Nigella Lawson

Kritiek?" vraagt Nigella Lawson (52). "Ik lees het nooit. Nare dingen hoor ik alleen van journalisten die me interviewen. Dan zeggen ze: die of die heeft dit en dat over u gezegd, wat vindt u daar nou van? Maar zelf lees ik niets van wat er over mij geschreven wordt. Ik ontmoet wel mensen die erg bezig zijn met hun public persona, met wat anderen over ze zeggen. Dan denk ik altijd: heb je geen trots? Als ik zo meteen thuis mijn familie en vrienden om de tafel aantref en ze zeggen: 'Moet je eens luisteren, je bent een vreselijk mens', dan zou ik reden hebben om te luisteren. Maar wildvreemde mensen geef ik geen prioriteit in mijn leven."

De goddelijke huisvrouw is terug - na een periode van betrekkelijke stilte is Nigella Lawson in Engeland weer overal. Op tv, met haar nieuwe serie kookprogramma's Nigellissima, die de BBC de afgelopen weken op primetime uitzond. In de boekwinkels, waar het gelijknamige Italiaans aandoende kookboek - zojuist ook hier verschenen - in hoge stapels naast elke kassa ligt. Op tijdschriftcovers, in kranten, bij signeersessies, in interviews; het boek moet verkocht en de serie bekeken, dus Engelands bekendste culischrijfster draaft overal op. Om dus vervolgens zo veel mogelijk niet naar het resultaat te kijken, niets te willen weten van alle publiciteit. "Ik ben daar heel consequent in", zegt Nigella. "Ik kijk ook nooit in de spiegel, behalve om mascara op te doen. Ik wil geen foto's van mezelf zien. Ik heb een groot vermogen om alles van de negatieve kant te bekijken, dus ik zie alleen de dingen die ik lelijk vind aan mezelf."

Kom op, u bent mooi, waarom zou u niet naar foto's kijken? Ze lacht: "Als ik een mooie foto van mezelf zie, denk ik: die is zo geflatteerd, zo zie ik er in het echte leven nooit uit."

Raar badkostuum

Ze is nogal wat afgevallen, de kranten hier in Engeland houden er niet over op. Hoe moeilijk is dat als koken je vak is? "Ik ben helemaal niet zo veel afgevallen. Het punt is: er zijn foto's van me gepubliceerd in een raar badkostuum en daarin léék ik een stuk dikker dan ik was. Ik jojo altijd en het klopt dat ik nu weer wat kilo's kwijt ben doordat ik aan fitness ben gaan doen - ik haat sport, maar op een zekere leeftijd moet je wel. Maar slank ben ik nog steeds niet."

Afgelopen zomer dook er opeens een fotograaf op in de branding in Australië waar Lawson, geheel gekleed, in zee zwom. "Dat was heel vervelend. Ik kon geen kant op." Ze droeg een zwarte broek en een zwarte tuniek met capuchon en haalde daarmee de roddelpagina's van tal van Britse kranten. Een boerkini, schreef de een, een politiek statement vóór de boerka. Treurig, schreef de ander, en slecht voor alle ouder wordende vrouwen als zelfs Nigella haar rondingen niet durft te laten zien. "Onzin", zegt ze resoluut. "Ik draag altijd zo'n badkostuum. Ik kan niet tegen de zon."

U wilde niet herkend worden.

(Wuift weg) "Nee, nee, ik heb een heel gevoelige huid."

Vrouwen vergeven je alles behalve dun zijn, hebt u wel eens gezegd.

"Ik ben helemaal niet dun, ik geneer me nogal dat de kranten dat schrijven. Als mensen me in het echt zien, zeggen ze: 'Jij, dun?' Dan val ik reuze tegen."

"Natuurlijk heb ik wel gelijnd. Ik ben tamelijk oud, dan heb je alles wel eens geprobeerd. Maar mijn lichaam heeft koolhydraten nodig, pasta, aardappelen en af en toe een steak met heel veel mosterd. Jezelf uithongeren is geen kunst, iedereen kan het, ik ook. Maar dan zou ik wel de hele tijd chagrijnig zijn, en is er in mijn leven geen lol meer aan. Daarbij maakt afvallen oud. Dan krijg je zo'n ingevallen gezicht, dat wil ik ook weer niet."

