Verliefd, volwassen, verloofd, vergroeid

Ze zijn bekend, piepjong, begonnen als tienerliefjes en moeten in Italië obstakels overwinnen om hun liefde te redden. Het ene koppel speelt de hoofdrol in het bekendste fictieverhaal over de liefde, het andere prijkt nu al weken in de Vlaamse boekskes. En dat is geen toeval.

Als de liefdesperikelen van voetballer Dries Mertens (29) en 'zijn Kat' zo veel mensen boeien, dan heeft dat niet alleen met hun BV-schap te maken, maar ook met de aantrekkingskracht die uitgaat van jeugdliefde. Dat zag ook William Shakespeare toen hij dat magistraal vastlegde in Romeo and Juliet. Terwijl zijn tragische helden met het vuur van de eerste liefde de aartsvijandschap tussen twee families in Verona proberen te overstijgen, moeten Mertens en zijn vrouw Katrin Kerkhofs (28) in Napels huwelijksproblemen verwerken terwijl ze onder druk staan van het voetbalwereldje en van de roddelpers. Volgens gespecialiseerde bronnen zijn het geen rivaliserende families die hen uit elkaar spelen, maar rivaliserende ambities.

Het bekendste Vlaamse voetbalkoppel was tot nu het ultieme voorbeeld van sprookjesachtige jeugdliefde die ondanks hindernissen stand hield. Mertens werd verliefd toen hij 12 was en ze gaven hun eerste kus op hun 16de, toen hij nog geen ster was. Later ging zijn talent fonkelen en versierde hij een transfer naar Napels. De jeugdliefde bleek bestand tegen de druk en die transfer. In 2015 trouwden ze. Kerkhofs verhuisde mee naar Italië, maar pendelde geregeld naar Leuven om haar loopbaan uit te bouwen. Ook dat zette geen rem op de liefde.

Tot recent alarm werd geslagen. De Rode Duivel was gestopt met zijn gebruikelijke hartje vormen met duim- en wijsvinger na een goal, en ook op de sociale media, waar de twee elkaar vaak openlijk het hof maakten, bleef het stil. Volgens hun entourage bevinden ze zich dan ook in woelige wateren. Waarom dat zo is, 'blijft privé'.

Disney-films

Zoals altijd bij celebritykoppels, weerhield dat er relatietherapeuten niet van om allerlei diagnoses te serveren. Dat het voor haar toch te zwaar zal zijn, Italië. Dat jeugdliefdes stranden 'omdat je nu eenmaal uit elkaar groeit'. Enzovoort.

Maar wat opvalt, is dat de goegemeente wil dat dit weer goed komt. Op sociale media worden de twee, soms nogal brutaal, aangepord 'dit mooie verhaal' niet op te geven. Het Laatste Nieuws bracht een artikel met als titel 'Weer samen op stap', op basis van een recente foto van het duo in een wijnbar in Napels. Ook andere media, inclusief de Italiaanse, grepen dat aan om hoop te verspreiden onder supporterende lezers.

Toch past het romantische plaatje van de duurzame jeudgliefde niet bij de huidige kijk op relaties. Velen tinderen en daten zich te pletter en het adagium dat je best eerst enkele relaties hebt vooraleer je je 'echt' bindt, klinkt aannemelijker dan het idee dat je, misschien wel zoals je ouders, voor altijd bij je eerste liefje blijft. Kwestie van je te behoeden voor de gevreesde sleur, verstikking en gebrekkige zelfontplooiing.

Vooraanstaand seksuoloog Alfons Vansteenwegen (KULeuven) en collega Rika Ponnet, al 24 jaar relatiebemiddelaar, plaatsen daar toch enige kanttekeningen bij. Eerst en vooral klopt het niet dat iedereen nu serieel monogaam is. "De helft van de Belgen is gewoon monogaam", zegt Vansteenwegen. "Zij veranderen niet van partner en raken elkaar enkel kwijt door de dood."

Je hele leven bij dezelfde persoon blijven is dus voor velen nog een realiteit, geen fantasie. Wanneer die dan ook nog eens je jeugdliefde is, lijkt dat het summum van romantiek.

"Ook dat is niet zo verwonderlijk", zegt Ponnet. "Het is het superromantische idee dat we als kind nog altijd meekrijgen in Disney-films, sprookjes en tv-series. Ondanks de veranderende mores spreekt dat nog altijd erg aan. 'Hoeveel voldoening moet dat niet geven', denken we wanneer we zo'n koppel zien."

