'Wij gaan voor televisie zonder oogkleppen'

Hij maakte zijn naam als presentator van De ochtend, een baken van journalistieke ernst. Zij was tot voor kort een groot kinderidool, een stralende ster in de immer vrolijke wereld van K3.

Twee heel verschillende werelden dus, maar kijk. Breng De Coster en Damen op een mooie zomeravond samen, en de indruk ontstaat dat ze elkaar al een eeuwigheid kennen.

Of dat ook werkelijk zo is?

Neen, niet echt.

"K3 kende ik natuurlijk wel," zegt De Coster, "maar anders dan bij zoveel andere Vlamingen heb ik mij nooit tot dat fenomeen moeten of mogen verhouden. K3 is groot geworden in de periode dat ik student journalistiek was. In mijn wereld bestond K3 eigenlijk nauwelijks. Alhoewel. Ik vrees dat ik als student ooit wel eens dronken op een tafel ben gekropen om 'Heyah mama' te zingen."

Of er omgekeerd, in de wereld van K3, wél oog was voor de werken van Gilles De Coster? Blijkbaar nog veel minder. Karen: "In mijn levensritme was het nog nacht toen De ochtend werd uitgezonden. Zoals zoveel mensen heb ik Gilles pas leren kennen door De slimste mens. Daarna heb ik hem ook wel eens aan het werk gezien in De kruitfabriek. Antony, mijn lief, was misschien wel de grootste fan. Hij keek er elke dag naar. Als ik meekeek, had ik soms wel het gevoel dat ik Gilles al ergens van kende. Ik denk dat dat kwam omdat hij me doet denken aan Gert Verhulst (een ex van haar, JdP)."

Oei.

Gilles: "Waarom oei? Ik heb Gert wat beter leren kennen tijdens Het jaaroverzicht live. Hij kan ontzettend geestig zijn."

In de media komt hij eerder glad, en soms ook wel een tikkeltje arrogant over.

Karen: "Dat zeggen mensen mij wel vaker, maar geloof me: in het echt is hij dat totaal niet. Gert heeft meer rock-'n-roll in zich dan je denkt, en is echt een van de geestigste mensen die ik ken."

Gilles: "Wat zeker in zijn nadeel speelt, is zijn Antwerps accent. Door dat accent wordt die typische zelfspot van hem wel eens verward met arrogantie."

Als ik jullie hier zo hoor kletsen, zou die verwarring ook wel eens kunnen ontstaan bij Karen & De Coster.

Gilles: "Dat gaat dus niet gebeuren. Zodra het rode lampje gaat branden, maak ik de klik, en doe ik mijn best AN te praten. Antwerps praat ik alleen met andere Antwerpenaren, ver weg van de microfoon of de camera, en alleen als het, zoals nu, een beetje gezellig dreigt te worden."

Karen: (lacht) "En wees gerust: gezellig gaat het tijdens ons programma echt nooit worden. Nee serieus: ik heb het tijdens onze proefafleveringen al gemerkt: Gilles kan perfect overschakelen van dialect naar AN, en toch zijn naturel behouden. Dat kan ik dus totaal niet. Als ik AN spreek, word ik een andere mens. Iemand die ik zelf niet kan uitstaan, om eerlijk te zijn."

Gilles: "Als je Karen zou vragen om een beetje deftig te klappen, dreigt ze haar haast legendarische spontaniteit te verliezen. Terwijl die spontaniteit haar grote kracht is. Karen heeft een groot talent om, vanuit haar buik en zonder schrik, de vraag te stellen die heel Vlaanderen zich stelt. Ik heb - mogelijk vanwege mijn ernstige journalistieke achtergrond - dat talent nooit echt ontwikkeld. Ik neig naar de verbloeming en de grote nuance. Terwijl ons programma die brutaliteit van Karen soms echt wel nodig heeft.

"Karen & De Coster wordt een debatprogramma waarin gewone mensen het woord mogen nemen. Als we het bijvoorbeeld over het thema 'inbraak' hebben, dan zullen we in eerste instantie gaan praten met een slachtoffer. Als het gaat over plaatstekort in de scholen, zullen we op zoek gaan naar ouders die het probleem aan den lijve hebben ondervonden. In de regel krijg je dan rauwe, pure verhalen, die niet te veel verbloeming of overdreven nuancering verdragen."

Dat is andere journalistiek dan we van Gilles De Coster gewend zijn.

