'Ik weet minder dan ooit over mezelf'

Het vuur moest hooguit weer opgepookt worden en oplaaien. Maar daar wrong het schoentje. Na het legendarische debuut Outside The Simian Flock deed Millionaires opvolger Paradisiac in het buitenland niet wat iedereen had verhoopt. Vanhamel stak zijn ontgoocheling niet onder stoelen of banken, en ging even van het paadje met een handvol andere groepen.

En toen was er het bewuste zwarte gat. Tussen Broken Glass Heroes en zijn toetreding als handlanger tot Magnus en The Hickey Underworld gaapt bijna vier jaar. Een jaar lang bleef zijn gitaar zelfs onaangeroerd in de zetel liggen.

Midlifecrisis. Het is een woord dat hij met net zoveel afschuw in de mond neemt als reünie. "Maar ik zat toch wel in een kleine existentiële dip", geeft Vanhamel toe. "Na meer dan twintig jaar hetzelfde te doen, begon ik mezelf in vraag te stellen. Is dit alles? Wil ik dit nog? Mijn vader is in 2012 ook gestorven. Zijn overlijden bleek een extra motivatie om een tijdje met alles te stoppen, en te kijken of er nog iets anders was dan muziek. Twee jaar lang heb ik ook niets aangeraakt: geen joints, geen alcohol, niets. Ik ben bij een kledingbedrijf gaan solliciteren, en ik heb zelfs even een job als reserve-Sinterklaas in een shoppingcenter overwogen toen de VDAB het aanbood. Dat was zowel vernederend als geestig."

Strijd met de muze

Maar uiteindelijk kruipt het bloed waar het niet gaan kan. Muziek won opnieuw het pleit. "Als je vecht tegen je eigen aard, delf je sowieso het onderspit. De strijd met de muze heb ik ook opgegeven. Nu weet ik dat creativiteit in golven gaat: op dit ogenblik is het windstil, dus probeer ik ook niet krampachtig om een song te schrijven. Vroeger had zo'n droge periode me knettergek gemaakt, maar daar heb ik me eindelijk over gezet. Ik ben blanco, maar blij." (lacht)

Aldo Struyf - al jaren trouwe sparringpartner in Millionaire - vertelde ons twee jaar geleden nog: "Tim is waanzinnig geniaal. Maar ook geniaal in zijn waanzin." Vandaag spettert de waanzin nog genereus uit de clip bij 'I'm Not Who You Think You Are', waarop Vanhamel reïncarneert als een blauwe demoon. Maar op de rest van de plaat hoor je toch een heel andere Millionaire. De baldadige riffs van weleer ruimen plaats voor sexy grooves, en deze keer kan er zelfs een Franse ballade van af. Het genie zit hem niet in de waanzin, maar in de veelheid aan stijlen.

"Genie, genie...", blaast Vanhamel. "Ik weet niet of ik zelfs maar iets wijzer ben geworden. Ik weet nog minder dan ooit over mezelf. Dat is geen angstaanjagende gedachte. Hoe meer je dénkt te weten over jezelf, hoe arroganter je bent in al je onwetendheid. Het is misschien zelfs een zegen om altijd in het ongewisse te blijven over jezelf."

Om die reden zoekt hij ook niet al te veel betekenis achter zijn eigen teksten. "Ik zaai zelfs liever nog wat meer verwarring", lacht hij. "Ik kan dure theorieën verkondigen over 'I'm Not Who You Think You Are', maar eigenlijk is die song er als een soort channeling uitgekomen in de studio. Dat soort boodschappen van een Hogere Macht zijn heel zeldzaam. Maar 'Silent River', dat ook op deze plaat staat, is vreemd genoeg net zo tot stand gekomen. Eerst had ik een heel abstracte, maar poëtische tekst geschreven. Alleen kon ik me de reacties van de luisteraars al levendig inbeelden: 'Wow! Wat is hier aan de hand? Welke plantenmedicijn heeft die kwiet gegeten?' (lacht)Uiteindelijk heb ik de song herschreven tot een duet met de Canadese zangeres Clara Klein. Zij was mijn buurvrouw toen ik ging opnemen in surfersdorp Santa Teresa. Op het moment dat Clara en ik samen aan de microfoon stonden, was er meteen die klik. Geen idee hoe je die magie zou kunnen forceren: met de Hogere Machten heb ik niets te maken."

Meer lucide, minder chaos

Klinkt allemaal erg spiritueel. Waarom noemde hij zijn plaat dan net Sciencing, een onbestaand woord dat zoveel als 'al onderzoekende' betekent? "Spiritualiteit en wetenschap staan voor mij niet lijnrecht tegenover elkaar. Méér nog: volgens mij zijn ze in wezen hetzelfde: het gaat in beide gevallen om proefondervindelijk onderzoek. Van jongs af voel ik mij al een onderzoeker. De waarheden die opgedrongen werden, nam ik nooit zomaar aan. Ik wilde alles zélf ervaren. Sciencingslaat op het traject dat ik heb afgelegd, op een soort innerlijke zoektocht. Ik gebruik dat soort woorden niet graag, maar voor mij is dit écht een spirituele plaat."

Vanhamel komt sowieso meer lucide dan ooit voor de dag. Minder chaotisch ook. Maar is hij wel nog zo ambitieus is als in de hoogdagen? Zo'n dertien jaar geleden leek de wereld even aan de voeten van Vanhamel te gaan liggen. Josh Homme vroeg hem om te spelen bij Queens of the Stone Age, Matthew Bellamy van Muse geloofde dat Vanhamel de muziek van de toekomst maakte, en ook Dave Grohl van Foo Fighters nodigde hem uit in zijn studio. De ster van Vanhamel bleef stijgen tot hij zelf besloot om aan de einder te verdwijnen.

Vanhamel zucht. "Ook al klinkt dit als de Bond Zonder Naam: de weg is belangrijker dan de bestemming. Daar ben ik nu wel achter gekomen. Wat je als een zegen beschouwt, kan net zo goed een vloek in vermomming zijn. En omgekeerd. Ik stond twaalf jaar geleden in LA op het punt om een heel ander leven te gaan leiden. Maar de nuchtere en onzekere Limburger was niet bestand tegen alle clichés, beloftes en grootspraak die daarbij kwamen kijken. Uiteindelijk heb ik alles laten varen, omdat ik mijn creativiteit in het gedrang zag raken.

"Een paar jaar geleden zei ik weleens dat ik graag boswachter had willen zijn. Of bibliothecaris. Rust, géén stress. Zalig leek me dat. Maar daar kijk ik nu helemaal anders tegen aan: een leven in een kubus is te moeilijk voor iemand die zoveel vrijheid nodig heeft als ik."

Sciencing verschijnt morgen bij Unday.