Je kop of je kont, luidt het gezegde.

"Ja, maar dat impliceert dat een dikke kont niet mooi is, en een heleboel mannen zijn het daar niet mee eens. Mijn man plaagt me, hij zegt: 'je wordt veel te mager.'"

Gastroporno

Nigella Lawson ontvangt in Soho House, een members club in het hart van Londen waarvan voornamelijk film- en mediamensen lid zijn. Plaats van handeling is een typisch Britse lounge met een haard, een houten vloer en een leren bank die zo is doorgezakt dat Lawson niets anders kan doen dan zich erop neervlijen, hetgeen ze ook met verve doet. Haar lange, donkere haar is geföhnd, een visagiste legt de laatste hand aan haar onberispelijke make-up. Ze draagt een nauwsluitende jurk die haar figuur spectaculair laat uitkomen en allerhartelijkst is ze ook. "Waar heb je die geweldige trui vandaan?", vraagt ze. "H&M?" Met een blik op haar persoonlijk assistent die niet van haar zijde wijkt: "Kunnen we daar zo meteen even langs rijden, op weg naar huis?"

Ze is sexy, ze is aardig, ze koopt haar kleren gewoon bij H&M en ze heeft ons geleerd dat een indrukwekkend etentje geven vooral een kwestie is van goed boodschappen doen en niet van ingewikkeld koken. Waarom zou je eigenlijk níét van Nigella houden?

Omdat ze belachelijk rijk is, bijvoorbeeld, vinden ze in Engeland. Lawson is getrouwd met reclameman en kunstverzamelaar Charles Saatchi, van wie steevast wordt vermeld dat hij "goed is voor 160 miljoen". Omdat ze zich niets aantrekt van dierenleed, zeggen ze ook. Ze koopt foie gras van onder de toonbank (niet waar, zegt Lawson), ze liet zich in Spanje de gegrilde, geaborteerde foetus van een varken voorschotelen (helemaal niet waar), ze draagt bont (so what?).

Omdat ze helemaal over de top gaat met de verseksualisering van de culischrijverij, zeggen critici, door zich te laten fotograferen terwijl de caramel over haar gezicht druipt en zo haar eigen term 'gastroporno' een nieuwe dimensie geeft. Omdat ze zo commercieel is, klagen anderen en omdat ze raar haar heeft, kijk maar: kale plekken.

Nigella Lawson kan in Engeland geen stap buiten de deur zetten, of er volgt commentaar. Waar ze dus niets van wil weten, benadrukt ze. "Waarom zou ik als een puber met mezelf bezig zijn? Ik vind dat zó onelegant."

Lawson heeft 'm van huis uit meegekregen, de stiff upper lip; ze groeide op in Engelands hoogste kringen. Haar moeder was een rijke erfgename, haar vader, lord Nigel Lawson, was minister onder Margaret Thatcher. Hij zei eens: "Dat ik niet populair ben, is een fact of life. Als je als politicus populair bent, doe je iets niet goed."

Was u als kind al erg met eten bezig?

"Het zou je verbazen, ik was een spriet. Ik hield helemaal niet van eten toen ik een kind was."

Hoe kwam dat?

(Gereserveerd) "I don't know."

"Ik hield op zich wel van eten, maar ik hield er niet van om aan tafel te zitten. Dat was nogal stressvol bij ons."

Uw ouders zijn later gescheiden. Was er thuis een slechte sfeer?

"Ja, nee, wat ik bedoel is dit: je had in die tijd weinig te zeggen als kind. We moesten aan tafel blijven zitten tot het eten op was, en als je niet at, kreeg je het de volgende keer koud voorgezet. Het was een machtsstrijd met mijn moeder, met wie ik nooit goed heb kunnen opschieten. Niet eten was zo'n beetje het enige wat je als kind kon doen."

U hebt later geconcludeerd dat uw moeder een eetstoornis had.

"Ze had boulimia, denk ik nu. Zelf at ze niet, maar ons stopte ze vol. Dat is een bekend mechanisme van mensen die geobsedeerd zijn door eten. Je moest eens weten hoeveel mensen in de voedselbranche een eetstoornis hebben. Maar ik weet het niet, het is lastig. Ze ging dood toen ik 25 was, we hebben er nooit over gepraat."