Gilles: "Het wordt inderdaad iets heel anders. Het is niet langer: keurig achter een tafeltje, met het kaartje in de handen, vragen stellen aan nette heren uit de politiek of het specialistendom. Voor dit programma presenteer ik rechtstaand, tussen mensen die geen twintig mediatrainingen achter de rug hebben, maar praten zoals gewone mensen praten. Tot dusver heb ik dat vooral als een bevrijding ervaren."

De stem van het volk hoor je vandaag ook op allerlei internetfora. Veel boeiende opinies hebben we daar nog niet aangetroffen.

Gilles: "Ik begrijp je vrees, maar het is zeker niet onze bedoeling om een soort Vlaamse Jerry Springer te maken. Wij hebben ondertussen twee proefafleveringen gemaakt, met telkens twee grote discussiethema's, en niet één keer is een discussie ontaard. Dat is onder meer een kwestie van goeie research. We gaan echt niet de eerste de beste verzuurde gek aan het woord laten. En voor het geval het toch zou mislopen: we nemen heel kort voor antenne op, dus we kunnen altijd knippen."

Praten met 'de gewone man' veronderstelt dat je voeling hebt met hun leefwereld. Is dat nog wel mogelijk, als slimste en respectievelijk rijkste mens van Vlaanderen?

Karen: "Ik weet dat het klinkt als een cliché, maar het is wel zo: geld heeft mij niet veranderd. Echt niet. Als het geld al iets veranderd heeft, dan de manier waarop mensen naar mij kijken."

Kan Karen Damen zich nog iets voorstellen bij een thema als kinderarmoede?

Karen: "Geef toe: 90 procent van de Vlamingen weet niet hoe dat voelt."

"Bovendien ben ik echt niet altijd rijk geweest. Toen er nog geen K3 was, werkte ik in de horeca, en heb ik geregeld centjes moeten bij elkaar schrapen om een brood te kopen. Ik ben dat niet vergeten. Ik weet ook dat het niet vanzelfsprekend is om op je veertigste in deze weelde te leven. Al moet ik wel toegeven: de weelde went snel. "

Je bent al even gegeerd wild op de tv-markt. Waarom heb je uit de vele aanbiedingen uitgerekend op deze 'ja' gezegd?

Karen: "Omdat de Goens (Eric Goens, de producer, JdP) het mij gevraagd heeft. Hij heeft me, nadat hij een aflevering van Kroost over mij had gemaakt, wel honderd keer gezegd hoe 'echt' ik ben.

"Het is iets dat mensen mij wel vaker zeggen. Dat ik spontaan ben, me nergens iets van aantrek, en zo de vraag stel die niemand durft maar iedereen eigenlijk wel wil stellen. Ik zal er dus wel een beetje talent voor hebben, zeker?"

De Goens staat in de mediawereld te boek als een lastige mens.

Karen: (lacht) "Daar kan ik me wel iets bij voorstellen. Hij is in elk geval iemand die heel goed weet wat hij wil. En hebben die types niet altijd zo'n reputatie?

Gilles: "Je kunt hem hoe dan ook niet verwijten dat hij geen visie heeft. En inderdaad, mensen met een visie vangen in de regel veel wind. Ik heb exact hetzelfde gezien bij Siegfried Bracke bij de VRT. Je haatte hem of je vond hem fantastisch, maar je kon niet zeggen dat hij geen visie had. Zo is het ook bij Goens. Kijk naar Kroost. Dat was er niet naast, hè."

Karen: "Goens heeft het begrepen. Ook nu weer, met ons programma."

Hoezo?

Karen: "Het was bijvoorbeeld zijn idee om ons bij elkaar te zetten. We moeten het natuurlijk nog zien, maar toch, het klikt tussen ons. Eric heeft dat vorige week nog mooi verwoord. 'Karen: als jij dit programma alleen zou doen, zou het veel te plat zijn. En als Gilles het alleen zou doen, zou het veel te saai zijn. Maar jullie twee samen: perfect.'"

Goens heeft al in de media verklaard dat hij in jou 'de nieuwe Sonja Barend' ziet.

Karen: "Ja, maar stond er ook niet bij dat Goens heel goed kan overdrijven?"

Begin er maar eens aan, met dergelijke verwachtingen.

