Zwagerman gaat postuum strijd aan met God
In Joost Zwagermans eerste postume publicatie verkent hij zijn houding met God. Ook al had hij het 'vroeg gehad met God', toch raakte hij later weer in gesprek met hem.
Zwagermans (1963-2015) dichtbundel Wakend over God omvat 48 gedichten die hij schreef in een koortsachtige roes van twee maanden. De gedichten gaan over zijn strijd met God, zich nu eens aan en in Hem spiegelend, dan weer radeloos eenzaam naar adem happend in een universum zonder God. "Poëzie: het nooit toereikende gebaar./ Gods zinnen die ik onmachtig streel./ Pas wanneer mijn as wordt uitgestrooid/ voelt God mijn diepste binnenkant."
Dinsdag wordt de bundel gepresenteerd in Felix Meritis in Amsterdam. Collega's als Jessica Durlacher, Peter Buwalda, Ilja Leonard Pfeijffer en zangeres Wende Snijders brengen een eerbetoon aan Zwagerman, die 51 jaar was toen hij op 8 september 2015 zelfmoord pleegde in zijn woonplaats Haarlem.
Nieuwe editie 'Americana'
Zijn hele schrijversleven publiceerde Zwagerman bij uitgeverij De Arbeiderspers, die vorige week herdrukken uitbracht van zijn romans De houdgreep (1986), Gimmick! (1989) en Chaos en rumoer (1997). In september zal een nieuwe editie volgen van zijn essaybundel Americana (2013), ingeleid en geselecteerd door Peter Buwalda. Bijna het gehele oeuvre is nog leverbaar. Van de bundel met essays over beeldende kunst die verscheen op de dag na zijn zelfmoord, De stilte van het licht, werden 25.000 exemplaren verkocht.
Begin vorig jaar schonk Zwagerman zijn gehele literaire archief aan het Letterkundig Museum in Den Haag. In april maakte hij bekend dat nieuw werk voortaan bij de nieuwe uitgeverij Hollands Diep zou verschijnen. Volgens directeur Robbert Ammerlaan bevinden zich in de nalatenschap van Zwagerman naast de voltooide bundel Wakend over God geen andere ongepubliceerde en voltooide manuscripten. Wel zijn er ongebundelde essays en artikelen, en onvoltooide manuscripten. Eerst zullen die worden geïnventariseerd, voordat de erven en de uitgever besluiten of ook die nog in boekvorm verschijnen.
In 1993 gebruikte Zwagerman het woord God al in de titel voor een essaybundel, Collega's van God, met portretten van min of meer provocatieve kunstenaars als Madonna, Henry Miller en Salinger.
In de nieuwe dichtbundel, met verwijzingen naar Nijhoff, Lucebert, Reve en Komrij, gaat het er heel anders aan toe. Dit is de opening van 'Bestaan', een van de laatste gedichten: "Nochtans belijd ik/ dat ik, tegen de klippen op, uiteindelijk in Hem geloof.// Zijn grootste en finale wapenfeit:/ Hij is er niet./ Hij is alomvattende/ afwezigheid.// Erg is dat niet./ Ik ben er evenmin.// Dat schept een band."
Joost Zwagerman; Wakend over God. Hollands Diep; 64 pagina's; € 16,99