Een karikatuur van de opera
Net voor de Franse Revolutie stond ook de opera op springen. Componisten pleitten voor herbezinning. Sommigen deden dat serieus, anderen persiflerend, zoals L'opera seria.
L'opera seria, van de Oostenrijkse componist Florian Leopold Gassmann, is eigenaardig. In het eerste bedrijf zien we intendant, componist, librettist, zangers enzovoort discussiëren over een nieuwe opera. In het tweede wordt hij gerepeteerd en in het derde opgevoerd, tot het boze publiek er een einde aan maakt.
Die nieuwe opera is een schoolvoorbeeld van het verval van het genre, met pompeuze recitatieven en eindeloze aria's, die vooral dienen om de ijdelheid van de zangers te strelen. Het eigenaardige is dat Gassmann, die zelf een voorliefde had voor de komische opera buffa, de ernstige opera seria niet uitlacht, maar persifleert met de middelen van het genre zelf, die alleen maar ietwat worden uitvergroot.
Bijvoorbeeld: hoe klinkt zo'n ellenlange aria, als je er nog een klein elletje aan toevoegt? Het effect is tegelijk hilarisch en irritant, want je zit bijna vier uur te luisteren naar muziek die bewust minder goed is gemaakt.
Desondanks blijft het voor de zangers technisch erg moeilijk, terwijl zij tegelijk moeten balanceren op het slappe koord van subtiel geparodieerde virtuositeit. René Jacobs heeft gelukkig een team gevonden dat dat klaarspeelt.
De enscenering van Patrick Kinmoth is iets minder subtiel. Het is allemaal travestie: een oude opera die nu wordt opgevoerd door mensen die van toen én nu zijn, in een omgeving die al evenzeer met de illusie van vroeger speelt. Kaarslicht én gloeilampen, reverences én stretching, handbediende coulissendecors én selfies.
Daarenboven is de voorstelling volgepropt met referenties aan andere voorstellingen in De Munt: persiflages van alle choreografen die er zijn gepasseerd, citaten uit recente en minder recente producties. Zelfs de publieksopstand in het derde bedrijf is een sluw geënsceneerde herinnering aan de verontwaardiging van enkele reactionairen bij 'choquerende' opvoeringen van regisseurs als Warlikowski of Breth.
Eén grote selfie van het operabedrijf, dus. Maar die zelfreferentie lijkt op den duur narcistisch. En dan staat ze zichzelf in de weg.
Nog te zien in het Koninklijk Circus tot 17 februari.