U hebt gezegd: een nare jeugd is eigenlijk een zegen. Mensen met een fijne jeugd denken hun hele leven: zo mooi wordt het nooit meer. Mensen met een nare jeugd denken: goddank, zo slecht wordt het nooit meer. Wat was er zo slecht?

(Afwerend) "Niets was zo slecht. Het was meer dat ik het helemaal niet leuk vond om kind te zijn. Ik zie het nu ook bij mijn dochter van 18. Ze is net zo ongeduldig, ze kan niet wachten tot ze volwassen is."

U ging naar de kostschool. Daar was het eten vast vreselijk.

"Ja, maar dat betekende wel het begin van mijn culinaire interesse. We deden daar niks anders dan fantaseren over lekker eten dat je zélf kon uitkiezen, zélf kon klaarmaken. Die vrijheid werd het hoogste ideaal."

How to eat was Nigella Lawsons eerste kookboek en meteen haar grote doorbraak. Ze schreef het toen ze 38 was. Haar kinderen waren nog jong en ze werkte veel thuis omdat haar toenmalige man, journalist John Diamond, keelkanker had, waaraan hij twee jaar later overleed. Eerder werkte ze bij een krant; op haar 26ste was ze chef boeken bij The Sunday Times. Op haar 28ste nam ze ontslag. "Ik stond op de verkeerde ladder. Ik realiseerde me dat ik geen enkele ambitie had om macht te hebben over andere mensen."

Ze ging freelancen, had een column over actualiteiten, maar schreef ook over restaurants en make-up. "Ik had sterk de behoefte om te bewijzen dat je een mening kunt hebben over lipstick én over de invoering van een nieuwe wet. Ik was jong, hè. Nu schrijf ik nooit meer over serieuze dingen." Corrigeert zichzelf: "Nou ja, eten is ook serieus."

U schreef How to eat toen John zo ziek was...

"...dat hij niet eens kon eten, ja. Zijn tong was verwijderd, wat vreselijk ironisch was. Mij wordt altijd gevraagd: hoe deed je dat? Nu denk ik dat ik het deed omdat hij zo ziek was, om eten een deel van ons leven te houden. Ik bedoel: de kinderen moesten eten, ik moest eten, het moest iets normaals blijven in ons gezin. Maar dat is een constructie achteraf. Ik weet het niet precies. Het leven loopt zoals het loopt."

In het geval van Nigella: haar moeder overleed jong aan kanker, haar zus stierf toen ze begin dertig was, ook aan kanker, later volgde John. Negen maanden daarna trok ze in bij Charles Saatchi, een vriend van John en hen beiden tot steun tijdens zijn ziekte. Het leidde tot veel commentaar in Engeland: hun huwelijk was veel te kort na Johns dood.

'Mensen zien me het liefst als een tragische heldin', zei u destijds in een interview. 'Dat ik weer gelukkig ben is onverdraaglijk voor ze.' Was de publieke opinie zo hard voor u?

"I don't know."

"Als ik mezelf toen had gezien, had ik vast ook gedacht: zij heeft snel een ander. Ik liet het van me afglijden. Mijn kinderen waren blij voor me, de ouders van John waren blij voor me, de rest van de wereld kon me niet schelen.

"Mensen definiëren je door je lijden. Nu ik ouder ben, snap ik dat, maar toen wilde ik eraan ontsnappen. Ik was zo gebroken, ik wilde gerepareerd worden, ik wilde niet eeuwig ongelukkig zijn. Maar verlies gaat niet weg door te trouwen. Ik ben blij met Charles, maar aan het verdriet ontkom je niet. Het bestaat naast elkaar, weet ik nu."

"Je leidt een dubbelleven als er iemand dood gaat. Een praatje maken in een winkel was al bijna onmogelijk. Je doet gewoon, maar het lijkt alsof je geen huid hebt, alsof iedereen de angst en de paniek dwars door je heen kan zien."

"Je moet het onderdrukken. Ik weet nog dat ik de kinderen naar school bracht toen John net overleden was. Een pleinwacht vroeg zo lief hoe het ging, ik begon te huilen. Mijn dochter was heel streng. Ze zei: 'Dit ga je nooit meer doen, anders mag je me niet meer naar school brengen.'"

