig jaar stilstand meegemaakt, dan kan ik me voorstellen dat je nu even schrikt", zegt Ploegaert. "Cadzand-Bad zal misschien veranderen, maar het zal nog steeds een van de rustigste plekjes van de Noordzeekust zijn."