Hoe we tegenwoordig steeds meer met relaties omgaan, verklaart ook het enthousiasme. Ponnet: "Het is vandaag nog uitzonderlijker en daarom nog aantrekkelijker. Bovendien zit er iets in wat we nu vaker missen in ons amoureuze leven: veiligheid. Iemand met wie je sinds je 15de al samen bent, dat is haast familie, je thuishaven. Dat is iets zeer sterks."

High school sweethearts die samen blijven, fascineren volgens Vansteenwegen ook omdat ze iets doen wat velen niet lukt: "De eerste wederzijdse verliefdheid is de meest intense. Daar kan niets aan tippen. Maar verliefdheid is ook een tijdelijke oogziekte. Jeugdliefdes die bij elkaar blijven, slagen erin te evolueren van heftige emoties naar samen een leven opbouwen, van jeugdige symbiose naar elkaar als individu zien."

Kruisbestuiving

Hebben we hier soms te maken met supermensen die dringend geheimtips moeten vrijgeven? Dat vinden ze zelf niet, zo leert een kleine rondvraag. Ze waren 16 en nu zijn ze dertigers en ze zien: we zijn nog samen en we zijn daar blij mee.

"Het ging vanzelf", vertelt Gaël Laridon (38), die haar man op haar 15de leerde kennen en ondertussen 23 jaar bij hem is. "De ene dag speelde ik nog met poppen, de volgende wilde ik een lief en ontmoette ik Bob, die 18 was. We leerden elkaar en elkaars familie traag en in een zorgeloze sfeer kennen en nu hebben we vier kinderen. Misschien helpt zo'n zorgeloos begin? Of hebben jeugdliefdes zoals wij vooral geluk gehad?"

Julie (38), die haar geliefde op haar 17de ontmoette, vermoedt het laatste. "Ik heb altijd al het gevoel gehad dat hem tegenkomen een enorm geluk was waar ik geen verdienste aan heb. De basis zit nu toch al sinds 1996 goed. Verstikking ervaar ik niet, integendeel. Je wordt een kruisbestuiving van elkaar en sleurt de ander mee naar dingen die je wilt delen, zonder dat je elkaar in alles volgt.

"Natuurlijk kruipen er bepaalde gewoontes in, maar saai is het nooit. We hoeven er niet aan te werken. Het helpt uiteraard dat hij een positieve, avontuurlijke en humoristische ingesteldheid heeft. En de wetenschap dat je elkaar gewoon doodgraag ziet en door en door kent, is heerlijk. Ook als er spanningen zijn, geeft het je een zekere rust. We beseffen dat we iets machtigs en krachtigs en allesbehalve evident hebben en koesteren dat."

Anaïs (29), al sinds haar 17de samen met haar lief, is zelfs verbaasd: "Dat we zo lang bij elkaar zouden zijn, is voor ons een enorme verrassing. We zijn geen heel romantische types, droomden niet van huisje-boompje-beestje of van trouwringen. Het is ons als het ware overkomen."

Veel mensen vragen haar naar het magische recept. "Als we dat hadden, dan schreef ik prompt een bestseller", lacht Anaïs. "Wij zijn allebei vrijbuiters die elkaar veel ruimte geven en tegelijkertijd intimiteit en veiligheid heel belangrijk vinden. We proberen die twee zaken in evenwicht te houden. Het grootste misverstand is dat mensen verwachten dat je een geijkt pad volgt, een huis koopt, kinderen krijgt, elkaar eeuwige trouw in bed belooft. Sommigen lijken zelfs wat teleurgesteld omdat we al zo lang een gelukkig koppel zijn zonder ons aan die voorschriften te houden. Maar wij zoeken onze eigen weg en zijn nog nooit over hartverscheurende verschillen gestruikeld. Misschien is dat stom toeval, misschien staan onze neuzen in dezelfde richting net omdat we samen zijn opgegroeid, misschien vinden we wijn met veel water lekker."

Geen geheimen

"Samen opgroeien kan inderdaad versterkend werken", zegt Rika Ponnet. "Er is nog geen bagage, nog geen spoor getrokken. Je bent nog iemand aan het worden en dus vorm je elkaar, zoek je samen en raak je vergroeid."

Die eerste liefde kan zelfs zo sterk zijn, dat velen er jaren later nog terug naar snakken, zo tonen enquêtes bij zestigplussers. Ponnet: "Het valt op hoelang het kan doorwerken. Ook in negatieve zin, trouwens. Een mislukte jeugdliefde kan volgende relaties hypothekeren. Want het gaat wel om de eerste persoon die geen familie is, met wie je geen bloedband hebt, die jou uitkiest om graag te zien. Het is ook de persoon met wie je de stap van jongen of meisje naar man of vrouw zet. Dat alles is heel krachtig."