Karen: "Hoe dichter bij onze start, hoe meer ik daar begin over na te denken. Maar lang duurt dat piekeren nooit. Als ik mezelf erop betrap, denk ik meteen: niet nadenken, Karen, want als je begint te denken ga je straks misschien helemaal de mist in, dus doe het maar gewoon."

En jij Gilles? Heb je al veel wakker gelegen, de voorbije dagen?

Gilles: "Misschien een beetje, maar dan vooral omdat het programma inhoudelijk nog niet helemaal ingevuld is. Hebben we wel de juiste thema's gekozen? Hebben we het juiste evenwicht gevonden?

"Met al de rest probeer ik vooral rustig om te gaan. De inhoudelijke invulling van je programma heb je zelf in de hand. De verwachtingen tegenover dat programma of jezelf niet."

De Kruitfabriek was - gezien de immense verwachtingen - een flop. Onvermijdelijk wordt Karen & De Coster dan als een herkansing gezien.

Gilles: "Ik zie dat niet zo, en ik weet dat ze dat ook bij Vier niet zo zien. Over de verwachtigen bij Vier is gesproken en petit comité. In grote lijnen komt het erop neer dat Karen, ik, Greet (Naegels, eindredactrice, red.) en Eric de opdracht hebben gekregen om een zo goed mogelijk debatprogramma te maken over de actualiteit. Punt.

"Verhaaltjes over 'de herkansing van De Coster' zijn mooi om de mediapagina's van een krant te vullen, meer niet. Denk jij dat er straks één gewone kijker voor z'n toestel gaat zitten en denkt: ik ben eens benieuwd of die De Coster gaat slagen voor zijn herkansing? Mensen kijken niet zo. Toen ik van de VRT naar Woestijnvis verhuisde, hebben ze geschreven over 'de grootste mediatransfer van het moment'. Ik heb dat verhaal toen even serieus genomen als dat over de grote herkansing van De Coster.

Karen: "Op dat vlak prijs ik mezelf gelukkig. Voor de media ben ik 'dat zangeresje van K3'. Niemand verwacht van mij dat ik ook nog iets anders kan."

Twitter kan hard zijn.

Karen: "Ja, en ik weet eerlijk gezegd niet of ik daar wel mee om kan. Ik weet dat niet omdat ik het nog niet heb meegemaakt. Natuurlijk is K3 destijds aangevallen, hard aangevallen zelfs. Alleen, die aanvallen waren nooit alleen op mij gericht. Ik vrees dat ik toch wel even ga flippen, als de aanvallen straks persoonljk worden."

Gilles: "Net als Karen ben ik daar tot dusver redelijk gespaard van gebleven. Alhoewel.

Ik heb de hervorming van Radio 1 meegemaakt, in 2007. Ik was toen nauwelijks 25, en de stem van De ochtend, het programma dat Voor de dag moest vervangen. Ik kan je verzekeren, dat hakte er wel in toen. Die luisteraars van Radio 1 kunnen best wel venijnig zijn.

"Intussen, bijna tien jaar later, kan ik dat allemaal een stuk beter plaatsen. Het hoort ergens ook wel bij de job. Als je op een verhoog op de markt gaat staan, durven ze al eens iets naar uw hoofd smijten. Soms zijn dat bloemen, en soms is het stront."

Was je niet beter voluit voor je zangcarrière gaan, Karen?

Karen: "Dit programma sluit dat toch niet uit? Zangeres blijft de grote ambitie. Dat, of actrice. Ik bedoel: ik heb wel ooit Studio HermanTeirlinck gedaan hè."

Goens kan met andere woorden fluiten naar zijn 'nieuwe Sonja Barend'.

Karen: (lacht) "Het zal dan toch eerder een Sonja Barend in bijberoep zijn."

Was een eigen talkshow de jeugddroom

van Gilles De Coster?

Gilles: "Nee. Ik heb eigenlijk nooit zo'n grote droom gehad, misschien ook wel omdat ik het niet zou kunnen verdragen als die droom zou mislukken.

"Het zal je misschien verbazen, maar ik ben geen man van de grote ambitie. Je werk zo goed mogelijk doen, in de hoop dat je 's avonds kan zeggen dat je iets fatsoenlijks hebt gemaakt, meer ambieer ik niet. Ik denk dat je in ons vak vandaag ook niet anders kunt. Alles verandert, in een heel hoog tempo. De job die je vandaag ambieert, kan morgen al niet meer bestaan."