Terugkijkend nu: wat heeft de dood van uw man, uw zus en uw moeder met u gedaan?

"Ik voel me altijd ongemakkelijk bij die opsomming, alsof het om mij gaat omdat ik toevallig op televisie ben, en niet om drie individuele mensen die het leven is afgenomen. Het gaat om hen, snap je? Daarbij: ik weet het niet. Ik ben altijd op het ergste voorbereid. Dingen lopen slecht af, ik weet het uit ervaring. Als mijn zoon zijn mobiele telefoon niet opneemt, zie ik hem al met opengesneden keel in de metro liggen. Maar misschien had ik dat ook wel gehad als er niemand was doodgegaan. Ik heb geen parallel leven om het mee te vergelijken."

"Je kunt niet oké zijn met verlies. Ik niet, in elk geval. Ik kan alleen maar proberen niet geobsedeerd te raken door de verliezen die nog in de toekomst liggen. Het is wel mijn natuurlijke neiging. Als 's avonds de telefoon gaat, denk ik meteen: slecht nieuws. Zelfs als iemand zegt: 'Gefeliciteerd met je nieuwe boek', denk ik: o, maar het wordt niks met dat boek. Maar ik probeer nu hard een balans te vinden. Charles heeft tegen me gezegd: 'Jij weet beter dan wie ook dat er erge dingen kunnen gebeuren, maar als ze niet gebeuren, gedraag je dan niet alsof dat wel het geval is.' Hij geeft gelijk, ik moet me niet meer alleen maar focussen op wat er fout kan gaan. Dat lukt steeds beter. Niet altijd, niet om vier uur 's ochtends, maar het gaat."

Hoe doet u dat dan?

"Ik begon me te realiseren hoe ik thuis klink: als een eeuwige zwartkijker. Op een gegeven moment zei ik tegen mijn dochter dat ze niet altijd zo negatief moest doen en toen zei ze: 'Van wie denk je dat ik het heb?' Nu dénk ik al die negatieve dingen nog wel, maar ik ventileer ze niet meer altijd."

(Lacht) "Ik doe mijn best."

Helpt eten in tijden van nood?

"Koken meer dan eten. Een Mars eten is niet troostend, in een pan risotto roeren wel. Mensen denken altijd dat het helpt, een doos chocola leeg eten, maar erna voel je je niet geweldig. Hoewel - als het heel goede chocola is wel."

Feministe

In Nigellissima staat de Italiaanse keuken centraal, die ze ontdekte toen ze op haar 18de een jaar in Florence woonde met een vriendin. "We hadden geen geld en we konden er niet koken, dus we kochten brood, olijfolie en tomaten op de markt. Ik heb daar geleerd dat de simpelste ingrediënten het lekkerst zijn."

Lawson werkte er als kamermeisje, vertelt ze in interviews rond het boek. Dat woord gebruikt ze niet zomaar, sneerde een Britse columnist. Ieder ander werkte gewoon in een hotel, maar Nigella Lawson was kamermeisje - je ziet het voor je, en dat is de bedoeling.

Uw sexy imago...

"... Dat vind ik onzin, dat sexy imago. Ik vind het niet erg dat ik het heb, bovendien heeft het weinig zin om te bestrijden hoe ik word gezien. Maar met mij heeft het niet veel te maken. Het komt door de montage. In mijn laatste tv-serie heb ik daar beter op gelet."

Hoe? Likt u bewust wat minder vaak de pollepel af nu u 52 bent?

"Ik doe nooit iets speciaal voor de camera. Ik speel geen rol, ik doe niet bewust koket. Ik ben intens, dat zie je op tv, maar ik sta niet te flirten. Dat denken mannen altijd als je gewoon aardig bent, dat je met ze flirt."

U hebt kook-tv sexy gemaakt, dat is toch niet zo erg?

"Sorry, maar nu komt de feministe in mij naar boven. Een man met een witte koksmuts was de norm op tv, maar omdat ik een vrouw was, die ook nog eens at, was ik opeens verleidelijk. Dat vind ik zo achterhaald."

U was toch niet elke vrouw? Niet Delia Smith, maar Nigella Lawson.

