Hoe verf mensen verenigen kan

Of hij al eerder in Oostende is geweest? Nee. Maar of The Crystal Ship voor Ricky Lee Gordon (33) de perfecte reden was om daar verandering in te brengen? "Ja, natuurlijk", grijnst hij. "The Crystal Ship staat overal bekend als een festival van een heel hoog niveau."

Een opmerkelijke verwezenlijking: pas vorig jaar werd het festival voor het eerst georganiseerd. Maar nu de tweede editie van The Crystal Ship aanmeert in de Belgische badstad, heeft curator Bjørn Van Poucke een opvallende selectie aan internationale kunstenaars overtuigd om naar Oostende af te zakken.

Terwijl Bruggeling Stefaan De Croock, alias Strook, de muur van de toeristische dienst van Oostende bewerkt om er een houten installatie aan op te hangen, geeft de Puerto Ricaan Alexis Diaz in de Kapelstraat zijn eigen interpretatie van het Oostendse wapenschild. Maar het opvallendste werk wordt een eindje weg van de binnenstad gemaakt, op een woonblok aan het Cardijnplein. Op een gevel van twintig meter hoog brengt Ricky Lee Gordon, geboren in Johannesburg en getogen in Kaapstad, een gigantisch portret van een Oostendse vrouw aan.

Onbekende Oostendenaar

Nog voor Gordon één borstel tegen de muur duwde, ging hij met Van Poucke inspiratie opdoen bij de mensen die op het Cardijnplein wonen. "Eerst wilde ik een portret maken van iemand die in dit woonblok leefde", vertelt de Zuid-Afrikaan, "maar zodra ik de eerste dame hier sprak, besefte dat ik iets anders wilde doen: een onbekende persoon schilderen, iemand van wie niemand de identiteit kent. Omdat zo'n persoon iedereen kan vertegenwoordigen."

Het uiteindelijke ontwerp is gebaseerd op de foto van een onbekende vrouw, die Gordon in een fotoalbum van een van de bewoners vond. "Niemand wist wie de vrouw op de foto was. Dat vind ik een interessante gedachte: hoe komen zulke foto's in die albums terecht? Herinnering, en hoe we herinneringen bewaren, is een belangrijk thema in mijn werk. Dit is een hommage aan herinneringen aan onbekenden."

Kinderen helpen

Het sluit aan bij het universele karakter van Gordons werk, legt hij uit. "Of ik nu iets schilder in Afrika, Azië of Europa, ik ga altijd op zoek naar iets wat mensen verbindt, over culturele verschillen heen. Nostalgie, herinnering, de trots die mensen voelen voor hun geschiedenis of hun erfenis: dat kom je overal ter wereld tegen. Ik zoek universele concepten, en probeer die aan te passen aan een bepaalde locatie."

Dat laatste is belangrijk, vindt hij: het zijn uiteindelijk de bewoners die met zijn werk moeten leven. "Ik maak altijd werk dat verbonden is met de plaats waar ik schilder. Zo kunnen de mensen die hier wonen trots zijn op die muurschildering, en voelen ze zich ermee verbonden."

Het is dan ook niet toevallig dat Gordon zijn werk hier maakt, in een sociale wijk, weg uit het toeristische centrum. In Zuid-Afrika zette hij zich al in voor weeshuizen en scholen in achtergestelde wijken. Hoe belangrijk is de sociale factor voor zijn kunstwerken?

"Kunst zal de wereld niet veranderen", vertelt Gordon. "Maar ik denk dat we met kunst onze leefomgeving kunnen inrichten naar het leven dat we willen leiden. Ik heb veel schoolprojecten gedaan: vaak in scholen die in erg slechte staat zijn. Kapotte ramen, leidingen die lekken... Dat is een erg negatieve omgeving, en het geeft de leerlingen het idee dat ze even weinig waard zijn. Als je een meer stimulerende omgeving creëert, helpt dat ook hun zelfbeeld vooruit."

Het heeft ook zijn eigen zelfbeeld veranderd, bedenkt hij. "Door muren te schilderen ben ik ook mijn eigen land gaan ontdekken: ik kwam op plaatsen in Zuid-Afrika waar niemand kwam, en al zeker geen blanken. Dat heeft mijn leven en mijn kijk op de wereld veranderd. Mijn kunst is een manier om te reizen, en om de wereld en mijn eigen persoonlijkheid beter te begrijpen."

The Crystal Ship, vanaf 8 april in Oostende. thecrystalship.org