Zie je jezelf ooit nog radio maken?

Gilles: "Ja, zeker. Ik hoop zelfs dat ik ooit bij de radio mag eindigen. Ik vind het nog altijd het mooiste medium."

Eigenlijk heb je nog altijd spijt

van je overstap?

Gilles: "Nee hoor. Ik heb de VRT met pijn in het hart verlaten, maar tegelijk is er door die overstap wel een wereld voor me opengegaan. Ik heb geleerd dat er ook een leven is buiten de veilige cocon van de openbare omroep. Mensen leren kennen als Jan Eelen, Wouter Vandenhaute, Tom Lenaerts en Eric Goens. Zij hebben me doen inzien dat je ook in de harde commerciële wereld daarbuiten interessante, relevante dingen kan doen."

Iets gelijkaardigs heb je ooit verteld over je grote liefde Linde Merckpoel . Zonder haar was je - jouw woorden - 'misschien wel een zurige intellectueel geworden, iemand van het type dat Klara te populistisch vindt'.

Gilles: "Linde is iemand die vrolijk, bijna dansend door het leven gaat. Ze heeft zo mijn blik op de wereld veranderd, inderdaad ongeveer op dezelfde manier als mijn overstap van de VRT-nieuwsdienst naar de jolige bende bij Woestijnvis mijn blik op de wereld heeft veranderd."

Hoe bedoel je dat precies?

Gilles: "Beiden hebben mij op hun manier geleerd dat er nog een andere wereld is dan die van het harde, serieuze nieuws. En dat er in die wereld soms echt wel oogkleppen worden gedragen."

Karen: "Soms heb ik de indruk dat er in mijn wereld, de wereld van het entertainment en de commercie, veel minder oogkleppen bestaan. In mijn universum wordt er geluisterd naar alle zenders, en alle soorten muziek."

Gilles: "Ik vrees dat Karen wel eens gelijk zou kunnen hebben. Het dedain in de wereld van de serieuze journalistiek is soms nog heel erg groot. Onlangs hoorde ik van een bevriende redactie - ik ga niet zeggen dewelke - dat hun journalist geweigerd had om naar de persconferentie over het einde van K3 te gaan. Excuseer, maar daar krijg ik echt het schijt van. Dit gaat over een journalist die vindt dat niet de mensen, maar de journalisten wel zullen bepalen wat belangrijk is en wat niet. Ik vind dat een gevaarlijke mentaliteit."

Moet Het journaal echt uitgebreid berichten over het einde van K3?

Gilles: "Waarom niet? Zoals ik daarstraks al vertelde: in mijn wereld is K3 nooit echt doorgedrongen. Maar je maakt toch geen journaal voor jezelf? Voor een grote meerderheid van de Vlamingen heeft K3 veel betekend, dus ja, Het journaal moet daar aandacht aan besteden."

Het blijft wel entertainment.

Gilles: "Is entertainment dan niet belangrijk in jouw leven? Over de tax shift - die eigenlijk een tax shiftje is - zijn al tientallen nieuwsberichten gemaakt, terwijl we nog altijd niet precies weten wat die precies gaat inhouden. Is dat nieuws echt zoveel belangrijker dan?

Karen: "Wist je dat ze zelfs in Nederland het nieuws met ons hebben geopend? Voor mij moet dat niet, hoor, maar bon, ik begrijp het punt wel dat Gilles wil maken. Ik heb altijd al een geweldige hekel gehad aan elitarisme, hokjesdenken en snobisme. En wees gerust: dat bestaat absoluut ook in de muziek. Je wilt niet weten hoevel mensen raar opkijken als blijkt dat de zangers van dat kindergroepje echt kan zingen, en - verrassing! - naar echte muziek voor volwassenen luistert.

Gilles: "In de muziek is het snobisme wellicht nog het grootst. Kijk naar Coldplay. Bij hun eerste plaat was dat echt iets voor de fijnproevertjes. Tot de grote doorbraak kwam, en diezelfde fijnproevertjes plots allemaal last kregen van het 'eersteplaat-syndroom', het type mens dat van elke band vindt dat ze na hun eerste album enkel nog brol maken. Erg is dat. Echt erg.'

Karen: "Misschien moet dat dan maar de missie zijn van ons programma, Gilles. Weg met het snobisme! En weg met het hokjesdenken!"

Karen & De Coster, woensdag 2/9 om 21u00 op VIER.