(Glimlacht) "Ik kan toch niets aan mijn vormen doen? Dat is een kwestie van biologie."

Engeland heeft Nigella Lawson, Jamie Oliver, Gordon Ramsey en talloos veel meer beroemde chefs en kookprogramma's. Jullie eetcultuur is momenteel belangrijker dan die in Frankrijk, hoe komt dat?

"Ja, wat een exportproducten zijn Britse kookboekenschrijvers, hè? Frankrijk en Italië raken behoorlijk in paniek. Maar in die landen kunnen mensen koken, daar was nooit behoefte aan kookboeken en kook-tv. Engeland maakt een inhaalslag en je ziet het altijd bij bekeerlingen: die zijn het meest gedreven. Aan de andere kant: hier wordt nog steeds niet veel gekookt. Het is vooral een kijksport, iets voor op tv."

'Chefs zijn de nieuwe helden', las ik ergens. 'Politici vertrouwen we niet meer, het zijn de culi's die voor een betere wereld strijden.' Jamie Oliver voert campagne voor beter eten in schoolkantines, driesterrenchef Alain Passard kookt met groenten in de hoofdrol en bant bijna al het vlees uit het menu. Ziet u voor uzelf ook zo'n rol? Een vegetarisch kookboek schrijven, bijvoorbeeld?

"Nee."

Waarom niet?

"Misschien omdat ik de dochter van een politicus ben. Ik voel me niet in de positie om anderen de les te lezen. Ik wil mijn enthousiasme delen, dat is alles, een missie heb ik niet."

Uw dochter is 18, uw zoon 16, dan is er nog de 19-jarige dochter van Charles. U hebt wel eens gezegd dat ze uw geld niet zullen erven, omdat dat niet gezond is. Waarom niet?

"Nee, nee, dat is een misverstand. Als er iets vreselijks gebeurt en ik ga morgen dood, dan erven ze geld, heus. Maar zo lang ik leef, geef ik ze geen geld. Ze moeten het zelf verdienen. Dat is goed voor een mens. Freud heeft gezegd: een mens heeft twee dingen nodig: liefde en werk. Ik geloof dat het waar is. Ik heb een hoop baantjes gehad die ik nooit gedaan zou hebben als ik geld zat had gehad. Daar leer je van. Dat niks perfect is, bijvoorbeeld."

U hoeft voor het geld nooit meer te werken. Waarom dan toch Nigellissima, een boek, een tv-serie en alles wat daar bij hoort?

"Wat zou ik anders moeten doen?"

Van het leven genieten.

"O, maar ik werk niet non-stop. Ik hoor niet bij die mensen die niet weten wie ze zijn zonder werk. Ik zeg ook vaak nee tegen dingen. Maar ik hou van wat ik doe, ik sta niet in een fabriek. Dat is de vreselijke ironie van dingen, dat je zulk leuk werk kunt doen terwijl het niet hoeft."

'Het is jammer dat Nigellissima zo in elkaar geflanst is', schrijft culinair recensent Matthew Fort van The Guardian. 'Rare ingrediënten, niet echt Italiaans. Ik heb medelijden met Nigella Lawson dat ze er weer een boek uit moest persen.' Wat vindt u daar nou van?

(Lacht) "Zie je, zo gaat dat nou, met kritiek in interviews."

Dan toch geprikkeld, als de band al uit is gezet en de jassen zijn gepakt: "Het raakt me niet. Laat die man zijn mening. Niemand hoeft medelijden met mij te hebben."

Londen, 6 januari 1960

Met Charles Saatchi, dochter Cosima (18) en zoon Bruno (16) uit haar huwelijk met journalist John Diamond, die in 2001 overleed

oderne talen aan de universiteit van Oxford

ournalist bij The Sunday Times na haar studie, daarna freelance journalist, columnist en restaurantrecensent voor onder meer The Observer, Vogue en TheTimes Magazine. Auteur van kookboeken sinds 1998. Maker en presentatrice van kookprogramma's sinds 2000, onder meer Nigella Bites (2000), Forever Summer with Nigella (2002), Nigella's Kitchen (2010) en Nigellissima (2012). In 2005 maakte ze een talkshow, Nigella, maar die flopte.