Samenvallende verkiezingen dan toch geen toverformule
Samenvallende verkiezingen zijn geen goed idee. Kiezers hebben zo immers geen idee wie voor welk beleid verantwoordelijk is. Bovendien zorgen ze niet voor langere periodes van politieke stabiliteit. 'Het gekibbel blijft toch duren.'
In 2019 trekken we weer met zijn allen naar de stembus voor federale en regionale parlementsverkiezingen. Maar eigenlijk zouden die verkiezingen beter niet op hetzelfde moment georganiseerd worden, concluderen UGent-politicologen Nicolas Bouteca, Evelien D'heer en Steven Lannoo in een studie die De Morgen kon inkijken.
De UGent-onderzoekers namen zo'n 5.000 tweets van ruim 200 politici onder de loep die ze verstuurd hadden tijdens de samenvallende campagnes van 2014. "Het bleek dat politici die op federale lijsten stonden ook vaak over Vlaamse thema's als onderwijs tweetten, en omgekeerd. Zo werden beide campagnes door elkaar gehaald", vertelt Bouteca. Daarmee bevestigt de studie een van de belangrijkste argumenten tegen samenvallende verkiezingen, namelijk dat op die manier alle thema's en kandidaten op een hoop gegooid worden waar de kiezer niet wijs uit raakt.
Dat bij samenvallende verkiezingen regionale thema's overschaduwd zouden worden door federale thema's, een ander tegenargument dat vooral door Vlaams-nationalisten gebruikt wordt, blijkt niet uit de studie. Het aantal tweets over beide niveaus was ongeveer gelijk.
Dat de verkiezingen in ons land samenvallen, komt door de laatste staatshervorming in 2011. Toen kwamen CD&V, cdH, Open Vld, MR, sp.a, PS, Groen en Ecolo overeen om voortaan niet meer om de vier maar om de vijf jaar federale parlementsverkiezingen te organiseren. Op die manier zouden de federale en regionale verkiezingen vanaf 2014 telkens samenvallen. Maar ze maakten de oefening niet af, vertelt Bouteca. "Het staat wel in de Grondwet, maar eigenlijk moet dat artikel nog geactiveerd worden."
Mocht de federale regering morgen vallen, dan worden er nog dit jaar verkiezingen gehouden, en vinden de daaropvolgende federale verkiezingen in 2022 plaats. De Vlaamse, Brusselse, Waalse en Franse Gemeenschapsparlementen worden wel nog steeds in 2019 verkozen, omdat zij legislatuurparlementen zijn. Om ervoor te zorgen dat de federale en regionale verkiezingen echt aan elkaar vastgekoppeld worden, is nog een bijzondere meerderheid nodig: een tweederdemeerderheid in de Kamer en een meerderheid in elke taalgroep.
Eigen democratische dynamiek
Die ingewikkelde regeling kwam er omdat CD&V eigenlijk geen voorstander was van samenvallende verkiezingen. En dat is vandaag nog niet veranderd, legt voorzitter Wouter Beke uit. "Wanneer je gescheiden verkiezingen hebt, kun je veel duidelijker het bilan van dat niveau in de weegschaal leggen. Terwijl, als de verkiezingen over alles gaan, ze misschien eigenlijk over niets gaan." N-VA zit op dezelfde lijn: "Het Vlaamse en het federale niveau moeten hun eigen democratische dynamiek kunnen ontwikkelen", zegt woordvoerder Bram Bombeek.
Bouteca ziet nog een argument tegen samenvallende verkiezingen in de politieke gebeurtenissen van de afgelopen maanden. Voor sp.a, Groen en Open Vld was en is de belangrijkste motivatie dat samenvallende verkiezingen periodes van stabiliteit zouden teweegbrengen. "Maar het gekibbel blijft duren ondanks het feit dat de verkiezingen nu toevallig samenvallen. Je zit sowieso in een permanente campagnesfeer. Dat is nu eenmaal moderne politiek", besluit Bouteca.