Gaël kan zelfs geen nadeel van een eeuwigdurende jeugdliefde opnoemen: "Je hebt samen al zo'n lange weg afgelegd. Dat is onvervangbaar."

Die lange geschiedenis om op terug te vallen en die een buffer vormt in lastige periodes, elkaars handleiding tot in de puntjes kennen en de vriendschapsband die vaak voor de eigenlijke verliefdheid tot ontwikkeling kwam, zijn de positieve elementen die het meest terugkomen.

"Het bijzondere aan zo lang en vanaf zo'n jonge leeftijd met iemand zijn, is dat je geen geheimen voor de ander hebt", zegt Anaïs. "Dat houdt je met beide voeten op de grond en geeft je tegelijkertijd een vrijbrief: je hoéft je niet beter voor te doen dan je bent, want je partner heeft dat meteen door. Je wordt graag gezien in al je lelijke inconsistenties."

Niet dat er geen nadelen kunnen zijn. Zo gaat het in de verliefde wonderjaren vooral om plezier maken en elkaar en de wereld ontdekken, zelden over toekomstplannen, samenwonen en kinderen krijgen. Wie als tiener niet oplet, kan dan later pas ontdekken dat er net op die cruciale punten te grote meningsverschillen zijn.

"Op je 30ste ben je iemand, op je 16de nog niet", zegt Sara, (30), al 14 jaar samen met haar vriend.

"Het kan dus best dat de 36-jarige versie van mijn vriend me minder aanstaat dan zijn jongere versie. Als je er zo vroeg aan begint, zet je zo veel stappen samen dat je elkaar ook iedere keer kunt verliezen.

"Ik vraag mezelf dus geregeld af of het wel toffer is met hem dan zonder hem. Het mag geen gewoonte worden of iets beknellends. Blijf je niet kritisch, dan riskeer je op je 32ste vast te stellen dat je niet meer bij hem hoort, ook al voelt het zo vertrouwd. Dat is dus oppassen geblazen. Soms vragen we ons ook af hoe het was geweest, een onbezonnen studentenperiode zonder serieuze relatie. Maar de ander die perfect weet waarom je zus of zo reageert omdat hij je al kende toen je nog een half kind was, dat zou ik toch moeilijk nog kunnen missen."

En als het gezamenlijke groeiproces naar wens verloopt, krijg je iets wat zo ongeveer de winnende combinatie voor geslaagde liefde moet zijn: een goed doorleefde mix van wat vertrouwd is - namelijk die tiener die je al zo lang kent - en wat onbekend, spannend, anders is - namelijk de volwassene die die tiener langzamerhand wordt.

Vreemde paradox

Het is dat wat we zoeken in de liefde, zoals het personage Louis Levy, professor filosofie in de Woody Allen-film Crimes and Misdemeanors samenvat: 'Verliefd worden is een vreemde paradox. We gaan in onze geliefde op zoek naar de mensen met wie we als kind verbonden waren en tegelijk zoeken we een geliefde die net alles rechtzet wat die eerste belangrijke mensen in ons leven verkeerd deden tegenover ons.'

En wie lijkt meer op én verschilt tegelijk meer van je familie dan je eerste lief, die als je broer of zus is maar die je ook wegtrok uit de cocon van je prille jeugd?

Omdat het op dat diepere niveau precies zo kan uitdraaien, zijn de twee meest typische negatieve clichés over jeugdliefdes niet per se waar, zegt relatietherapeute Ponnet: "Het is géén fatale wetmatigheid dat je uit elkaar groeit. Deze koppels bewijzen dat. En het klopt evenmin dat je beter eerst wat ervaring opdoet. Dat is meestal wat mensen bij wie het misliep achteraf zeggen. Het kan dat je door meerdere relaties meer zelfinzicht verwerft, maar het maakt je niet automatisch beter in relaties. Integendeel: wie lang bij iemand is, getuigt net wél van relationele vaardigheid.

"Bovendien: niemand begint aan een relatie met het idee dat het maar is 'om te oefenen'. Wie al jong iemand ontmoet met wie het echt klikt, kan bovendien makkelijker samen een leven uitbouwen dan wanneer je er op je 40ste aan moet beginnen, wanneer je bagage hebt en je je soms minder nog kunt overgeven."

Daarom vinden de experts dat ouders niet moeten panikeren wanneer hun kind zich aan een tienerlief bindt, iets wat Gaël bij haar vader merkte. "Hij was sceptisch, vond dat ik eerst de wereld moest verkennen. Daar heb ik me, ook al was ik 15, gelukkig niets van aangetrokken."