Vlamingen zijn 'betere Belgen' dan Walen
Op de Rode Duivels, bier en chocolade na is er nauwelijks passie voelbaar voor België. Is het ontbreken van een bindend project een bedreiging? Dat onderzoeken journalist Wouter Verschelden en markt- onderzoeker Jan Callebaut in het nieuwe boek Het merk België. De basis is een enquête waaruit blijkt dat Vlamingen de 'betere' Belg zijn.
In de enquête werden 800 Belgen bevraagd over een waslijst thema's. De voorgeschiedenis van dit soort onderzoeken is bekend: de 'beste' Belgen zijn al jaren de Franstaligen, in Vlaanderen is het vertrouwen in België laag, met een dieptepunt tijdens de communautaire crisissen van 2007 en 2010. Nu zijn de rollen omgekeerd: met 6,3 punten op 10 geven de Vlamingen België vandaag een betere score dan de Franstaligen (6 op 10).
"De Vlamingen zijn meer overtuigd van de goede levenskwaliteit binnen België dan de Franstaligen. Dat komt omdat het economisch nog altijd een stuk beter gaat dan in Brussel en Wallonië", zeggen de auteurs.
"De Franstaligen spreken veel meer over politieke onderwerpen. Een federale regering die gedomineerd wordt door drie Vlaamse partijen is over de taalgrens een belangrijk thema, zelfs al is de premier een Waal. In Vlaanderen maakt die politieke realiteit het net makkelijker om België graag te zien. Zeker omdat de elementen waar de Vlamingen het meest vertrouwen in hebben, namelijk economie en veiligheid, zwaartepunten zijn van het huidige beleid van de federale regering. De Franstaligen zijn banger na de aanslagen, de Vlamingen zijn veel positiever over de veiligheidsmaatregelen die de overheid nam."
Kentering door N-VA
De kentering kan niet los gezien worden van de gewijzigde strategie van de N-VA. In plaats van pogingen te blijven ondernemen om het land te verlaten, koos Bart De Wever er in 2014 voor om België te gaan domineren. "Een federale ruk naar rechts, een 'Belgisch' politiek project creëren waarin de Franstaligen zich niet langer thuis zouden voelen, dat is sindsdien de strategie. Dat lijkt nu te werken: de Franstaligen schuiven in de politieke peilingen nog meer op naar links en uit dit onderzoek blijkt nu ook dat dat ze een stukje vervreemden van België."
Tegelijk kun je je afvragen of de strategie niet té goed werkt. Verschelden: "De nationalisten moeten dominant blijven om de Franstalige linkervleugel 'uit te roken'. Tegelijk doemt dan het risico op dat N-VA te Belgisch wordt. Dan bestaat de kans dat de Walen misschien ooit bereid zijn om over confederalisme te onderhandelen, terwijl de Vlamingen 'betere' Belgen worden. Hoe overtuig je dan je kiezers dat je nog altijd de kracht van verandering hebt, zonder dat dit weer in een bruusk exitscenario hervalt?"
Bij N-VA zijn ze zich bewust van de gevolgen van die strategie, maar niet ongerust. "Het is logisch dat de Vlamingen zich meer herkennen in een Belgische regering die het beleid voert waar ze al jaren om vragen en al die tijd nooit kregen", zegt N-VA-woordvoerder Joachim Pohlmann. "Omgekeerd is het logisch dat de Franstaligen zich niet comfortabel voelen bij een regering waarin ze ondervertegenwoordigd zijn. Dat is de eeuwige paradox van België: het zijn twee democratieën en een ervan zal altijd krijgen wat ze niet wil. Confederalisme is daarop het enige antwoord."
Verrechtsen
En de gevoelens tegenover België? "Die evolueren mee met het zwaartepunt van het beleid. Doe deze steekproef nog eens als de PS en PTB aan de macht zijn en je krijgt het omgekeerde effect." Tenzij Wallonië zelf begint te verrechtsen, wat zich bijvoorbeeld vertaalt in de populariteit van Theo Francken? "Het politieke centrum in beide landsdelen ligt daarvoor te ver uiteen. Zelfs als de PS inkrimpt, zal de sociologie van Wallonië niet van vandaag op morgen veranderen."